آشنایی با شرایط و قوانین سفته
محمدمعین وطن‌خواه
کارشناس رشته حقوق
امروزه به دلیل گسترش مبادلات مالی، اسناد تجاری مختلفی بین مردم رواج دارد که سفته یکی از مهمترین آن‌هاست. به طور کلی، سفته یک سند تجاری است که صادرکننده آن متعهد می‌شود مبلغ معینی را در تاریخ مشخص یا به صورت عندالمطالبه پرداخت کند. بر خلاف اسناد تجاری دیگر، استفاده از سفته به‌سادگی امکان‌پذیر است. لذا برای مواردی مانند ضمانت کاری یا ضمانت وام کاربرد دارد. نحوه پر کردن سفته نیز اهمیت بسیاری دارد و تکمیل نکردن هر قسمت از آن، آثاری به بار خواهد آورد. بنابراین، آشنایی با مزایای سفته و تضمین‌های قانونی آن بر پیشگیری از وقوع بسیاری از مشکلات مؤثر است.
+ چه‌گونه سفته را تکمیل کنیم؟
بعد از تهیه سفته از بانک و حتی دکه‌های روزنامه‌فروشی، صادرکننده برای صدور سفته باید نکاتی را رعایت کند. در قانون، نحوه صدور سفته به ترتیب زیر است:
نوشتن مبلغ معین: روی هر برگه سفته، مبلغ آن نوشته شده است. این مبلغ سقف اعتبار سفته را مشخص میکند اما وجود این مبلغ نباید باعث شود صادرکننده سفته مبلغ مورد نظر خود را روی آن درج نکند.
نوشتن تاریخ صدور سفته: صادرکننده باید طبق قانون، تاریخ صدور سفته را قید کند. در غیر این صورت، سند ارزش تجاری خود را از دست میدهد. تاریخ صدور باید شامل روز، ماه و سال باشد و بهتر است که با حروف نوشته شود.
نوشتن نام گیرنده: باید نام گیرنده وجه یا طلبکار در سفته قید شود. اگر نام گیرنده در سفته نوشته نشود، سفته در وجه حامل محسوب می‌شود و هر کسی سند را در دست داشته باشد میتواند وجه آن را مطالبه کند.
نوشتن تاریخ پرداخت سفته: در صورتی که تاریخ پرداخت سفته تعیین نشود، سفته به‌اصطلاح حال خواهد بود و دارنده سفته هر زمان که بخواهد میتواند آن را مطالبه کند. ترجیحا تاریخ پرداخت را هم به عدد و هم به حروف بنویسید.
درج امضا یا مهر صادرکننده: امضا و مهر صادرکننده به منزله این است که بدهکار بودن خود را تأیید میکند. توجه کنید که درج همه این موارد در سفته توسط خود صادرکننده ضرورت دارد.
+ مراحل به اجرا گذاشتن سفته چیست؟
برای به اجرا گذاشتن سفته لازم است مطابق قوانین عمل شود، به این صورت که در صورت پرداخت نشدن مبلغ سفته از سوی صادرکننده، دارنده سفته میتواند به واخواست یا به اجرا گذاشتن سفته اقدام کند.
اولین گام از مراحل به اجرا گذاشتن سفته، تهیه اوراق اظهارنامه است. این کار با مراجعه به دفاتر خدمات قضایی یا دفاتر اسناد رسمی صورت میگیرد.
در صورت وصول نشدن سفته، دارنده بعد از گذشت 10 روز از واخواست میتواند با مراجعه با مراجع قضایی دادخواست اجرای سفته را ثبت کند.
البته برای به اجرا گذاشتن سفته، نیازی به تأیید بانک نیست و گیرنده میتواند حکم جلب یا توقیف اموال صادرکننده را بگیرد.
+ تفاوت‌های اساسی چک و سفته
به طور کلی، چک دارای جنبه کیفری است در حالی که سفته وصف حقوقی دارد. به عبارت دیگر، صدور چک بلامحل در شرایطی جرم است ولی پرداخت نکردن سفته در تاریخ سررسید مطلقا جرم نیست.
چک بدون برگشت زدن و دریافت گواهی عدم پرداخت از بانک، قابل طرح دعوی و مطالبه در دادگاه نیست اما سفته بدون واخواست میتواند موضوع مطالبه در دادگاه باشد.
سفته سندی است که به دلیل هزینه تمبر آن، به‌ویژه در ارقام بالا، هزینه بیشتری در بر دارد در حالی که چک سندی ارزان‌قیمت است که درج مبلغ در آن محدودیتی ندارد.
از آنجایی که نشانی صادرکننده چک در بانک وجود دارد، شناسایی هویت و آدرس و تلفن او آسان‌تر از صادرکننده سفته است.
سفته چیست؟ با مقررات و مزایای سفته آشنا شوید
سَفته یا سُفته یک نوع سند تجاری و قانونی است که در معاملات کاربرد زیادی دارد. این سند نوشتاری چیزی شبیه چک و برات است و البته قوانین و مقررات خاص خود را دارد. معمولا شرکت‌ها و کسب و کارها از سفته حسن انجام کار یا سفته استخدام برای متعهد کردن کارمندان و کارگران استفاده می‌کنند. ناآگاهی از قوانین سفته میتواند مشکلات زیادی هم برای کارفرمایان و هم برای کارمندان ایجاد کند.
فهرست مطالب
آشنایی با قوانین و الزامات سـفته برای حسابداران شرکت‌ها نیز مهم است، چراکه ســفته یک سند تجاری است و باید در اسناد حسابداری شرکت ثبت شود. در ادامه این مطلب درباره سفته، قوانین و الزامات مربوط به سـفته و هر آنچه که درباره سـفته لازم است بدانید صحبت می‌کنیم.
