انواع صندوق های سرمایه گذاری | آشنایی کامل با این صندوقها و نحوه عملکرد آنها
در مقاله قبلی (صندوق معاملاتی چیست؟) گفتیم از آنجا که بسیاری از افراد زمان و دانش کافی برای دنبال کردن یادگیری را ندارند، به دنبال راهی مطمئن برای سرمایهگذاری در بورس هستند.صندوقهای قابل معامله دقیقا برای همین هدف ساخته شدهاند و مدیریت اموال و داراییهای شما در بورس را انجام خواهند داد. در واقع این صندوقها سرمایه شما را جذب میکنند و با توجه به تخصص و مهارت ویژهای که دارند، سرمایه شما را در بخشهای مختلف بازار بورس به کار میگیرند. با این مقدمه کوتاه، امروز می خواهیم به سراغ انواع این صندوق های سرمایه گذاری در بورس برویم و با ویژگی های آن ها آشنا شویم. با ما همراه باشید.
صندوق های سرمایه گذاری، فرصتی ناب برای کسب سود در بورس ایران
یکی از ارکان مهم اقتصادی در هر کشور بورس آن است که تمامی شرکتهای بزرگ و کوچک در این بازار به عرضه سهام خود اقدام میکنند. قیمت سهام شرکتهای مختلف به صورت روزانه در حال تغییر است و همین مورد سبب سود یا زیان سرمایهگذاران سهام خواهد شد. درحال حاضر انواع صندوق های سرمایه گذاری در بورس ایران وجود دارند که امکان سرمایه گذاری را برای عموم مردم راحتتر کردهاند. در این مطلب قصد داریم تا به صورت ویژه این صندوقها را بررسی کرده مقایسه انجام بدهیم و بهترین صندوق های سرمایه گذاری را بررسی کنیم و با نحوه کار آنها آشنایی پیدا کنیم. مسلما افزایش آگاهی شما در این زمینه میتواند زمینهساز سودهای زیادی برای آینده شما باشد.
اصول و ویژگیهای انواع صندوق های سرمایه گذاری
برای اینکه بتوانید سرمایهگذاری در بورس را به شکل حرفهای انجام دهید، باید با اصول این کار آشنایی داشته باشید. روش های مختلفی برای این مهم وجود دارد که ما به تفصیل و با جزئیات آن ها در دوره مقدماتی بورس و دوره رایگان فرصت های سرمایه گذاری شرح و بسط داده ایم. با این حال، در اینجا نیز می خواهیم به صورت مختصر به این اشاره کنیم که یکی از روشهای آسان برای انجام سرمایهگذاری در بورس، استفاده از انواع صندوقهای قابل معامله است.
همانطور که قبل تر گفته ایم، تمامی کارشناسان این صندوقها جزو حرفهایترین تحلیلگران بازار هستند و تجربه بسیار زیادی در این کار دارند. همانطور که می دانید برای موفقیت در بازار پرتلاطم بورس ایران باید به اصول بازار تسلط داشته باشید. از آنجا که انجام این کار برای شما سخت است، میتوانید آن را به انواع صندوق های سرمایه گذاری بسپارید تا در کمترین زمان ممکن آن را برای شما انجام دهند. در ادامه با برخی از مهمترین مزایا و معایب صندوق های سرمایه گذاری آشنا خواهیم شد.
مدیریت حرفهای سرمایه شما
از آنجا که تمامی معاملات در این روش به صورت حرفهای انجام میشود، احتمال زیان شما بسیار پایین میآید. در واقع تمامی تحلیلها توسط تیم حرفهای صندوقها به صورت دقیق انجام میشود و سپس سرمایهگذاری انجام خواهد شد. خوشبختانه در این روش مدیریت سرمایه شما در بورس به صورت حرفهای انجام میشود و کسب سود برای شما آسانتر خواهد بود. با توجه به این مزیت، سپردن سرمایه به این صندوقها کار عاقلانهای به نظر میرسد. تمامی مباحث مربوط به تحلیل تکنیکال و فاندامنتال به صورت ویژه توسط تحلیلگران صندوق انجام میشود تا مدیریت سرمایه به نحو احسن انجام شود.
قدرت نقدشوندگی مناسب
برای اینکه شما بتوانید سهام خود را در بازار بورس ایران به فروش برسانید، باید حتما برای آن خریدار وجود داشته باشد. اگر شما قصد فروش سهمی را دارید ولی فعلا خریداری برای آن وجود ندارد، باید صبر کنید تا خریدار جدید سهم را از شما بگیرد. در این حالت است که اصطلاحاتی همچون صف فروش و صف خرید به وجود میآید. در واقع اگر میزان فروش یک سهام در بازار بیشتر از حجم خرید آن باشد، صف فروش شکل میگیرد و شما باید در این صف بمانید تا سهام شما فروخته شده و نقد شود.
این در حالی است که سهام انواع صندوق های سرمایه گذاری شامل این مورد نیست و قدرت نقدشوندگی بسیار بالایی دارند. شما می توانید در این حالت در کمترین زمان ممکن سهام خود را بفروشید و سرمایه خود را به پول انواع ریسک در سرمایه گذاری چیست؟ نقد تبدیل کنید. با توجه به این مزایا و معایب صندوق های سرمایه گذاری میتوانید تصمیم نهایی خود درباره استفاده یا عدم استفاده از آنها را بگیرید.
امکان سرمایه گذاری با پول کم
معمولا اکثر افراد برای خرید سهام شرکتهای مختلف، پول زیادی را وارد بازار بورس ایران میکنند تا به سودآوری برسند. با این حال بسیاری از افراد علاقهمند به این بازار، پول زیادی برای سرمایهگذاری ندارند. در چنین مواردی استفاده از انواع صندوق های سرمایه گذاری در بورس میتواند گزینه جذابی برای آنها باشد. نکته جالب این است که شما می توانید با چند ده هزار تومان انواع ریسک در سرمایه گذاری چیست؟ سرمایهگذاری خود را شروع کنید و به مرور زمان آن را بیشتر کنید. با توجه به اهمیت بالای انواع صندوق های سرمایه گذاری در ایران، بهتر است که فعالیت خود را با همین سرمایههای کم شروع کنید و آن را در مرور زمان افزایش دهید.
تشکیل سبد دارایی متنوع و کاهش ریسک سرمایهگذاری
کنترل ریسک در بازار سرمایه از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است و یکی از تعیینکنندهترین عوامل برای موفقیت هر فرد یا شرکتی است. حال باید ریسک سرمایهگذاری با استفاده از روشهای مختلف کاهش پیدا کند. احتمالا شما هم این ضربالمثل را شنیدهاید که میگویند انسان عاقل همه تخم مرغهایش را در یک سبد نمیگذارد. این مفهوم در بازارهای مالی همچون بورس ایران نیز وجود دارد. زمانی که تمام پرتفو شما شامل سهام یک شرکت است، ریسک سرمایه شما بسیار بالا میرود.
این در حالی است که باید در پرتفوی شما سهامهای مختلفی وجود داشته باشد تا بتواند احتمال بروز ضرر و زیان را برای شما کمتر کند. انجام این کار نیازمند تخصص و دانش بالایی در بورس ایران است. اگر خودتان آگاهی لازم در این زمینه را ندارید، بهتر است که آن را به انواع صندوق های سرمایه گذاری بسپارید تا سرمایه شما در بهترین صنایع قرار دهند و سود مناسبی برای شما ایجاد کنند.
بررسی انواع صندوق های سرمایه گذاری
در حال حاضر صندوقهای سرمایهگذاری فعال در ایران به بیش از سی عدد میرسند که هر کدام از آنها در حوزه تخصصی خود مشغول به کار هستند. به صورت کلی این صندوقها به سه دسته کلی تقسیم میشوند که در زیر به آنها اشاره میکنیم.
- صندوق سرمایه گذاری با درآمد ثابت
- صندوق سرمایه گذاری سهامی
- صندوق سرمایه گذاری مختلط یا مشترک
هر کدام از این موارد دارای کاربردها و شرایط خاص هستند که هر کس باید از بین آنها بهترین انتخاب ممکن را برای خود انجام دهد. برای آگاهی بهتر شما در این زمینه، هر کدام از این موارد را به صورت جداگانه بررسی خواهیم کرد.
صندوق با درآمد ثابت
اگر زیاد اهل ریسک نیستید و دوست دارید تحت هر شرایطی اصل پول شما حفظ شود، بهتر است که به سراغ صندوق با درآمد ثابت بروید. زمانی که شما در انواع صندوق های سرمایه گذاری با درآمد ثابت سرمایهگذاری میکنید، پول شما در مواردی همچون سپرده بانکی و اوراق مشارکت سرمایهگذاری میشود. البته بخش کوچکی از سرمایه شما نیز صرف خرید سهامهای بنیادین بورس خواهد شد. داراییهای خریداری شده در این صندوقها ریسک پایینی دارند ولی سودی که از این روش دریاف میکنید نیز دارای محدودیت خاص خود است. صندوق با درآمد ثابت میتواند تا ۱۵ درصد سود برای شما ایجاد کند که هر صندوق قوانین خاص خودش را در این مورد دارد.
درواقع، صندوق با درآمد ثابت به گونهای است که اصل پول شما را به همراه سود آن تضمین خواهد کرد. در واقع زمانی که شما سرمایهگذاری در صندوق ثابت را انجام میدهید، یک سود ثابت را به صورت مداوم دریافت خواهید کرد. این روش سرمایهگذاری تقریبا بدون ریسک است و برای کسانی که تحمل ریسک و ضرر را ندارند بسیار مناسب خواهد بود. با توجه به اینکه میزان ریسک در این روش کم است، مقدار سود به دست آمده از آن نیز پایینتر از سایر روشها است.
در صندوق با درآمد ثابت، بالای هفتاد درصد از داراییها شامل موارد کمریسکی همچون سپرده بانکی، اوراق خزانه و اوراق مشارکت است. وجود این موارد سبب میشود تا احتمال ایجاد زیان به کمترین حد خود برسد. بسیاری از افراد با توجه به شرایط شخصی خود از این صندوق استفاده میکنند و سودهای بسیار مناسبی به دست میآورند.
صندوق سرمایه گذاری سهامی
اگر فردی هستید که به سرمایهگذاریهای پرریسک علاقه دارید، بدون شک صندوق سهامی همان چیزی است که به درد شما میخورد. چنانچه شما در انواع صندوق های سرمایه گذاری سهامی شروع به فعالیت کنید، حدود ۸۰ درصد از سرمایه شما صرف خرید سهام شرکتهای مختلف خواهد شد. از آنجایی که قیمت سهام شرکتها به صورت پیوسته در حال تغییر است، ریسک این سرمایهگذاری بالا خواهد بود. البته میزان سودهای به دست آمده در این روش نیز بسیار زیاد است و در برخی مواقع شما بالای ۵۰ درصد سود را تجربه خواهید کرد. این صندوق میتواند برای بلند مدت بسیار مناسب باشد و سرمایههای شما را رشد خواهد داد.
درواقع، صندوق سرمایهگذاری سهامی یکی دیگر از بهترین روشهای سرمایهگذاری در بازار بورس ایران است. در این صندوق بیشتر از هفتاد درصد آن از سهمهای مربوط به شرکتهای مختلف تشکیل شده است. به همین دلیل نام آن به صندوق سرمایهگذاری سهامی معروف شده است. میزان ریسک در این صندوقها تقریبا بالا است زیرا همه چیز بر اساس ارزش سهم شرکتها محاسبه میشود. یعنی اگر سهام شرکتهای داخل صندوق سقوط کند، بخشی از سرمایه اولیه شما نیز وارد ضرر خواهد شد. البته این مورد برای سودها هم صدق میکند.
با افزایش ارزش سهام شرکتها پول و سرمایه شما نیز با رشد زیادی همراه خواهد بود. از آنجا که در این صندوقها شما ریسک بیشتری میکنید، درصد سودهای به دست آمده نیز بالاتر خواهد بود. پس اگر انسان ریسکپذیری هستید و میخواهید برای به دست آوردن سودهای بزرگ تلاش کنید، بدون شک استفاده از صندق سهامی بهترین گزینه پیش روی شما خواهد بود.
صندوق مختلط یا مشترک
صندوق سرمایهگذاری مشترک در واقع ترکیبی از صندوق ثابت و سهامی در کنار یکدیگر است. تقریبا نیمی از داراییها در این صندوق صرف خرید سهام میشود و نیمی دیگر نیز به اوراق مشارکت و سپرده بانکی تخصیص داده میشود. در انواع ریسک در سرمایه گذاری چیست؟ این حالت ریسک سرمایه گذارید نیز متوسط است و احتمال سود یا زیان خیلی بالای کمتر خواهد شد. معمولا میزان سو د یا ضرر در این حالت عاقلانه است و به همین علت اکثر افراد به سراغ انواع صندوق های سرمایه گذاری مشترک خواهند رفت. شما در این شرایط میتوانید به سود خوبی دست پیدا کنید. اگر نگاهی به پرتفوی این صندوق بیاندازیم، متوجه میشویم که حدود ۵۰ درصد از آن را اوراق مشارکت و اوراق غرضه تشکیل میدهد. همچنین ۵۰ درصد بعدی نیز از سهامی شرکتهای مختلفی که در بورس فعال هستند تشکیل شده است. با توجه به مزایا و معایب صندوق های سرمایه گذاری مشترک، به شما توصیه میکنیم که از قبل شرایط خود را بررسی کنید و سپس برای ورود به این بازار اقدامات لازم را انجام دهید .
با صندوق های سرمایه گذاری داراییهای خود را بیشتر کنید
در حال حاضر هر کسی برای سرمایهگذاری و افزایش درآمد خود از روشهای مختلفی استفاده میکند. بازار بورس ایران یکی از بسترهای مهم برای سرمایهگذاری است که میتوانید از آن استفاده کنید. صندوقهای سرمایهگذاری بخشی از این بازار مهم را تشکیل میدهند که شما هم میتوانید سرمایه خود را به این شرکتها بسپارید. این صندوقها پول شما را در قسمتهای مختلف سرمایهگذاری میکنند و سود حاصل از آن را به صورت دورهای در اختیار شما قرار خواهند داد. مسلما با استفاده درست و اصولی از این روش میتوانید موفقیتهای مالی بینظیری را برای خود رقم بزنید.
ریسک مالی (risk Financial) چیست و چگونه آن را مدیریت کنیم؟
در هر سرمایه گذاری یا پس اندازی ریسک و خطر از دست رفتن سرمایه وجود دارد. بنابراین لازم است قبل از هر اقدامی با بازار مالی آشنا باشیم تا بتوانیم در هنگام پس انداز و سرمایه گذاری، احتمال خطرات آینده را لحاظ کنیم تا با کمترین زیان مالی روبرو شویم.
ریسک مالی (risk Financial) چیست و چگونه آن را مدیریت کنیم؟
ریسک مالی
قبل از صحبت درباره ریسک مالی و چگونگی مدیریت آن در راستای حفظ سرمایه، بهتر است در ابتدای بحث بدانیم اساسا ریسک به چه معنا است و بعد به یکی از انواع ریسک که ریسک مالی است بپردازیم. ریسک از نظر مالی به عنوان شانس اینکه نتیجه یا سود واقعی سرمایه گذاری با نتیجه یا بازده مورد انتظار، متفاوت باشد، تعریف شده است. ریسک شامل احتمال از دست دادن بخشی از سرمایه گذاری اصلی یا کلی است. از نظر کمی، ریسک معمولاً با در نظر گرفتن رفتارها و پیامدهای تاریخی ارزیابی میشود.
ریسک مالی چه مواقعی ظاهر میشود؟
ریسک مالی یکی از انواع مهم ریسک برای هر شغلی است. ریسک مالی به دلیل تحرکات بازار ایجاد میشود و حرکت بازار میتواند عوامل زیادی را در بر بگیرد. ریسک مالی خطر از دست دادن پول یا داراییهای ارزشمند در ابزارهای مالی است. به عبارت دیگر، بسیاری از خدمات مالی یا معاملات، خطر ذاتی ضرر را دارند و این همان چیزی است که ما آن را ریسک مالی می نامیم.
دقت داشته باشید که هر از دست دادنی را نمیتوان ریسک مالی تعریف کرد؛ به عبارتی مقدار پولی که در هنگام تجارت یا سرمایه گذاری از دست میدهید ریسک محسوب نمیشود بلکه آنچه در نهایت از دست میدهید ریسک مالی حساب میشود.
تعریف دیگر از ریسک مالی، ضررهای بالقوه ای است که یک سرمایه گذار هنگام سرمایه گذاری در شرکتی با آن مواجه است. تعریف این ریسک و زمان رخ دادن آن برای مردم عادی تا دولتها متفاوت است. برای دولتها، بدان معنی است که آن ها قادر به کنترل سیاستهای پولی و پیش فرض بدهیها نیستند. برای شرکتها بدین معنی است که، یک شرکت قادر به انجام تعهدات خود برای بازپرداخت بدهیهای خود نباشد و این به نوبه خود میتواند به معنای این باشد که سرمایه گذاران بالقوه، پول سرمایه گذاری شده در شرکت را از دست میدهند.
شرکتها همچنین ممکن است بدهی خود را بپذیرند، اما در انجام تعهدات باعث مشکلات اقتصادی شوند. برای افراد بدین معنی است که آن ها هنگام تصمیم گیری، با خطر مالی روبرو میشوند که میتواند درآمد یا توانایی آن ها را برای پرداخت بدهی مورد نظر خود به خطر اندازد. (1)
ریسکهای مالی در همه جا و در ابعاد مختلفی وجود دارد که همه را تحت تأثیر قرار میدهد. شما باید از همه خطرات مالی آگاه باشید. درست است که دانستن خطرات و چگونگی محافظت از سرمایه، خطر را از بین نمیبرد اما باعث کاهش آسیب آن ها میشود.
عوامل موثر بر ریسک مالی
ریسک مالی به طور کلی به دلیل بی ثباتی و ضرر در بازار مالی ناشی از حرکت در قیمت سهام، ارزها، نرخ بهره و موارد دیگر ایجاد میشود. ریسک مالی به ریسک هایی که مشاغل و افراد هنگام سرمایه گذاری، برنامه ریزی برای آینده و انجام کارهای روزانه میپردازند، اشاره میکند. تمام مشاغل و سرمایه گذاران یا افرادی که پس انداز میکنند، در تصمیم گیری های انواع ریسک در سرمایه گذاری چیست؟ مالی خود ریسک بسیاری را به همراه دارند.
برخی از این خطرات خارجی هستند و بستگی به عوامل بیرونی و تصمیمات اتخاذ شده توسط سایر سازمانها و مصرف کنندگان دارد. یکسری از خطرات داخلی هستند و مربوط به استراتژیها و اقداماتی میشود که سرمایه داران بزرگ یا دولتمردان انتخاب میکنند. هرکدام از این عوامل ممکن است کل برنامه ریزی مالی را به هم بریزد و در نتیجه آسیب پذیری افراد و مشاغل را بیشتر کند.