میتوانید فایل صوتی «سفته چیست» را گوش کنید.
سفته چیست؟
سـفته (Promissory Note) یک نوع سند تجاری است که طبق آن یک طرف معامله (صادرکننده سفته) به صورت کتبی به طرف دیگر معامله (گیرنده سفته) متعهد می‌شود تا مبلغ معینی را در زمان مقرر یا طبق شرایط خاص، مثل تقاضا و درخواست گیرنده سـفته، پرداخت کند. سـفته سندی تعهدآور است. به همین دلیل، معمولا به عنوان یک وثیقه و ضمانت برای بازپرداخت پول استفاده می‌شود.
به طور کلی، اسناد تجاری، مثل سفـته و چک، برای این به وجود آمدند که سختی و خطرات انتقال و جابه‌جایی وجه حذف شود. اسناد تجاری مثل سـفته، قابل معامله هستند و از نظر حقوقی قابل پیگیری و استناد می‌باشند.
در حال حاضر، از چک نیز برای تعهد پرداخت پول در زمان آینده استفاده می‌شود. در مقایسه با چک، سـفته خطر کمتری برای صادرکننده دارد و شاید به همین دلیل، استفاده از سـفته تا حد زیادی کاهش یافته باشد، چراکه احتمال وصول پول از طریق سـفته کمتر شده است.
با این حال، امروزه از سـفته بیشتر برای ضمانت استفاده می‌شود، مثل ضمانت حسن انجام کار، ضمانت پرداخت اقساط و وام و موارد مشابه. در این مواقع، سـفته امانتی است که صادرکننده در اختیار کارفرما یا طلبکار قرار داده است. اگر سـفته را بابت ضمانت به کسی یا شرکتی می‌دهید، حتما از گیرنده سـفته رسید بگیرید و قید کنید که سـفته بابت چه چیزی صادر شده است. حتی میتوانید این سند را در دفتر اسناد رسمی ثبت کنید تا اعتبار آن بالاتر برود و در صورت نیاز بتوانید در دادگاه از اعتبار آن استفاده بیشتری کنید.
تاریخچه سفته به چه زمانی برمی‌گردد؟
سفته از دیرباز در معاملات و تجارت استفاده می‌شده است. در سال 118 پیش از میلاد و حکومت سلسله هان در چین، سـفته‌هایی از جنس چرم ساخته شدند. در سال 57 بعد از میلاد، رومی‌ها سفته‌هایی از جنس ماده‌ای سبک و بادوام داشتند. در طول تاریخ، سـفته حکم پولی را داشته که تجار به پشتوانه اعتبار شخصی خود صادر می‌کردند. به مرور زمان استفاده از سـفته گسترش یافت. مارکو پولو سـفته و نحوه تجارت با آن را از چینی‌ها آموخت و به اروپایی‌ها معرفی کرد.
در سفرنامه ابراهیم‌بن یعقوب ذکر شده که در قرن دهم تکه‌های کوچک پارچه به عنوان سـفته مورداستفاده قرار می‌گرفته است. در قرن 14 میلادی، سـفته‌ها در میلان ایتالیا امضا می‌شدند.
در سال 2005، وزارت دادگستری و انجمن موسسات مالی کشور کره خبر از راه‌اندازی سرویس سفته الکترونیکی دادند.
سفته را از کجا تهیه کنیم؟
تهیه و خرید سـفته آسان است. سفته را حتی میتوانید از دکه‌های روزنامه‌فروشی تهیه کنید. اما بهتر است سـفته را از بانک‌ها خریداری کنید تا هم هزینه کمتری پرداخت کنید و هم خطر جعلی بودن سـفته را تجربه نکنید.
قیمت سـفته چقدر است؟
روی هر سفته‌ای مبالغی چاپ شده که مبلغ اسمی سفته نامیده می‌شود. روی سـفته نمی‌توان بیشتر از مبلغ اسمی آن عددی نوشت. برای مثال، سـفته پنجاه میلیون ریالی را تا سقف همین عدد می‌توان پر کرد، یا برای وثیقه ده میلیون ریالی باید سـفته‌ای تهیه کنید که مبلغ اسمی آن حداقل ده میلیون ریال باشد.
قیمت هر برگ سفته بنابر مبلغ اسمی آن متفاوت است که به عنوان مالیات از خریدار سـفته اخذ می‌شود. برای مثال، طبق تعرفه مصوب سال 1398، برای تهیه سـفته‌ای که مبلغ اسمی آن صدوپنجاه میلیون ریال است باید مبلغ هفت هزاروپانصد ریال به عنوان مالیات پرداخت کنید.
چگونه سفته را پر کنیم؟
شاید استفاده از سـفته در معاملات کاهش یافته باشد، اما شرکت‌ها هنگام استخدام نیروهای جدید با عناوینی مثل تضمین حسن انجام کار سـفته دریافت می‌کنند. بنابراین بهتر است نحوه پر کردن سـفته را بدانید.
هر سـفته فرم چاپی مخصوص به خود را دارد و مندرجات آن باید به‌درستی تکمیل شود. طبق ماده 308 قانون تجارت، عدم تکمیل درست همین مندرجات باعث عدم اعتبار سـفته می‌شود. مواردی مثل مهر و امضا، درج مبلغ، درج نام گیرنده وجه و تاریخ صدور سند از اهیمت بالایی برخوردار هستند و باید به درستی درج شوند تا سند اعتبار قانونی داشته باشد.
مواردی مثل محل تادیه سند در اعتبار سفته تاثیری ندارد، اما درج آن، به‌خصوص برای صادرکننده سـفته، ضروری است.