نرخ بازار یکی از گسترده ترین انواع عوامل بیرونی در هنگام بروز ریسک مالی است. بازار براساس علاقه، عرضه و تقاضا و عناصر انواع ریسک در سرمایه گذاری چیست؟ جدید مانند فناوری، تغییر میکند. هنگامی که اقتصاد سرعت مییابد یا کند میشود، نرخ بهره اوراق و وام تغییر میکند. این تغییر نرخها باعث شود میزان وام برای یک تجارت بیشتر شود یا نیاز به پرداخت آن به اوراق قرضه مورد استفاده برای تولید سرمایه داشته باشد.
مقررات دولت عامل مهم دیگری در کلیه برنامه ریزی های مالی است. دولتها با ایجاد تعرفه های جدید مالیات بر واردات و صادرات، تغییر قوانین مالیاتی موجود، وضع مقررات جدید مالی بطور مداوم برنامه ریزی را تغییر می دهند. برخی از این تغییرات مفید هستند، اما برخی دیگر میتوانند سودآوری کسب و کار را دشوارتر کنند، از جمله کاهش نرخ اوراق خزانه و اضافه کردن الزامات جدید به گزارشهای مالیاتی.
جریان نقدی که مربوط به درآمدها و هزینه های روزانه مشاغل میشود، یکی از عوامل درونی ریسک است. دریافتهای شما از مشتریان یکی دیگر از عوامل درونی ریسک مالی است. به هرحال شما سرمایه گذاری انجام دادهاید و ممکن است مشتری در بازپرداخت خود به مشکل برسد و شما را در هزینهها دچار مشکل کند. (2)
نحوه محاسبه ریسک مالی
همه مشاغل دارای ریسکهای مرتبط هستند. این مهم است که یک شرکت اقتصادی بتواند ریسک شغلی مرتبط با کار و تجارت خود و نحوه محاسبه خطرات را بداند. دانستن چگونگی محاسبه خطرات تجاری، تجارت را از ورشکستگی محافظت میکند. ریسک مالی، ساختار سرمایه یک شرکت و سطح ریسک فعلی را در رابطه با سطح بدهی شرکت ارزیابی میکند. این نسبت ها هنگام تصمیم گیری برای سرمایه گذاری در یک شرکت توسط سرمایه گذاران استفاده میشود.
خوشبختانه ابزارهای بسیاری در دسترس افراد، مشاغل و دولتها قرار گرفته است که به آن ها امکان میدهد میزان ریسک مالی مورد نظر خود را محاسبه کنند. متداولترین روشهایی که متخصصان سرمایه گذاری برای تجزیه و تحلیل خطرات مرتبط با سرمایه گذاری های طولانی مدت استفاده میکنند شامل تجزیه و تحلیل بنیادی، تحلیل تکنیکی و تجزیه و تحلیل کمی است.
تجزیه و تحلیل بنیادی فرایند اندازه گیری ارزش ذاتی یک سرمایه گذاری با ارزیابی کلیه جنبه های مشاغل از جمله دارایی شرکت و درآمد آن است. تجزیه و تحلیل فنی فرایند ارزیابی اوراق بهادار از طریق آمار است و به بازده های تاریخی، حجم تجارت، قیمت سهام و سایر داده های عملکرد نگاه میکند. تجزیه و تحلیل کمی ارزیابی عملکرد تاریخی یک شرکت با استفاده از محاسبات نسبت مالی است.
تاثیر ریسک مالی بر بازار سهام
ریسک مالی سرمایه گذاری سهام این است که اگر شرکتی که سهام خود را از آن خریداری کردهاید پول خود را از دست بدهد پول شما هم از دست میرود؛ این سادهترین تعریف و آشکارترین خطر است. هر سرمایهگذاری به دنبال فهم بازده یا همان سود و زیانی است که از سرمایه گذاری نصیبش می شود و ریسک یا همان وجود و عدم وجود تضمین برای دریافت سود سرمایه گذاری است و بدون شناخت کامل این دو، تصمیمگیری جهت سرمایه گذاری سخت میشود. سرمایه گذاری در بورس اگرچه ممکن است سود زیادی در مدت زمان کمی به شما بدهد اما ضمانتی وجود ندارد که در برابر این سود زیانی نباشد.
وقتی دولتها نتوانند تورم را کنترل کنند یا توانایی خود را در سیاستهای پولی از دست بدهند، همچنین عوامل مؤثر بر کل بازار شامل رشد اقتصادی، رکود اقتصادی، تورم، نرخ بهره، نوسانات ارز و. (که عوامل غیرقابل پیشبینی هم هستند) نوسانات و خطر را در بازار سهام ایجاد میکنند. ریسک مالی در بازار سهام، عمل نکردن به تعهدات شرکت و عدم توانایی در بازپرداخت وام بانکی و درنتیجه ورشکستگی آن است، بنابراین این عوامل باعث میشود تا شرکتها و موسساتی که سهام عرضه کردهاند نتوانند به تعهدات خود عمل کنند و سرمایهگذاران، سرمایه خود را از دست بدهند.
مدیریت ریسک مالی
فرآیند ارزیابی و مقابله با ریسکهای مالی اغلب به عنوان مدیریت ریسک شناخته می شود. از بین انواع خطری که ممکن است تجارت شما با آن روبرو شود، ریسک مالی بیشترین تأثیر را بر جریان سرمایه گذاری شما دارد. شما میتوانید با استفاده از یک برنامه مدیریت ریسک مالی خوب، این خطرات را پیش بینی کرده و از آن عبور کنید.
در دنیای مالی، مدیریت ریسک، فرایند شناسایی، تجزیه و تحلیل و پذیرش یا کاهش عدم اطمینان در تصمیمات سرمایه گذاری است. در اصل، مدیریت ریسک زمانی اتفاق میافتد که انواع ریسک در سرمایه گذاری چیست؟ یک سرمایهگذار به تعیین کمیت پتانسیل ضرر و زیان در یک سرمایه گذاری بپردازد و سپس با توجه به اهداف سرمایهگذاری و تحمل ریسک، اقدام مناسب، یا عدم اقدام را انجام دهد.
افزایش ریسک در قالب افزایش نوسانات به وجود میآید. این در حالی است که متخصصان سرمایهگذاری دائم به دنبال راهکاری جهت کاهش چنین نوسانات هستند. هدف مدیریت ریسک مالی کمک به اولویت بندی ابزارهای مالی و استفاده از آن ها برای مدیریت ریسکهای پر هزینه است.
سازمانها ریسک مالی خود را به روشهای مختلفی مدیریت میکنند. این فرایند بستگی به این دارد که مشاغل چه کاری انجام میدهند، در چه بازاری فعالیت میکنند و آمادگی پذیرش چه میزان ریسک را دارد. به این معنا، صاحب مشاغل و مدیران شرکت وظیفه دارد ریسک را شناسایی و ارزیابی کنند و تصمیم بگیرند که شرکت چگونه قصد دارد آن ها را مدیریت کند.
مدیریت ریسک با شناسایی خطرات مالی و منابع یا دلایل آن ها آغاز میشود. برای شروع خوب است که از ترازنامه شرکت استفاده کرد. یک تصویر لحظه ای از بدهی، نقدینگی، قرار گرفتن در معرض نوسانات ارز، ریسک نرخ بهره و آسیب پذیری قیمت کالاها که شرکت با آن روبرو است را فراهم میکند.
مرحله دوم، تعیین کمیت یا قرار دادن مقدار عددی بر خطرات شناسایی شده است. تحلیلگران تمایل دارند از مدلهای آماری مانند روش انحراف استاندارد و رگرسیون برای اندازه گیری میزان مواجهه شرکت در برابر عوامل خطر مختلف استفاده کنند. پس از تجزیه و تحلیل منابع خطر، باید تصمیم بگیرید که چگونه بر روی این اطلاعات عمل خواهید کرد. آیا میتوانید با قرار گرفتن در معرض خطر ریسک به روند خود ادامه دهید؟ آیا باید سرمایه خود را کاهش داده یا از آن محافظت کنید؟
این تصمیم مبتنی بر عوامل مختلفی از جمله اهداف شرکت، محیط کسب و کار، ریسکپذیری و اینکه آیا با کاهش سرمایه میتوان کاهش ریسک را توجیه کرد. به طور کلی، مدیریت ریسکهای سرمایه گذاری با درک اصول ریسک و چگونگی اندازه گیری آن ممکن است و با یادگیری خطرات ناشی از انواع مختلف ریسکها و برخی از راههای مدیریت جامع به همه انواع سرمایه گذاران و مدیران تجارت کمک میکند تا از ضررهای غیرضروری و پرهزینه جلوگیری کنند. (3)
چه کسی ریسک مالی را مدیریت میکند؟ در یک تجارت کوچک، صاحب مشاغل و مدیران ارشد، مسئولیت مدیریت ریسک را بر عهده دارند. اما زمانی که مشاغل رشد میکند و شامل چندین بخش و فعالیت میشوند، بهتر است یک مدیر در زمینه ریسک مالی اختصاص داده شود.