به طور کلی، برای تکمیل کردن سند سـفته این موارد لازم است:
نام و نام خانوادگی گیرنده سند: طبق ماده 307 قانون تجارت، گیرنده سـفته کسی است که سـفته در وجه یا حواله‌کرد او صادر شده باشد. پس ذکر نام کامل گیرنده سـفته، اعم از حقوقی یا حقیقی، الزامی است. بر خلاف برات، صادرکننده سـفته نمیتواند سند را به نام و به نفع خود صادر کند. اگر نام گیرنده سفته در سند ذکر نشود، سـفته در وجه حامل تلقی می‌شود.
نام و نام خانوادگی صادرکننده سند: این قسمت نیز توسط صادرکننده سند پر می‌شود.
مهر یا امضا یا اثر انگشت صادرکننده سند: عدم درج حداقل یکی از این موارد سـفته را از درجه اعتبار ساقط میکند. سـفته بدون امضا حکم یک تکه کاغذ دارد.
تاریخ صدور: نیازی به درج تاریخ صدور به حروف نیست اما باید روز، ماه و سال صدور به عدد درج شود. سفته بدون تاریخ هیچ اعتباری ندارد.
مبلغ سفته: طبق بند 1 ماده 308 قانون تجارت، درج کامل مبلغ سـفته به حروف ضروری است. با این‌حال عدم رعایت این مورد باعث عدم اعتبار سـفته نمیشود زیرا شرط اساسی نیست.
تاریخ پرداخت: طبق بند 3 ماده 308 قانون تجارت، ذکر تاریخ پرداخت در سـفته االزامی است و میتواند عندالمطالبه، به شرط معین و یا به رویت باشد. سـفته بدون تاریخ به منزله سـفته به رویت است، یعنی تاریخ رویت سند، تاریخ پرداخت آن تلقی می‌شود.
مکان تادیه: طبق ماده 308 قانون تجارت، درج مکان تادیه در سـفته الزامی نیست و عدم ذکر آن تاثیری بر اعتبار سفته نمی‌گذارد.
تمبر مالیاتی: تمبر مالیاتی مبلغی است که هنگام خرید سـفته پرداخت می‌شود و نرخ آن بنابر مبلغ اسمی سـفته متفاوت است.
آدرس محل اقامت صادرکننده: طبق ماده 308 قانون تجارت، این مورد نیز الزامی نیست ولی تکمیل می‌شود.
محل پرداخت سفته: این مورد نیز الزامی نیست و تاثیری بر اعتبار سند ندارد. اگر محل پرداخت در سفته ذکر نشود، محل صدور حکم محل پرداخت را خواهد داشت. اگر در سفته نامی از محل صدور برده نشده باشد، از اعتبار سـفته کم شده و دیگر به عنوان یک سند تجاری محسوب نمیشود. در این حالت حکم سند مدنی پیدا کرده و محلی که کنار نام صادرکننده ذکر شده به عنوان محل صدور منظور می‌شود.
نکاتی که باید در صدور سفته به آن دقت کنید
همانطور که ذکر شد، درج نام و نام خانوادگی گیرنده یک مورد الزامی است. هنگام صدور سـفته میتوانید نام شخص یا شرکت خاصی را قید کنید. اگر نام گیرنده در سـفته ذکر نشود، سـفته در وجه حامل درنظرگرفته می‌شود. همچنین می‌توان با درج عبارت “حواله کرد” مبلغ ذکرشده در سند را به فرد مشخصی که نام آن جلوی عبارت حواله کرد ذکر شده پرداخت کرد. درواقع، سند حواله کرد سندی است که قابل انتقال به دیگری باشد.
تاریخ پرداخت سـفته میتواند عندالمطالبه باشد، یعنی گیرنده سند در هر زمانی میتواند آن را وصول کند، میتواند با درج تاریخ معین مطالبه آن را به زمان مشخصی موکول کرد. ضمن اینکه سند بدون تاریخ، سند به رویت است، یعنی تاریخ رویت سفته همان تاریخ پرداخت محسوب می‌شود.
پشت نویسی یا ظهرنویسی سفته چه دلیلی دارد؟
پشت نویسی یا ظهرنویسی یک شیوه رایج است که روی اسناد تجاری مثل سفته و چک اجرا می‌شود. پشت نویسی در موارد مختلفی انجام می‌شود:
پشت نویسی بابت انتقال: این حالت برای انتقال حقوق سفته انجام می‌شود. در این صورت کلیه حقوق سـفته اعم از مالکیت، طلب، ضمانت و غیره به شخصی دیگری که نام او ظهرنویسی شده انتقال می‌یابد.
اگر قصد پشت نویسی ذکر نشود، به صورت پیش‌فرض، ظهرنویسی بابت انتقال درنظرگرفته می‌شود.
پشت نویسی بابت ضمانت: در این حالت، یک یا چند شخص سوم مسئولیت عدم پرداخت سـفته در موعد مقرر را تضمین می‌کنند و دارنده سفته میتواند مطالبات خود از سـفته را از سوی نام‌های پشت نویسی شده پیگیری کند. این نوع پشت نویسی مسئولیت تضامنی دارد، یعنی دارنده سند میتواند وجه سـفته را علاوه بر صادرکننده سند، از هر کدام از افرادی که پشت نویسی کرده‌اند مطالبه کند. بدین منظور، دارنده سـفته باید ظرف مدت یک سال از تاریخ واخواست عدم تادیه، دادخواست خود را به دادگاه اعلام کند. در غیر اینصورت نمیتواند علیه افرادی که پشت نویسی کرده‌اند اقامه دعوی کند.
پشت نویسی بابت وکالت: در این حالت که به پشت نویسی برای وصول نیز معروف است، دارنده سـفته در حالی‌که امتیاز مالکیت آن را همچنان در اختیار دارد، شخص دیگری را با پشت نویسی نام او، مامور به وصول سند در زمان مقرر میکند.
وصول و مطالبه سفته به چه صورت است؟
اصولا دارنده سـفته باید در تاریخ مقرر اقدام به وصول سـفته کند و در صورت عدم وصول، باید ظرف 10 روز از تاریخ سررسید، سـفته را واخواست کند. منظور از واخواست شکایت دارنده سفته از صادرکننده آن است.
اگر ظرف 10 روز از تاریخ سررسید، اقدامی جهت واخوست انجام نشود امکان توقیقف اموال وجود نخواهد داشت، مگر اینکه 10 الی 20 درصد از ارزش سـفته به عنوان خسارت احتمالی به صندوق دادگستری واریز شود.
اگر سـفته کمتر از 20 میلیون تومان باشد مرجع رسیدگی شورای حل اختلاف محل اقامت صادرکننده میباشد. در این صورت، هزینه واخواست سـفته به میزان 2 درصد مبلغ سـفته به علاوه هزینه اوراق و ابلاغ آن میباشد. در مورد سفته‌های بیش از 20 میلیون تومان میبایست از طریق دادگاه حقوقی جهت مطالبه و وصول سفته اقدام کرد. هزینه دادرسی نیز به میزان 3/5 درصد مبلغ سـفته میباشد.
سفته استخدام چیست؟
اگر هنوز درشرکتی استخدام نشده‌اید و میخواهید بدانید چطور استخدام شوید، باید درنظر داشته باشید که اکثر شرکت‌ها حین استخدام نیروی جدید سـفته دریافت می‌کنند. معمولا، این سـفته‌ها که بنابر الزامات هر کسب و کاری شامل مبالغ گوناگونی است، تحت عناوینی مثل ضمانت و حسن انجام کار گرفته می‌شود. این سـفته‌ها بابت پرداخت صادر نمی‌شوند و جنبه ضمانت و تعهد دارند. بنابراین، کارفرما نمیتواند وجه سفته را وصول کند مگر اینکه اثبات کند کارمند یا کارگر در انجام وظایف و تعهدات خود قصور ورزیده یا کوتاهی کرده است.
منظور از سفته تنزیلی و سفته مفقودی چیست؟
گاهی ممکن است دارنده سـفته نخواهد یا نتواند تا تاریخ سررسید سند صبر کند و حاضر است سـفته را در ازای مبلغی کمتر از مبلغ درج‌شده روی سـفته به بانک واگذار کند. به این کار تنزیل سفته گفته می‌شود.
سفته مفقودی، همان طور که از نام آن پیداست، سـفته‌ای است که گم شده باشد. در این صورت، دارنده سند باید با ذکر مشخصات سـفته، مفقودی آن را اعلام و صادرکننده را ملزم نماید تا دوباره سـفته صادر کند.
تفاوت سفته با چک در چیست؟
اصولا تهیه سـفته بسیار آسان‌تر از چک است. از لحاظ حقوقی، اعتبار چک بیشتر از سـفته است. اما دقت داشته باشید که عدم وصول چک مسئولیت حقوقی به‌همراه دارد و بار کیفری دارد. صدور چک بی‌محل جرم است.
در صورت عدم وصول سـفته، تنها می‌توان با اعلام دادخواست و مراجعه به دادگاه اقدام به وصول آن کرد. ولی چک یک سند رسمی است و حکم لازم‌الاجرا دارد. به همین دلیل، اجرا گذاشتن سفته بدون تاریخ علاوه بر اینکه قابل پیگیری و وصول از طریق دادگاه است، می‌توان به‌سادگی و با مراجعه به اداره اجرای اسناد برای مطالبه آن اقدام کرد.
در صورت نیاز به واخواست، هزینه واخواست سفته بیشتر از چک است. در مورد سـفته، برای اینکه بتوانیم حکم توقیف اموال بگیریم، باید قبل از طرح دعوی، واخواست عدم تادیه به دادگاه ارائه کنیم. در حالی‌که در مورد چک، بدون دریافت حکم عدم تادیه نیز می‌توان اموال صادرکننده را توقیف کرد.
چک اساسا سندی است که به جای پول و برای پرداخت درهمان لحظه به‌کار می‌رود. اما سـفته سندی است که صادرکننده را متعهد میکند برای دریافت‌کننده در بانک اعتبار لحاظ کند. در کل، سـفته خطر کمتری برای صادرکننده ایجاد میکند و احتمال وصول سفته کمتر از چک است.
| موضوع تفاوت | چک | سفته |
| حکم جلب | صدور چک بلامحل جنبه کیفری دارد و جرم است | سفته حکم حقوقی دارد و عدم پرداخت آن در سررسید جرم نیست |
| نحوه تهیه | گرفتن دسته چک هزینه خاصی ندارد ولی محدودیت‌های قانونی و تشریفات دارد | تهیه سفته با توجه به مبلغ آن و مالیات میتواند هزینه بالایی داشته باشد اما هیچ محدودیت قانونی ندارد |
| انکار امضا | امضای چک قابل‌انکار نیست | امضای سفته قابل انکار است |
| درج مبلغ | درج مبلغ در چک محدودیتی ندارد | درج مبلغ سفته محدود به مبلغ اسمی سفته است |
| اعلام مفقودی | در صورت مفقودی چک، صادرکننده آن میتواند شکایت کند | شکایت از مفقودی و گم شدن سفته در قانون پیش بینی نشده است |
| وسیله پرداخت | چک وسیله پرداخت است | سفته وسیله تعهد و ضمانت است |
سـفته سندی تعهدآور است
در این مطلب درباره سـفته و قوانین و الزامات مربوط به آن صحبت کردیم و به نکاتی اشاره کردیم که حسابداران، کارفرمایان، کارکنان و همه افرادی که با سـفته سروکار دارند باید از آن مطلع باشند. سفته یک سند تجاری است که یک طرف معامله (صادرکننده سـفته) به صورت کتبی به طرف دیگر معامله (گیرنده سـفته) میدهد و نسبت به پرداخت مبلغی معین در تاریخی معین متعهد می‌شود. سـفته سندی تعهدآور است. به همین دلیل، معمولا به عنوان یک وثیقه و ضمانت برای بازپرداخت پول اجرا گذاشتن سفته بدون تاریخ کاربرد دارد.