نتیجه گیری و جمع بندی
بازارهای مالی به دلیل نیروهای مختلف کلان اقتصادی همیشه در معرض خطر هستند. ریسک مالی متغیرهایی است که یک کسب و کار در طی یک زمان مشخص در درآمد خود تجربه میکند. بنابراین اگر شما سرمایهگذار هستید یا صاحب یک شغل، قبل از هر اقدامی و به جهت برنامه ریزی آینده، هرچند که در بازار سرمایه برنامه ریزی برای آینده کار دشوار و البته تثبیت شدهای نیست اما باز هم در راستای پیشگیریهای احتمالی و زیان کمتر بهتر است با ریسکهای بازار به خوبی آشنا شوید.
ریسک از دیدگاه مالی
ریسک از دیدگاه مالی به عنوان شرایطی تعریف شده است، که بازده واقعی سرمایه گذاری با بازده مورد انتظار، متفاوت باشد. معمولا ریسک، با در نظر گرفتن رفتارها و نتایج گذشته ارزیابی می شود. به طور کلی، مدیریت ریسک های سرمایه گذاری، با درک مبانی ریسک و نحوه اندازه گیری آن امکان پذیر است. آشنایی با ریسک هایی که در سناریوهای مختلف بروز می کنند و همچنین یادگیری روش های مدیریت این ریسک ها، به همه سرمایه گذاران و مدیران کسب و کارها کمک می کند تا از زیان های بزرگ و غیر ضروری جلوگیری کنند.
ریسک چیست؟
ریسک از دیدگاه مالی به عنوان شرایطی تعریف شده است، که بازده واقعی سرمایه گذاری با بازده مورد انتظار، متفاوت باشد. معمولا ریسک، با در نظر گرفتن رفتارها و نتایج گذشته ارزیابی می شود. به طور کلی، مدیریت ریسک های سرمایه گذاری، با درک مبانی ریسک و نحوه اندازه گیری آن امکان پذیر است. آشنایی با ریسک هایی که در سناریوهای مختلف بروز می کنند و همچنین یادگیری روش های مدیریت این ریسک ها، به همه سرمایه گذاران و مدیران کسب و کارها کمک می کند تا از زیان های بزرگ و غیر ضروری جلوگیری کنند.
اصول مبانی ریسک
همه مردم درطول روز در معرض ریسک های مختلفی قرار می گیرند. مانند رانندگی، راه رفتن در خیابان، سرمایه گذاری، برنامه ریزی اقتصادی و فعالیت های دیگر.
شخصیت، سبک زندگی و سن سرمایه گذاران، برخی از پارامترهای اصلی برای شناخت نحوه مدیریت سرمایه گذاری فردی و مشخصات ریسک هستند. هر سرمایه گذار دارای مشخصات ریسک منحصربفردی است که تمایلات و توانایی آنها را در برابر ریسک تعیین می کند. به طور کلی، با افزایش ریسک های سرمایه گذاری، سرمایه گذاران انتظار دارند که در مقابل، بازده بالاتری وجود داشته باشد.
یک ایده اصلی در امور مالی، رابطه بین ریسک و بازده است. هرچه میزان ریسکی که سرمایه گذار می پذیرد، بیشتر باشد، بازده بالقوه آن نیز بیشتر است. ریسک ها انواع مختلفی دارند و سرمایه گذاران در مقابل ریسک اضافی، خواستار بازده بیشتری هستند. برای نمونه، اوراق قرضه خزانه داری ایالات متحده (U.S. Treasury bond )، یکی از امن ترین سرمایه گذاری ها محسوب می شود و در مقایسه با اوراق قرضه یک شرکت (a corporate bond)، نرخ بازده کمتری را ارائه می دهد. بنابراین احتمال ورشکستگی یک شرکت بسیار بیشتر از دولت ایالات متحده است.
یا به عنوان مثال، چون ریسک پیش فرض سرمایه گذاری در اوراق مشارکت بیشتر است، به سرمایه گذاران نرخ بازدهی بالاتری پیشنهاد می شود.
در امور مالی، انحراف معیار، یک شاخص متداول مرتبط با ریسک است. انحراف معیار، بیانگر اختلاف قیمت یک دارایی، نسبت به میانگین آن است. انحراف معیار بیشتر، نوسانات بیشتر دارایی را نشان می دهد، که نشان دهنده درجه بالاتری از ریسک است.
افراد، مشاوران مالی، و شرکت ها، برای بهینه سازی بازدهی سرمایه گذاری ها و فعالیت های تجاری خود، می توانند استراتژی های مدیریت ریسک را توسعه دهند. از نظر علمی، چندین نظریه، معیار و استراتژی انواع ریسک در سرمایه گذاری چیست؟ وجود دارد که برای اندازه گیری، تحلیل و مدیریت ریسک ها تعریف شده اند. برخی از این موارد عبارت اند از: انحراف معیار، بتا (beta)، میزان ارزش در معرض خطر (Value at Risk) و مدل قیمت گذاری دارایی های سرمایه ای (the Capital Asset Pricing Model).
اندازه گیری و کمی سازی ریسک، اغلب به سرمایه گذاران، معامله گران و مدیران مشاغل، اجازه می دهد تا با استفاده از استراتژی های مختلف، از جمله معاملات بازار مشتقات و تنوع بخشی، بخشی از ریسک ها را کم کنند.
نکات کلیدی
- ریسک، شکل های مختلفی دارد اما به طور کلی به عنوان احتمال ایجاد تفاوت، بین بازده واقعی و بازده موردنظر، در سرمایه گذاری، تعریف می شود.
- در ریسک، احتمال از دست دادن یک بخش یا همه سرمایه وجود دارد.
- انواع مختلفی از ریسک وجود دارد و همچنین روش های مختلفی برای تعیین میزان ریسک در ارزیابی های تحلیلی وجود دارد.
- ریسک را می توان با استفاده از استراتژی های مقابله با ریسک و تنوع بخشی، کاهش داد.
اوراق بهادار بدون ریسک
این حقیقت وجود دارد که هیچ سرمایه گذاری کاملا عاری از ریسک نیست، اما برخی از اوراق بهادار عملا ریسک خیلی کمی دارند که آنها را بدون ریسک در نظر می گیرند.
اوراق بهادار بدون ریسک، اغلب مبنایی برای تحلیل و اندازه گیری ریسک است. این نوع سرمایه گذاری ها نرخ بازدهی مورد انتظار را با ریسک بسیار اندک یا بدون ریسک ارائه می دهند. اغلب اوقات، همه انواع سرمایه گذاران برای حفظ پس انداز های اضطراری یا نگهداری دارایی هایی که نیاز به دسترسی فوری دارند، از این اوراق بهادار استفاده می کنند.
نمونه هایی از اوراق بهادار و سرمایه گذاری های بدون ریسک، شامل گواهی سپرده (certificates of deposits)، حساب های بازار پول دولت و اوراق قرضه خزانه داری ایالات متحده است. اوراق قرضه خزانه داری 30 روزه آمریکا به طور کلی به عنوان اوراق بهادار بدون ریسک و مبنایی برای مدل سازی مالی در نظر گرفته می شود. این اسناد، با پشتوانه و اعتبار کامل دولت ایالات متحده پشتیبانی می شوند و با توجه به سر رسید نسبتاً کوتاه، دارای نرخ حداقل بهره هستند.
ریسک و افق های زمانی
افق زمانی و نقدینگیِ سرمایه گذاری ها، اغلب یک عامل کلیدی تاثیرگذار در ارزیابی ریسک و مدیریت ریسک هستند. اگر سرمایه گذار خواستار دسترسی سریع به وجوه باشد، احتمال کمی وجود دارد تا در سرمایه گذاری هایی با ریسک انواع ریسک در سرمایه گذاری چیست؟ زیاد یا سرمایه گذاری هایی که بلافاصله قابل نقد کردن نیستند، سرمایه گذاری کند و به احتمال زیاد پول خود را در اوراق بهادار بدون ریسک قرار می دهد.
افق زمانی نیز عامل مهمی برای سبدهای سهام شخصی خواهد بود. ممکن است سرمایه گذاران جوان، تمایل به سرمایه گذاری با ریسک بالاتر و بازه زمانی طولانی تر داشته باشند و قاعدتا انتظار بازده بالقوه بالاتری را دارند. سرمایه گذاران مسن تر توان ریسک پذیری متفاوتی خواهند داشت زیرا نیازمند دسترسی راحت تر، به منابع مالی هستند.
رتبه بندی ریسک شرکت مورنینگ استار
مورنینگ استار (Morningstar)، یکی از آژانس های برتر است که رتبه بندی ریسک را به صندوق های سرمایه گذاری مشترک (mutual funds) و صندوق های قابل معامله (exchange-traded funds) اعطا می کند.
انواع ریسک های مالی
هر نوع پس انداز یا سرمایه گذاری شامل ریسک ها و بازده های مختلف می شود. به طور کلی، نظریه مالی، ریسک های سرمایه گذاری که بر ارزش دارایی ها اثر می گذارند را به دو دسته ریسک سیستماتیک (systematic risk) و ریسک غیر سیستماتیک (unsystematic risk) طبقه بندی می کند. در کل، سرمایه گذاران در معرض ریسک سیستماتیک و غیر سیستماتیک قرار دارند.
ریسک های سیستماتیک، که به عنوان ریسک های بازار نیز شناخته می شوند، ریسک هایی هستند که می توانند روی کل بازار اقتصادی یا درصد زیادی از کل بازار تاثیر بگذارند. ریسک بازار، ریسک از دست دادن سرمایه گذاری به دلیل عواملی مانند ریسک سیاسی و ریسک اقتصاد کلان است که بر عملکرد کل بازار تاثیر می گذارد. ریسک بازار را نمی توان به راحتی از طریق تنوع سبد سهام کاهش داد. سایر انواع متداول ریسک سیستماتیک شامل ریسک نرخ بهره، ریسک تورم، ریسک ارزی، ریسک نقدینگی، ریسک کشوری و ریسک اجتماعی_سیاسی است.
ریسک غیر سیستماتیک، که به عنوان ریسک خاص شناخته می شود، مجموعه ای از ریسک ها است که فقط بر یک صنعت یا یک شرکت خاص تاثیر می گذارد. ریسک غیر سیستماتیک، ریسک از دست دادن سرمایه گذاری به دلیل ریسک های مربوط به آن شرکت یا صنعت خاص است. به عنوان نمونه می توان به تغییر در مدیریت، فراخوان محصول، تغییر مقررات که می تواند فروش شرکت را کاهش دهد، و رقیب جدید در بازار با قابلیت سلب سهم بازار از یک شرکت اشاره کرد. سرمایه گذاران اغلب از تنوع بخشی برای مدیریت ریسک غیر سیستماتیک با سرمایه گذاری در انواع دارایی ها استفاده می کنند.
علاوه بر ریسک های گسترده سیستماتیک و غیر سیستماتیک، چندین نوع ریسک خاص نیز وجود دارد، از جمله:
ریسک کسب و کار
ریسک کسب و کار به دوام اولیه یک کسب و کار اشاره دارد. سوال این است که آیا یک شرکت قادر خواهد بود فروش کافی داشته باشد و درآمد کافی برای تامین هزینه های عملیاتی خود و کسب سود داشته باشد. در حالی که ریسک مالی مربوط به هزینه های تامین مالی است، ریسک کسب و کار مربوط به سایر هزینه هایی است که یک کسب و کار باید برای کاربردپذیری و دایر ماندن آن تامین کند. این هزینه ها شامل حقوق، هزینه های تولید، اجاره تاسیسات، دفتر و هزینه های اداری می شود. سطح ریسک تجاری یک شرکت تحت تاثیر عواملی مانند هزینه کالا، حاشیه سود، رقابت و سطح کلی تقاضا برای محصولات یا خدماتی است که به فروش می رسد.
ریسک اعتباری یا پیش فرض
ریسک اعتباری، ریسکی است که وام گیرنده قادر به پرداخت سود قراردادی و اصل سرمایه بر اساس تعهدات بدهی خود نباشد. این نوع ریسک، به ویژه برای سرمایه گذارانی است که اوراق قرضه در سبد سهام خود دارند. اوراق قرضه دولتی، به ویژه اوراق منتشر شده توسط دولت فدرال، دارای کمترین میزان ریسک پیش فرض و در نتیجه، کمترین بازده هستند. از سوی دیگر، اوراق قرضه شرکتی دارای بیشترین ریسک پیش فرض هستند، اما نرخ بهره بالاتری نیز دارند. به اوراق قرضه با احتمال ریسک پیش فرض کمتر، رتبه سرمایه گذاری گفته می شود، در حالی که اوراق با ریسک بیشتر، اوراق قرضه با بهره بالا یا اوراق قرضه ناکارآمد، تلقی می شوند. سرمایه گذاران می توانند از آژانس های رتبه بندی اوراق قرضه مانند استاندارد و پورز (Standard and Poor’s)، فیچ اند مودیز (Fitch and Moody’s)،برای تعیین رتبه سرمایه گذاری اوراق بهادار استفاده کنند.
ریسک کشوری
منظور از ریسک کشوری، این است که یک کشور نتواند به تعهدات مالی خود نسبت به سرمایه گذاران عمل کند. وقتی کشور به تعهدات خود عمل نکند، می تواند به عملکرد همه ابزارهای مالی دیگر در آن کشور و همچنین سایر کشورهایی که با آن روابط دارند، آسیب برساند. ریسک کشوری می تواند روی سهام، اوراق قرضه، صندوق های سرمایه گذاری مشترک، اختیار معامله و معاملات آتی اثر بگذارد. این نوع ریسک بیشتر در بازار های نوظهور یا کشورهایی که کسری بودجه شدید دارند مشاهده می شود.
ریسک ارز خارجی
هنگام سرمایه گذاری در کشور های خارجی، توجه به این واقعیت مهم است که نرخ تبدیل ارز می تواند قیمت دارایی را نیز تغییر دهد. ریسک ارز خارجی ( یا ریسک نرخ ارز) در کلیه ابزارهای مالی که در ارز دیگری غیر از ارز داخلی شما وجود دارند، اعمال می شود. به عنوان نمونه اگر در ایالات متحده زندگی می کنید و در سهام کانادا به دلار کانادا سرمایه گذاری می کنید، حتی اگر ارزش سهم افزایش یابد، ممکن است در صورت کاهش ارزش دلار کانادا نسبت به دلار آمریکا، ضرر کنید.
ریسک نرخ بهره
ریسک نرخ بهره، ریسکی است که به دلیل تغییر در نرخ بهره، اختلاف بین دو نرخ، به شکل منحنی بازدهی و یا هر رابطه دیگری با نرخ بهره، ارزش سرمایه گذاری تغییر می کند. این نوع ریسک ارزش اوراق قرضه را مستقیم تر از سهام تحت تاثیر قرار می دهد و برای همه دارندگان اوراق قرضه ریسک قابل توجهی است. با افزایش نرخ بهره، قیمت اوراق در بازار ثانویه کاهش می یابد، و بالعکس با کاهش نرخ بهره، قیمت اوراق در بازار ثانویه افزایش می یابد.
ریسک سیاسی
ریسک سیاسی، ریسکی است که بازده سرمایه گذاری ممکن است به دلیل بی ثباتی سیاسی یا تغییرات در یک کشور متحمل شود. این نوع ریسک می تواند ناشی از تغییر در دولت، مجلس قانونگذاری، دیگر سیاست گذاران خارجی یا کنترل نظامی باشد. همچنین به عنوان ریسک ژئوپولیتیک شناخته می شود، با طولانی شدن افق زمانی سرمایه گذاری، این ریسک بیشتر به یک عامل تبدیل می شود.
ریسک طرف مقابل
ریسک طرف مقابل احتمالی است که یکی از طرفین معامله تعهدات قراردادی خود را نقض کند. ریسک طرف مقابل می تواند در معاملات اعتباری، سرمایه گذاری و معاملاتی وجود داشته باشد، به ویژه در معاملاتی که در بازار های فرابورس (over-the-counter) انجام می شود. محصولات سرمایه گذاری مانند سهام، اختیار معامله، اوراق قرضه و معاملات بازار مشتقات دارای ریسک طرف مقابل هستند.
ریسک نقدینگی
ریسک نقدینگی به توانایی سرمایه گذار برای انجام سرمایه گذاری نقدی بستگی دارد. به طور معمول، سرمایه گذاران برای دارایی های غیر نقدی به مقداری حق بیمه احتیاج دارند که بابت نگهداری اوراق بهادار در طول زمان، که به راحتی قابل نقد شدن نیستند، غرامت پرداخت می کند.
ریسک در مقابل پاداش
توازن بین ریسک و بازده، به تعادل بین تمایل به کمترین ریسک ممکن و بالاترین بازده ممکن گفته می شود. به طور کلی، سطوح پایین ریسک با بازدهی بالقوه کم و سطوح بالای ریسک با بازدهی بالقوه بالا همراه است. هر سرمایه گذار باید تصمیم بگیرد که چه مقدار ریسک برای بازده مورد نظر می پذیرد. این امر بر اساس عواملی مانند سن، درآمد، اهداف سرمایه گذاری، نیاز های نقدینگی، افق زمانی و شخصیت درجه بندی می شوند.
نمودار زیر تصویری از توازن ریسک و بازده برای سرمایه گذاری را نشان می دهد، که در آن انحراف معیار بالاتر به معنای سطح یا ریسک بالاتر و همچنین بازده احتمالی بالاتری است.
به خاطر داشته باشید که ریسک بالاتر به معنی بازدهی بیشتر نیست. توازن ریسک و بازده، تنها نشان می دهد که سرمایه گذاری های با ریسک بیشتر احتمال بازده بالاتری دارند، اما هیچ تضمینی بابت آن وجود ندارد. در قسمت های کم ریسک طیف، نرخ بازده بدون ریسک قراردارد (نرخ بازدهی فرضی سرمایه گذاری بدون ریسک). این نشان دهنده گرایشی است که از یک سرمایه گذاری کاملا بدون ریسک در یک دوره زمانی خاص انتظار دارید. از نظر تئوری، نرخ بازده بدون ریسک حداقل بازدهی است که شما برای هرسرمایه گذاری انتظار دارید زیرا شما ریسک اضافی را نمی پذیرید مگر اینکه نرخ بازدهی بالقوه، بیشتر از نرخ بدون ریسک باشد.
ریسک و تنوع بخشی
تنوع بخشی، اساسی ترین و موثر ترین استراتژی برای به حداقل رساندن ریسک است. تنوع بخشی به شدت بر مفاهیم همبستگی و ریسک استوار است. یک سبد متنوع مناسب، شامل انواع مختلف اوراق بهادار از صنایع مختلف است که دارای ریسک و همبستگی و با بازدهی متفاوت از یکدیگر هستند.
درحالی که اکثر سرمایه گذاران حرفه ای معتقدند که تنوع بخشی نمی تواند هیچ تضمینی برای جلوگیری از ضرر باشد اما این مهمترین بخش برای کمک به سرمایه گذار، در رسیدن به اهداف مالی بلند مدت و در عین حال به حداقل رساندن ریسک است.