اگرچه به خاطر قوانین جدید، استفاده از چک به جای سـفته بیشتر شده است، با این حال هنوز هم استفاده از سـفته در مواقعی مثل ضمانت حسن انجام کار (سفته استخدام) و ضمانت پرداخت اقساط رایج است. هنگام صدور سفته ضمانت دقت داشته باشید که از گیرنده سـفته رسید بگیرید و در صورت لزوم سـفته و اینکه بابت چه چیزی صادرشده را در دفتر اسناد رسمی ثبت کنید تا اعتبار آن بیشتر شود.
شکایت از کسی که ضامن وام بانکی او شده ایم چگونه است؟
آیا ضامن وام بانکی دیگران شویم؟
اگر شما کارمند باشید و یا یک شغل معتبر داشته اید ممکن است برایتان پیش آمده باشد که فردی در نزدیکیتان برای دریافت وام به شما رجوع کرده و از شما بخواهد ضمانت وام بانکی وی را برعهده بگیرید.حال ترس شما در این مورد این است که اگر وام گیرنده ، اقساط وام را پرداخت نکند و بانک اقساط را از حقوق شما کم کند، تکلیف شما به عنوان ضامن چه می تواند باشد و چطور می توانید حق خود را پس بگیرید؟طبق قانون مدنی باید بگوییم که در این زمینه ضامن پس از پرداخت سفته یا ضمانت هایی که از مدیون گرفته به وی ، میتواند به مدیون رجوع کرده و حق خود را بازپس بگیرد.
اصلا ضمانت وام بانکی چه شرایطی دارد؟
حال برای روشن تر شدن موضوع میخواهیم کمی درباب ضمانت وام بانکی و شرایط آن توضیح می دهیم.
عقد ضمانت
طبق قانون اجرا گذاشتن سفته بدون تاریخ مدنی عقد ضمان عبارت است از اینکه شخصی مالی را که بر ذمه دیگری است به عهده بگیرد. متعهد را ضامن ، طرف دیگر را مضمون له و شخص ثالث مضمون عنه یا مدیون اصلی می گویند.
شرایط ضامن وام بانکی
ضامن وام بانکی میبایست عاقل ، بالغ و رشید باشد. همچنین لازم نیست که ضامن مضنون عنه یا همان مدیون را بشناسد و تشخیص آن از دیگران کافی میباشد.
شرایط لازم برای ضمانت وام بانکی
۱- شرط اول اینکه عقد ضمانت عقدی قابل فسخ نمیباشد و نیاز به ایجاب و قبول خاصی دارد که بین ضامن و طلبکار انجام میگیرد که این ایجاب عبارت است از : ضمنت(ضامن شدم) یا تکفلت (به عهده گرفتم )وتقبلت(تقبل کردم)و مانند آن و درصورتی که به جای ای الفاظ مثلا بگویید مال تو نزد من است یا برمن است یا آنچه بر اوست بر من است ، صراحت در ضمانت را دارا نمی باشد و ایجاب ضمانت با این الفاظ قابل قبول نیست.
۲- ضامن میبایست ثروتمند باشد طوری که بتواند طلب بدهکار را بده و یا اینکه طلبکار از فقیر بودن فرد مضنون عنه مطلع باشد.
۳- رضایت داشتن مدیون اصلی یا همان بدهکار در عقد ضمانت نقشی ندارد زیرا طبق قانون رضایت داوطلبانه صحیح می باشد.یعنی اگر شخصی داوطلبانه و بدون اینکه بدهکار از اون بخواهد ضامن شود و عقد ضمانت را قبول کند ، آن زمانت صحیح است و بدهکار حق هیچ اعتراضی را ندارد.فقط اینکه ضامن حق رجع به بدهکار را د ر این شرایط نخواهد داشت.
۴- اگر طلبکار طلب خود را به ضامن ببخشد ، ضامن دیگر نمیتواند از بدهکار چیزی طلب کند و اگر مقداری از آن طلب را ببخشد نیز ضامن حق مطالبه آن مقدار از از بدهکار نخواهد داشت.اما اگر طلبکار همه یا قسمتی از طلب را بابت خمس یا زکات یا صدقه یا امثال آن حساب کند ، ضامن میتواند از بدهکار آن را مطالبه کند.اجرا گذاشتن سفته بدون تاریخ
۵- ضامن ضمن قبول عقد ضمانت ، فرم قرارداد وام را امضا میکند و این امضای ضامن به طلبکار این حق را میدهد که درصورت پرداخت نکردن بدهی توسط بدهکار ، بدهی خود را از طریق فیش حقوقی و موجودی حساب ضامن برداشت کند.
اگر کسی که ضامن وام بانکی او شده ایم ، وام خود را پرداخت نکرد چه کنیم؟
درصورت وقوع این اتفاق ناگوار برای ضامن ، جمع کثیری از مردم بر این باورند که دیگر نمی تواند کاری کند جز پرداخت کردن قسط های بدهکار در موعود مقررشان!اما باید بدانید که اینگونه نیست و طبق قانون مدنی ضامن حق رجوع به مضمون عنه را ندارد، مگر بعد از ادای دین.پس نتیجه میگیریم که ضامن بعد از پرداخت کردن دینی که ضمانت آن را به عهده گرفته ، میتواند به مدیون رجوع کرده و حق خویش را باز پس گیرد.
به عبارت ساده تر اینگونه که ضامن در زمان توافق بر ضمانت باید از مدیون یک سری ضمانت بگیرد که این ضمانت بر اساس همان مبلغ مورد ضمانت سفته یا چک می باشد تا خیال ضامن از بابت پرداخت اقساط راحت باشد و در صورت عدم پرداخت اقساط وام توسط مدیون ، با پس دادن این ضمانتها به مدیون حق خود را از وی بازپس بگیرد و درصورت عدم پرداخت حق شکایت از او را دارد.
نکات هنگام دریافت چک از مدیون
نکته قابل توجه اینکه ضامن میبایست هنگام دریافت چک از مدیون این موارد را رعایت کند:
۱-چک حتما تاریخ دار باشد ، این به این معنا میباشد که اگر آخرین قسط وام ۵سال دیگر است ،تایخ روی چک باید پس از این تاریخ باشد.
۲- همچنین تاریخ صدور چک آن ذکر گردد .طبق قانون صدور چک اگر ثابت شود چکی بدون تاریخ صادر شده و یا تاریخ واقعی صدور چک مقدم بر تاریخ مندرج در متن چک است ، صادرکننده چک قابل تعقیب کیفری نمیباشد.
۳-در متن چک هدف از پرداخت چک که همان تعهد یا شروط می باشد، حتما ذکر شود و همچنین چک دارای امضاء باشد.
با بدبینی تمام ضمانت کنید !
با توجه به مشکلات حقوقی که در صورت عدم پرداخت وام توسط طلبکار و کسر شدن آن از حساب ضامن پیش رو میباشد و وقت و انرژی که باید صرف این دعوی نمایید ،همیشه به یاد داشته باشید که در زمان عقد ضمانت احساسات و رودربایستی را کنار بگذارید و با بدبینی تمام ضمانت کنید.ممکن است شخصی که ضمانتش را می‌کنید در آینده مفلس شده و نتواند بدهی خود را بپردازد. در این صورت شما باید بدهی را بدهید. آیا از عهده این کار بر می‌آیید؟
همچنین در صورت ضمانت ، شرایط پرداخت دین را به خوبی مطالعه کنید و به سادگی ضامن کسی نشوید. میزان دین را بدانید و شرایط پرداخت آن را بررسی کنید. در نهایت حتما از بدهکار ضمانتی مانند چک یا سفته و … برای خود بگیرید تا اگر روزی بدهی‌اش را نداد و شما مجبور به پرداخت آن شدید، بتوانید مبلغ را از او پس بگیرید.
مشاوره با وکیل متخصص در صورت وقوع مشکل
درصورتی که کار از کار گذشت و شخصی که ضمانتش را کرده اید اقدام به پرداخت بدهی خود نکند ، نگران نباشید.قانون با شماست و اگر تمام شرایط عقد ضمانت را رعایت کرده باشید میتوانید به راحتی حق خود را از شخص پس بگیرید. برای انجام هرچه بهتر و سریعتر این امر میتوانید با یک وکیل دادگستری خبره مشورت کرده پرونده حقوقی خود را به او بسپارید.
دفتر وکالت حسین یاوری ، بهترین وکیل کیفری اصفهان با سابقه بیش از ۵۰۰ پرونده حقوقی ، کیفری ، خانواده و… آماده ارائه خدمات مشاوره و رسیدگی به مشکلات حقوقی شما در زمینه شکایت از مدیون در ضمانت های بانکی می باشد.
همه موارد قانونی در مورد سفته
همه موارد قانونی در مورد سفته : سفته ( فته طلب ) چیست؟( مطالبه وجه سفته ) سفته سندی است که به موجب آن امضاء کننده تعهد می کند مبلغی در موعد معین یا عندالمطالبه در وجه حامل یا شخص معین و یا به حواله کرد آن شخص کارسازی نماید.
موارد قانونی در مورد سفته
ماده 308 سفته ( فتحه مطالبه ):
سفته علاوه بر امضاء یا مهر باید دارای تاریخ و متضمن مراتب ذیل باشد: 1- مبلغی که باید تادیه شود با تمام حروف . 2- گیرنده وجه. 3- تاریخ پرداخت.
چک بهتر است یا سفته
چک بهتر است یا سفته : اینکه ما در معاملاتی که انجام میدهیم از طرف مقابل بابت تعهدات مالی چک دریافت کنیم یا سفته و آیا راه وصول کدام یک هموار تر است سوال بزرگی است که دائم مردم در جریانات تجاری با آن مواجه می شوند .( همه موارد قانونی در مورد سفته ) ما در این ویدیو اختصارا توضیح میدهیم که پاسخ این سوال چیست که چکیده ای از آن را در ادامه دوره می کنیم .
1.چک جنبه کیفری دارد ولی سفته حقوقی است.
به این معنا که صدور چک بلامحل در شرایطی جرم است ولی عدم پرداخت سفته در سرسید آن ، مطلقاً جرم نیست. البته طرح دعوای سفته در دادگاه حقوقی در نهایت منجر به حکم جلب صادر کننده سفته می شود ولی این حکم جلب و بازداشت بدهکار، سوء پیشینه کیفری برای او محسوب نمی شود و آثار حکم کیفری چک را ندارد. بنابراین چک از این جهت که ممکن است دارنده ان را زودتر به نتیجه برساند ، بهتر است همچنین برای چک اجرا از طریق اجراییات ثبت در نظر گرفته شده است.