در اینجا به چند روش تنوع بخشی اشاره می کنیم:
- سبد خود را بر اساس کلاس های مختلف سرمایه گذاری از جمله پول نقد، سهام، اوراق قرضه، صندوق سرمایه گذاری مشترک، صندوق های قابل معامله و دیگر صندوق ها گسترش دهید. به دنبال دارایی هایی باشید که در گذشته بازده آنها در یک جهت و به میزان یکسان حرکت نکرده است. به این ترتیب، اگر بخشی از مجموعه شما کاهش یابد، ممکن است بقیه مجموعه همچنان در حال رشد باشند.
- در هر سرمایه گذاری تنوع داشته باشید. اوراق بهاداری که به واسطه بخش، صنعت، حوزه و حجم بازار، متنوع هستند را در نظر بگیرید. ایده خوبی است که سبک ها را مانند رشد، درآمد و ارزش ترکیب کنید. همین امر برای اوراق قرضه نیز صادق است: سر رسید ها و ویژگی های اعتباری متنوع را در نظر بگیرید.
- اوراق بهادار که به ریسک تنوع می دهند را در نظر بگیرید. شما محدود به انتخاب سهام بلوچیپ ( سهام شرکت های بسیار بزرگ و معتبر) نیستید. در واقع، خلاف آن واقعیت دارد. انتخاب سرمایه گذاری های متفاوت با نرخ های بازدهی متفاوت، تا حد زیادی تضمین می دهد که سود های بزرگ، زیان حوزه های دیگر را جبران می کند.
جمع بندی
همه ما در طول روز با ریسک مواجه می شویم، مانند زمانی که در حال رانندگی هستیم، سرمایه گذاری می کنیم یا کسب و کاری را مدیریت می کنیم. ریسک از دیدگاه مالی به عنوان شرایطی تعریف شده است، که بازده واقعی سرمایه گذاری با بازده مورد انتظار، متفاوت باشد.
تنوع بخشی و ارزیابی، موثر ترین روش مدیریت ریسک هستند. اگرچه تنوع بخشی، سود و زیان شما را تضمین نمی کند اما احتمال بهبود بازده بر اساس مقدار ریسک تعیین شده را مهیا می کند. پیدا کردن تعادل مناسب بین ریسک و بازده به سرمایه گذاران و مدیران کسب و کار کمک می کند تا با توجه به روش معاملاتی که انتخاب کرده اند به اهداف مالی خود برسند.
آشنایی با مفهوم ریسک و بازده در بورس
سرمایهگذاری در بازار سرمایه معمولاً با هدف دستیابی به سود و بازدهی بسیار خوب در آینده میباشد. بنابراین هر فردی پیش از سرمایهگذاری در این بازار باید با یک سری مفاهیم و اصطلاحات مهم در آن آشنایی داشته باشد. آگاهی از این مفاهیم به افراد کمک میکند تا سرمایهگذاری آنها با ریسک کمتری همراه باشد و احتمال موفقیت آنها افزایش یابد. «ریسک» و «بازده» از ارکان اصلی و عضو جدایی ناپذیر بازار سرمایهگذاری به حساب میآیند که هر سرمایهگذاری باید با آنها آشنایی کامل داشته باشد. در دنیای مالی و سرمایهگذاری، این دو مفهوم مخالف یکدیگر هستند. اما یک سرمایهگذاری مطمئن و پرسود، همواره بر اساس ارتباطی که بین ریسک و بازده وجود دارد، انجام میشود و نمیتوان آنها را جدا از هم در نظر گرفت. در این مقاله از سری مقالات آموزش بورس در چراغ به بررسی مفهوم ریسک و بازده در بورس و نقش آن در سرمایهگذاری میپردازیم.
ریسک و بازده در بورس : تعریف ریسک
تعریف ریسک و بازده آن در بازار بورس چیست
در رابطه با مبحث ریسک و بازده در بورس در توضیح ریسک باید بگوییم که ریسک (RISK)، تفاوت بین پیشبینی و واقعیت است. همهی افراد هنگام سرمایهگذاری، از بازدهی سرمایهی خود پیشبینی و انتظاری دارند؛ در واقع آنها وقتی سهمی را میخرند، انتظار دارند که به میزان مشخصی سود دریافت کنند. حال اگر این انتظار محقق شود، طبیعتاً ریسک سرمایهگذاری به حداقل میرسد و حتی گاهی اوقات میتوان ریسک را به صفر رساند. اما اگر این پیشبینی درست از آب در نیاید، ریسکی برای سرمایهگذاری وجود خواهد داشت که باید به آن توجه نمود. البته در کنار این موارد، شخصیت افراد و میزان ریسکپذیری سرمایهگذارن و سهامداران هم در تحقق ریسک، اهمیت بسیاری دارد. باید دید که فرد تا چه حدی آماده است که ریسک را بپذیرد. بنابراین میتوان گفت که بین ریسکپذیری و روحیهی افراد رابطهی مستقیم وجود دارد.
برخی افراد ریسکپذیر هستند و بعد از آنکه سرمایهی خود را در بازار فعال میکنند و سهم میخرند، به ریسک تن میدهند و ترسی از این موضوع ندارند. اما افرادی هم هستند که ریسکگریز میباشند و ترجیح میدهند که به روش سرمایهگذاری غیرمستقیم وارد بازار بورس شوند. چرا که در این روش، مدیریت دارایی توسط کارشناسان مسلط به علوم تحلیل تکنیکال و تحلیل بنیادی انجام میشود. بنابراین ریسک معاملات به میزان قابل توجهی کاهش خواهد یافت. برای بررسی ریسک و بازده در بورس میتوانید ریسک سرمایهگذاری را با توجه به فرمول زیر محاسبه نمایید:
بازده واقعی – بازده پیشبینی شده = ریسک
انواع ریسک در سرمایهگذاری
برای آشنایی با مفهوم ریسک و بازده باید انواع ریسک را بشناسید. از یک منظر میتوان ریسک را به دو بخش تقسیم کرد.
۱. ریسک سیستماتیک (قابل اجتناب): ریسک سیستماتیک یا همان ریسک قابل اجتناب به عوامل درونی شرکت بستگی دارد. این ریسک، تغییرپذیری در بازدهی کل اوراق بهادار را مستقیماً ناشی از تغییرات بازار یا اقتصاد میداند. از آنجایی که ریسکهای سیستماتیک، غیر قابل کنترل هستند، کاهشپذیر هم نخواهند بود. ریسک تورم،ریسک نرخ بهره، ریسک بازار و گاهی هم ریسک سیاسی، از جمله منابعی هستند که این ریسک را شارژ میکنند.
۲. ریسک غیر سیستماتیک (غیر قابل اجتناب): در مقابل ریسکهای غیرسیستماتیک قرار دارند که به عوامل بیرونی شرکت بستگی دارند و قابل کنترل و کاهشپذیر هستند. هنگام بررسی ریسک و بازده در بورس باید بدانید که ریسکهای غیرسیستماتیک، قیمتی از تغییرپذیری را در برمیگیرند که در بازدهی اوراق بهادار باشد و به تغییرپذیری کلی بازار یا اقتصاد بستگی ندارد. بنابراین از طریق استراتژیهایی مثل تنوعسازی میتوان این ریسک را کاهش داده و حتی به صفر رساند. ریسک مالی،ریسک تجاری و ریسک نقدینگی، از مهمترین منابعی هستند که این ریسک را شارژ میکنند.
برای محاسبهی ریسک کل، از فرمول زیر میتوان استفاده کرد:
ریسک سیستماتیک+ریسک غیر سیستماتیک=ریسک کل
ریسک و بازده در بورس : منابع ریسک در سرمایهگذاری
منابع ریسک در سرمایهگذاری بورس به چه معناست
در بحث ریسک و بازده عوامل متعددی موجب به وجود آمدن ریسک در بورس میشوند که انواع مختلف از ریسک را به وجود آوردهاند. در واقع اگر از این منظر به ریسکها نگاه کنیم، انواع دیگری از ریسک را به قرار زیر خواهیم داشت:
۱. ریسک نرخ تورم: در انواع ریسک در سرمایه گذاری چیست؟ اثر افزایش نرخ تورم یعنی کاهش قدرت خرید مردم به وجود میآید.
۲. ریسک تجاری: ناشی از انجام تجارتهای مختلف در یک صنعت خاص است که تغییر در قیمت را موجب خواهد شد.
۳. ریسک نرخ ارز: ناشی از تغییرات در بازدهی اوراق بهادار است که در نتیجهی نوسانات ارزهای خارجی میتواند ایجاد شود.
۴. ریسک مالی: ریسک ناشی از بکارگیری بدهی در شرکت است. هرچقدر بدهی در شرکت بیشتر باشد، ریسک مالی آن بیشتر است.
۵. ریسک نقدشوندگی: در بحث ریسک و بازده در بورس این ریسک در نتیجهی عدم احتمال تبدیل شدن به پول نقد در یک دارایی به وجود میآید.
۶. ریسک سیاسی: ریسک سیاسی یا ریسک کشور به ثبات یک کشور از لحاظ سیاسی و اقتصادی مربوط میباشد. این ریسک در کشورهایی که از نظر سیاسی اقتصادی دارای ثبات بالاتری هستند، کمتر میباشد.
۷. ریسک نرخ سود: در اثر تغییرات و نوساناتی که در سود بانکی پیش میآید و باعث افزایش یا کاهش ارزش اوراق مشارکت میشود، به وجود میآید. (ریسکی است که سرمایهگذاران هنگام خرید اوراق قرضه، آن را میپذیرند).
در زمان بررسی ریسک و بازده در بورس لازم است تا به این نکته توجه داشته باشید که تمام ریسکهای نام برده شده در این بخش را از طریق اطلاعاتی که در بورس به صورت شفاف ارائه میشود و در اختیار همگان قرار میگیرد، شناسایی نمایید. یعنی باید با تحقیق راجع به یک سری اطلاعات خاص، این ریسکها را در سهم موردنظر شناسایی کرد.
ریسک و بازده در بورس : تعریف بازده
موضوع مهم دیگری که در بحث ریسک و بازده وجود دارد، بازده میباشد. هرچقدر که میزان ریسک بالاتر باشد و حتی محقق شود، طبیعتاً بازدهی یا سود بیشتری نصیب سهامدار خواهد شد. این افزایش بازدهی در نتیجهی بالا رفتن ریسک، پاداش ریسک تعریف میشود. به همین جهت افرادی که ریسکپذیری انواع ریسک در سرمایه گذاری چیست؟ خوبی دارند، پاداش خوبی را در قالب سود بیشتر برای ریسک خود دریافت خواهند کرد. بازدهی ممکن است «بازده مورد انتظار» یا «بازده واقعی» باشد. بازده مورد انتظار (Expected Return)، بازدهی است که سرمایهگذار انتظار دارد و پیش بینی میکند که آن را در سرمایهگذاری به دست آورد. اما بازده واقعی (Realized Return)، مقدار حقیقی و عملی بازدهای است که سرمایهگذار از سرمایهگذاری خود در پایان زمان سرمایهگذاری کسب خواهد کرد.
رابطه بین ریسک و بازده در بورس
چه رابطه ای بین ریسک و بازده در بازار بورس وجود دارد؟
با توجه به موارد گفته شده، حتما به رابطهی مستقیم ریسک و بازده در بورس پی بردهاید. با این حساب سرمایهگذارانی که به دنبال بازدهی بالا هستند، باید ریسک بیشتری را بپذیرند. عکس این موضوع نیز صادق است؛ یعنی سرمایهگذارانی که توانایی پذیرش ریسک بالا را ندارند، نباید انتظار بازدهی و سود بالا را نیز داشته باشند. بنابراین میتوان گفت که تمام تصمیمات سرمایهگذاران بر مبنای رابطهی بین این دو مفهوم شکل میگیرد. به بیان دیگر، افراد پیش از سرمایهگذاری باید میزان ریسکپذیری خود را بسنجند و سپس بر اساس آن اقدام به سرمایهگذاری نمایند. سرمایهگذارانی که ریسکپذیری بالایی دارند، میتوانند وارد بازار بورس شده، سهام بخرند و معامله کنند. اما ورود به بازار بورس به آن دسته از افرادی که تحمل پذیرش ریسک در آنها پایین است، توصیه نمیشود. در عوض این افراد میتوانند وارد بازارهای مالی بدون ریسک (خرید اوراق مشارکت)، که درصد سود آنها تضمینی است، شوند.
سخن آخر
در این مقاله از سایت آموزش چراغ به بررسی مفهوم ریسک و بازده در بورس و نقش آن در سرمایهگذاری پرداختیم. ریسک و بازده از جمله موارد بسیار مهمی هستند که پیش از خرید سهام باید به آنها توجه داشته باشید. به خاطر داشته باشید که در صورت افزودن نمادهای با ریسک بالا به پرتفوی خود، امکان بازدهی سبد شما افزایش مییابد. البته از طرفی امکان زیانده بودن هم بالا خواهد رفت. پس باید سبدی را تشکیل دهید که ریسک و بازدهی معقولی داشته باشد. یک روش دیگر برای سرمایهگذاری کمریسک استفاده از صندوقهای سرمایهگذاری مشترک و یا افزودن سبدی متنوع از سهام مختلف با ریسک کم است. برای آشنایی بیشتر با خرید سهام خوب میتوانید از دوره های آموزش بورس استفاده نمایید. چراغ ، بهعنوان پلتفرم آموزش و کاریابی در تلاش است تا با ارائهی مهمترین نکات بورسی به شما برای سرمایهگذاری در این بازار کمک نماید.
انواع روش های سرمایه گذاری چیست و هر کدام به چه شکل است؟
با مدل های مختلف سرمایه گذاری آشنایی دارید؟ آیا می دانید چگونه می توانید یک سرمایه گذاری موفق و پرسود داشته باشید؟ برای اینکه با انواع روش های سرمایه گذاری آشنا شوید قبل از هر چیزی باید تعریف درستی از مفهوم سرمایه گذاری و سرمایه گذار در ذهن داشته باشید. به شما توصیه می کنیم قبل از خواندن این مقاله و بررسی کامل شیوه های سرمایه گذاری موفق، وارد این حوزه نشوید! سرمایه گذاری در هر حوزه ای مانند اغلب فعالیت های دیگر مستلزم داشتن علم و آگاهی کامل در این حرفه است. بنابراین با سرمایه خود به راحتی قمار نکنید و آن را جایی سرمایه گذاری کنید که مطمئن باشید قرار نیست ضرر زیادی متوجه سرمایه شود. در این مقاله با ما همراه باشید تا با مهم ترین روش ها و اصول برای یک سرمایه گذاری موفق آشنا شوید.
سرمایه گذاری چیست و سرمایه گذار به چه شخصی گفته می شود؟
سرمایه گذاری و یا (investment) را می توان اینطور تعریف کرد؛ بکار گرفتن منابع مالی و پس انداز در جایی که پس از طی مدتی مشخص هم اصل منابع قابل برداشت باشد و هم سودی عاید فرد سرمایه گذار شود. در واقع سرمایه گذار را میتوان شخصی دانست ک بجای آنکه سرمایه خود را در زمان حاضر صرف امور مشخصی کند، تلاش می کند تا با قرار دادن آن در حوزه ای مطمئن و سودده، به ارزش بیشتری در آینده دست پیدا کند.
این تعریف به خوبی می تواند نشان دهد که یک سرمایه گذار باید از هوش بالایی برخوردار باشد و بداند که کجا و چگونه از سرمایه و دارایی خود نهایت استفاده را بکند. بعد از آشنایی با مفهوم سرمایه گذاری می توانید با انواع روش های سرمایه گذاری نیز آشنا شوید. اما پیش از آن بد نیست با بزرگترین چالش هایی که ممکن است بر سر راه هر سرمایه گذاری قرار بگیرد آشنا شوید!
سرمایه گذاران در کشور با این چالش ها مواجه می شوند
همان طور که می دانید سرمایه گذاری به هیچ عنوان اقدام ساده و پیش پا افتاده ای نیست و افرادی که قصد سرمایه گذاری دارند باید تمام جوانب را در نظر گرفته و با علم کامل به جو اقتصادی حاکم بر کشور و دیگر شرایط موجود اقدام به سرمایه گذاری مالی کنند. طی کردن هیچ مسیری بدون چالش های احتمالی ممکن پذیر نیست و سرمایه گذاری نیز از این قائده مستثنی نخواهد بود. تصور کنید به عنوان یک فرد سرمایه گذار با انواع روش های سرمایه گذاری آشنا شده و قصد دارید منابع مالی خود را در حوزه ای مشخص سرمایه گذاری کنید؛ آیا می دانید با چه چالش هایی ممکن است مواجه شوید؟ و یا تدابیری برای آن ها اندیشیده اید؟
موانع اقتصادی مانند نوسانات ارزی در بازار بزرگترین چالشی است که بر سر راه هر سرمایه گذاری قرار می گیرد. همچنین نبود ثبات اقتصادی و سیاست های تجاری ناکارآمد، برخی دیگر از موانع اقتصادی هستند که ممکن است با آن ها مواجه شوید. مواردی دیگر چون موانع نظام بانکی و عدم وجود زیرساخت های فیزیکی مناسب از دیگر عواملی هستند که ممکن است سرمایه گذاری شما را دچار چالش کنند. بنابراین سعی کنید قبل از اقدام به سرمایه گذاری تمامی این موانع را به طور کامل بررسی و تحلیل کنید.
انواع روش های سرمایه گذاری که باید بدانید
به عنوان یک سرمایه گذار بعد از بررسی چالش و معضلاتی که ممکن است بر سر راهتان قرار بگیرد، باید با مدل های مختلف سرمایه گذاری و ماهیت هر یک آشنا شوید و سپس با توجه به میزان سرمایه خود تصمیم بگیرید که کدام روش برای شما مناسب تر است. فراموش نکنید که تصمیم گیری برای سرمایه گذاری های کلان جزو تصمیم های سرنوشت ساز است که باید استانداردها و معیارهای منطقی و مناسبی برا تصمیم گیری داشته باشید. در ادامه شما را با انواع مدل های سرمایه گذاری آشنا می کنیم. این مدل ها با توجه به برخی فاکتورها مانند زمان سرمایه گذاری، دانش فرد سرمایه گذار و پارامترهایی دیگر به چند مورد و روش تقسیم بندی می شوند. در واقع این مدل ها مهم ترین مدل های سرمایه گذاری هستند که هر کدام انواع روش های سرمایه گذاری را در بر می گیرند.
سرمایه گذاری به صورت مستقیم؛ آیا یک روش منطقی است؟
در این روش خود شما به عنوان سرمایه گذار اصلی فعالیت می کنید و هیچ واسطه ای وجود ندارد. به عنوان مثال فرض کنید با سرمایه و دارایی خود کسب و کاری راه انداخته اید؛ شما هم اکنون یک سرمایه گذاری مستقیم انجام داده اید. در روش دیگر که در ادامه به توضیح مفصل تر آن می پردازیم، شخصی به عنوان واسطه با سرمایه شما سرمایه گذاری می کند و شما سود خود را دریافت می کنید؛ به نظر شما کدام یک از این روش ها ریسک بیشتری دارد؟ معمولا سرمایه گذاری به صورت مستقیم ضریب ریسک را افزایش می دهد.