2.چک بدون اخذ گواهی عدم پرداخت از بانک (بدون برگشت زدن) ،
قابل طرح دعوا و مطالبه در دادگاه نیست و حتماً باید گواهی عدم پرداخت چک هم ضمیمه دادخواست باشد ولی سفته بدون واخواست کردن آن (بدون برگشت زدن) نیز در دادگاه قابل مطالبه است. اخذ گواهی عدم پرداخت چک ، کار سختی نیست.( چک بهتر است یا سفته ) 3-صدور گواهی عدم پرداخت چک ، رایگان انجام می شود ، یعنی بانک برای صدور گواهی عدم پرداخت چک ، هزینه ای نمی گیرد ولی واخواست سفته (اعتراض عدم پرداخت سفته) هزینه دارد و ۲ درصد مبلغ سفته را باید بابت واخواست سفته بپردازید. پس از این جهت نیز چک ، بهتر از سفته است.( مطالبه وجه سفته ) امیر فراز نعیموت
چگونگی مطالبه وجه سفته
واژه ی سفته اکنون در عرف به سه صورت است:
به فتح سین ،به کسر سین و کمتر به ضم سین رواج دارد.
گر چه به لحاظ لغوی صحیح آن سفته به کسر سین استدر جامعه به صورت سفته به فتح سین استعمال دارد.
سفته به کسر سین به معنی ؛سخت ومحکم و استوار است.
در لغت عرب آنرا سفتجه خوانند،ودر معنای متداول در موارد ذیل بکار میرفته است.
ـــ در دیرینه روزگاران ،گاهی شخصی مالی را در مبدا به دیگری می داده و اومثل آن مال را در شهر مقصد توسط شخص ثالثی به وی می داده است.
دراین حال، مسافردستخطی را می گرفته وآن را در شهر مقصد به شخص ثالث می داده و مال شبیه را تحویل می گرفته .
این دستخط یا حواله را سفته می نامیدند.
ــــ به تحفه ای می گفتند که شخصی از شهری برای دیگری در شهر دیگرمی فرستاده است.
ـــ چون نام دیگر سفته ،فتهِ طلب ( فته بر وزن و معنی پته به فتح «پ» و کسر« ت»)است و پته معنی جواز ،پروانه ،بلیط و سند را می دهد،چنانکه گفته اند:
پته گمرکی (سند گمرکی)،پته عبور (جواز عبور) ،پته مسافر(بلیط مسافر) .می توان سفته را تصدیق کننده ی طلبکار دانست.
ـــ در اصطلاح بازرگانی فرمی است که بدهکار مبلغ بدهی خود و موعد پرداخت بدهی را در آن می نویسد و به طلبکار می دهد
تا در سر رسید،طلب را ،خود یا دیگری و یا بانک در یافت نماید.( همه موارد قانونی در مورد سفته )
ـــ بنا بر این و آنچه امروز در جامعه متداول است ،سفته،سند و گواهی و حواله پرداخت بدهکاری است .(= سند طلب )
ـــ ماده ۳۰۷ قانون تجارت
واژه ی اصلی را فته طلب قرار داده و سفته را اینگونه معرفی کرده است
فته طلب (سفته) سندی است که به موجب آن امضاء کننده تعهد می کند
مبلغی در موعد معین یا عند المطالبه در وجه حامل یا شخص معینی ویا به حواله کرد آن شخص کار سازی نماید.
توضیــــح :
۱ ــ به موجب این تعریف ،سفته یک سند است و لازم است تمام شرایط شکلی و قانونی یک سند را داشته باشد.
۲ ــ از این تعریف بر می آید که از آن می توان ؛
ـــ به عنوان سند بدهکاری و یا سند طلب استفاده شود.بدین نحو که بدهکار سفته ای به مبلغ بدهی به طلبکار می دهد تا در سر رسید ،وصول نماید
ـــ به عنوان حواله پرداخت مورد استفاده قرار گیرد.
ـــ به عنوان وثیقه حسن انجام تعهد مورد استفاده قرار گیرد .
بدین ترتیب که متعهد بدون اینکه به گیرنده ی سفته بدهی داشته باشد ،به وی سفته ای می دهد تا در صورت عدم انجام تعهد ، گیرنده سفته را به ضرر متعهد وصول کند
.مثــــلاً ؛دو نفر توافق می کنند که یکی در آینده به میزان یک میلیون تومان به دیگری کالا دهد تا به نمایندگی از او بفروشد و برای حسن انجام تعهدی که در آینده محقق خواهد شد
نماینده ی فروش، قبلاً سفته ای با مبلغی معلوم به آن شخص می دهد تا اگر به علت انجام تعهد فروش ،زیانی متوجه ی صاحب کالا شود
از محل آن سفته،زیان،جبران شود.مبلغ سفته به رضایت و اراده ی طرفین تعیین می شود.
ـــ به عنوان سند پرداختی مدت دار و یا بدون مدت (عند المطالبه )بکار رود.
بدیهی است در صورت مدت دار بودن ،مبلغ سند در سر رسید قابل وصول است.
ولی وقتی در سفته«عندالمطالبه »درج شود،متعهد له (دارنده سفته) هر گاه که بخواهد می تواند در جهت وصول مبلغ سفته اقدام کند.
نکتــــــــــه :
به نظر می رسد اگر علت دادن سفته ،باز پرداخت قرض باشد
نمی توان آن سفته را «عندالمطالبه» و بدون تاریخ دریافت کرد.( مطالبه وجه سفته )
به کار گیری عبارت ـــ«عندالمطالبه »وقتی است که از سفته به عنوان یک حواله (چیزی شبیه چک) استفاده شود.