چرا که همه افراد دانش و اطلاعات کافی برای چگونگی استفاده از سرمایه خود را ندارند. علاوه بر آن ممکن است شما بخواهید پس انداز خود را در جایی سرمایه گذاری کنید، اما زمان کافی برای انجام این کار را نداشته باشید. در این صورت بهتر است سرمایه خود را در اختیار یک فرد سرمایه گذار بگذارید. در مورد منطقی بودن و یا نبودن این روش میتوان گفت اگر دانش و اطلاعات کافی را دارید و می دانید چگونه باید از سرمایه خود استفاده کنید، بهتر است این کار را خودتان انجام دهید. در غیر این صورت سرمایه گذاری به شیوه غیرمستقیم منطقی تر به نظر می آید.
سرمایه گذاری غیرمستقیم و مزیت های آن
یکی دیگر از انواع روش های سرمایه گذاری که کمی قبل تر هم به آن اشاره شد، سرمایه گذاری به شیوه غیرمستقیم است. اگر تخصص و تجربه کافی در زمینه های سرمایه گذاری را ندارید بهتر است از این مدل استفاده کنید. در این روش سرمایه شما در اختیار یک فرد سرمایه گذار قرار می گیرد که دانش و اطلاعات کافی دارد؛ در مقابل شما نیز سود سرمایه خود را دریافت می کنید. در سرمایه گذاری از طریق مدل غیرمستقیم ممکن است میزان سود و بازدهی نسبت به مدل مستقیم کمتر باشد.
5 روش متداول از انواع روش های سرمایه گذاری
در قسمت قبل با دو مدل مستقیم و غیرمستقیم در سرمایه گذاری و مزایا و معایب هر یک آشنا شدید. در این قسمت از مقاله قرار است شما را با متداول ترین روش های سرمایه گذاری آشنا کنیم که برخی از آن ها به صورت مستقیم و برخی به صورت غیر مستقیم انجام می شوند. با ما همراه باشید.
1. سرمایه گذاری در بازار ارز؛ بازار سیاهی مطلوب اما با ریسک بالا!
یکی از اصلی ترین انواع روش های سرمایه گذاری که هر فرد سرمایه گذار با آن آشنایی دارد، سرمایه گذاری در بازار ارز است. یکی از دلایل محبوبیت این روش، نوسانات و افزایش قیمت ارز در کشور است که افراد را برای خرید ارزهای بیشتری ترغیب می کند. اما بهتر است توجه داشته باشید که همین نوسانات قیمتی که به نظر می آید شرایط مطلوبی را برای بازار ایجاد کرده است، دارای ریسک بالایی نیز می باشد! شاید شنیده باشید که برخی خرید و فروش ارز را فعالیت در بازار سیاه می دانند؛ دلیل این امر این است که فعالیت در بازار ارز دارای ریسک بالایی است و از شفافیت معاملات برخوردار نیست.
به عبارتی تنها افرادی که در بازار سیاه دلار با فرکانس بالا معامله می کنند، می توانند سود بیشتری برداشت کنند. هر چند این روزها اغلب افراد ترجیح می دهند از طریق خرید و فروش ارز به سود برسند، اما اگر به دنبال یک روش سرمایه گذاری پایدار هستید این روش به دلایل متعددی نمی تواند روش مطلوبی باشد. در نهایت اگر قصد سرمایه گذاری در این بازار ارزی را دارید، بهتر است اتفاقات و تحولات داخلی و خارجی ارز را دقیق بررسی کرده و پس از آن اقدام به سرمایه گذاری کنید.
یک مقاله مفید دیگر نیز مطالعه کنید: بهترین بازار برای سرمایه گذاری کجاست؟
2. سرمایه گذاری از طریق خرید سکه، یکی از انواع روش های سرمایه گذاری
یکی دیگر از انواع روش های سرمایه گذاری متداول، سرمایه گذاری بر روی سکه است. این روش نیز میان سرمایه گذاران محبوبیت زیادی دارد و دلیل اصلی آن می تواند این باشد که سکه خاصیت نقد شوندگی بالایی دارد. افرادی که قصد دارند از طریق سرمایه گذاری ارزش دارایی و پس انداز خود را حفظ کنند معمولا اقدام به خرید سکه می کنند؛ چراکه سرمایه گذاری از طریق خرید سکه به سرمایه کلانی نیاز ندارد و هر زمان که سرمایه گذار بخواهد می تواند آن را در بازار نقد کند. اگر شما نیز قصد دارید از این طریق سرمایه گذاری کنید، می توانید در بازار آتی سکه اقدام به خرید قراردادهای آتی سکه طلا کنید. خرید گواهی سپرده کالایی سکه طلا نیز یکی از انواع شیوه های سرمایه گذاری است که از خرید سکه فیزیکی و نگهداری آن، اقدام منطقی تری به نظر می رسد.
3. سرمایه گذاری بر روی امن ترین دارایی؛ طلا
یکی از انواع روش های سرمایه گذاری امن در سرتاسر دنیا خرید طلا است. البته باید توجه داشته باشید که این بازار تحت تاثیر دو فاکتور داخلی و خارجی است و همین فاکتورها می تواند ضریب ریسک این روش سرمایه گذاری را افزایش دهد. فاکتور داخلی، نرخ برابری دلار به ریال است و فاکتور خارجی قیمت اونس جهانی می باشد. شاید این دو فاکتور کمی میزان ریسک این روش را افزایش دهند، اما شما برای خرید طلا هیچ محدودیت زمانی ندارید و می توانید هر زمان آن را خرید فروش کنید و این مورد جزو مزیت های این روش سرمایه گذاری به شمار می رود.
یکی دیگر از انواع روش های سرمایه گذاری در ایران، ورود به صندوق های سرمایه گذاری است که با قوانین خود، این امر را بسیار ساده تر می کنند. در صورت سرمایه گذاری در این نوع صندوق ها می توانید بدون آنکه درگیر چالش هایی چون خرید طلا ساخته شده و یا ساخته نشده شوید، به سرمایه گذاری این طریق بپردازید. برخی از این صندوق های سرمایه عبارتنداز: صندوق سرمایه گذاری زرافشان امید ایرانیان، صندوق پشتوانه طلای لوتوس و صندوق سرمایه گذاری در اوراق بهادار مبتنی بر سکه طلای مفید.
4. سرمایه گذاری از طریق خرید مسکن؛از امن ترین انواع روش های سرمایه گذاری
یکی از کالاهایی که از گذشته تاکنون به عنوان یکی از کالاهای سرمایه ای شناخته می شود، مسکن است. خوشبختانه در کشور ما به مسکن و مستغلات اهمیت زیادی داده می شود و به همین خاطر می توانید از این روش در میان دیگر انواع روش های سرمایه گذاری به عنوان یک روش مطلوب استفاده کنید. اگر به دنبال یکی از بهترین شیوه های سرمایه گذاری امن هستید، ما خرید مسکن را به شما پیشنهاد می دهیم؛ چراکه مسکن به عنوان یک کالای سرمایه ای، کالایی مصرفی به شمار می رود و می توانید از آن استفاده کنید کما اینکه در طول زمان ارزش آن نیز بالاتر می رود. روش سرمایه گذاری از طریق خرید مسکن می تواند از دو جنبه خرید به قصد فروش و خرید به قصد اجاره شما را در حفظ سرمایه یاری کند و به کسب سود برساند.
5. سرمایه گذاری در بازار بورس؛ مرسوم ترین روش سرمایه گذاری در دنیا
یکی از نام آشناترین انواع روش های سرمایه گذاری که افراد بیشتری تمایل به این روش دارند، سرمایه گذاری در بازارهای سرمایه مانند بازار اوراق بهادار است؛ این اوراق بهادار در بازارهای سرمایه با سررسید بیش از یک سال به فروش می رسند. به عنوان ابزارهایی که برای سرمایه گذاری در این بازارها ارائه می شود، میتوان به مواردی چون سهام، اوراق تسهیلات مسکن، قراردادهای اختیار معامله، قرارداد آتی و اوراق مشارکت اشاره کرد. این روش سرمایه گذاری مرسوم ترین روش در کل دنیا است و روال کار به این صورت است که شرکت های معتبر فعال در حوزه های مختلف، سهام شرکت خود را در بورس اوراق بهادار عرضه می کنند.
از مهم ترین دلایل محبوبیت این نوع از انواع روش های سرمایه گذاری این است که افراد برای خرید سهام شرکت های مختلف و سرمایه گذاری از این طریق نیازی به سرمایه های کلان ندارند. شاید از برخی افراد شنیده باشید که سرمایه گذاری در بازار بورس ریسک بالایی دارد؛ اما این ریسک بیشتر از اینکه بخاطر خود بازار باشد، به دلیل ناآگاهی و اطلاعات کم سرمایه گذاران از بازار و اخبار روز است. اگر با دانش تخصصی وارد این بازار شوید، سود زیادی به دست خواهید آورد.
ما در سایت نیک وست به آموزش بورس و آموزش سرمایه گذاری پرداخته ایم برای موفقیت بیشتر در بازار بورس ایران و دنیای سرمایه گذاری مقالات آموزشی ما را دنبال کنید.
دیدگاه شما