و شبیه استفاده از برات در معاملات تجاری.
تاریخچه پیدایی سفته و کار برد آن :
همانگونه که در معنای لغوی سفته بیان شد،از سفته به عنوان حواله ی دادن وجه یا مالی استفاده می شده است.
و همچون برات به علت خطر نقل و انتقال پول بین تجار رواج داشته است.
امروزه سفته به عنوان یک وسیله ی اعتباری در سرمایه گذاریهای کوتاه مدت در واحد های تولیدی ،صنعتی ،تجاری و خدماتی استفاده می شود.
بانک هــــا اعتبار سفته را تضمین می کنند.
استفاده از سفته به شکل کنونی در ایران از زمان تصویب قانون تجارت در سال ۱۳۱۱ رواج یافته است .
در ایران استفاده از سفته بیش از برات بوده است.
کار بـــرد سفته در موارد ذیل است :
ـــ وسیله پرداخت قیمت اجرا گذاشتن سفته بدون تاریخ کالا در معاملات غیر نقدی.
ـــ سند پرداخت وجه دین در سر رسید پرداخت دین.(در قرض های بین افراد )
ـــ بانک ها دراعطاء وام به مشتریان خود ،از آنان در قبال پرداخت وام سفته مطالبه می کنند.
ـــ در قرار دادهایی که بین شرکت ها و موٴ سسات اداری با پیمانکاران منعقد می شود ،از سفته می توان به عنوان تضمیین انجام تعهد پیمانکار استفاده کــــــــــرد.
وصف شکلی سفته و مندرجات آن :
سفته در صورتی از اعتبار قانونی اجرا گذاشتن سفته بدون تاریخ برخورداراست و می توان برای وصول آن از طریق مراجع قانونی و قضایی اقدام کرد که واجد وصف شکلی قانونی باشد.
به همین منظور فرم سفته توسط مرجع ذیربط چاپ ودر بانک ها به افراد فروخته می شود.این سفته ها دارای نقش تمبر و شماره ی خزانه داری کل است.
در این فرمها،سقف مبلغ اعتبار سفته قید شده است.( همه موارد قانونی در مورد سفته )
مثلا ؛اگر در حاشیه ی سفته نوشته شده باشد؛«سفته تا مبلغ یک میلیون ریال»،بدین معناست که متعهد دراین سفته فقط تا یک میلیون ریال تعهد پرداخت دارد.
بنابراین عددی که در ردیف مبلغ سفته نوشته می شود نمی تواند بیش از یک میلیون ریال باشد.
بر روی سفته،بهای سفته درج شده که هم نمایانگر قیمت برگ سفته است وهم نشانگر سقف مبلغ اعتبار سفته.
مثلا ؛اگر بر روی سفته درج شده باشد، « پنج هزار ریال »برای خرید آن بایستی پانصد تومان به بانک بپردازد.
ودر آن سفته تا سقف یک میلیون ریال میتوانید مبلغ بنویسید.( مطالبه وجه سفته )
ماده ۳۰۸ قانون تجارت اشعار می دارد
فته طلب علاوه بر امضاء یا مهر باید دارای تاریخ و متضمن مراتب ذیل باشد :
۱ ــ مبلغی که باید تاٴدیه شود با تمام حروف
۲ ــ گیرنده وجه
۳ ــ تاریخ پرداخت
قید کلمه «سفته »برروی ورقه سفید به منظور آگاه ساختن اشخاص ذی نفع از نوع سند تجارتی ضروری می باشد.].
چند نکتـــــــــــــه
سر رسید پرداخت سفته :
بر روی سفته اینگونه درج شده:
[ اینجانب متعهد می شوم که در تاریخ …….در مقابل این سفته به حواله کرد …………………….].
آنچه در مقابل تاریخ نوشته می شود ،سر رسید و وعده پرداخت وجه سفته است.که می تواند به صورتهای زیر باشد :
۱ــ اگر در مقابل تاریخ در سفته نوشته شود «عندالمطالبه»یا «به رٶیت » بدین معنی است که متعهد سفته مکلف است به محض اراﺋه سفته از طرف دارنده سفته (متعهد له/ ظهر نویس )مبلغ مندرج در سفته را به دارنده ی سفتــــــه بپردازد.
۲ ـــ می تواند در مقابل تاریخ اینگونه نوشته شود( ۱۰روز پس از رٶیت ).
در این صورت متعهد بایستی ۱۰ روز پس از رٶیت سفته ،وجه آن را بپردازد.
۳ ـــ ممکن است وعده پرداخت ،به نسبت تاریخ صدور سفته باشد.
مثلاً، بنویسیم ۶ماه پس از تاریخ صدور سفته.
بدین ترتیب الزام متعهد به پرداخت وجه سفته ۶ماه پس از تاریخ صدور سفته خواهد بود.
۴ ــ وآخر اینکه،در مقابل تاریخ در سفته ،تاریخ معینی درج شود.( مطالبه وجه سفته )
نکتــــــــــه ها :
ـــ آخرین روز پرداخت وجه سفته ،یک روز تمام است.یعنی مهلت پرداخت، تا آخرین ساعت آن روز است.
ـــ اگر روز پرداخت وجه ،با روز تعطیل مصادف شود ،سر رسید،اولین روز غیر تعطیل خواهد بود.
ـــ روز صدور سفته ،جزء مدت شروع وعده پرداخت محسوب نمی شود.
صلاحیت دادگاه رسیدگی کننده به دعوی مطالبه وجه سفته :
در سه محل می توان وجه سفته را از طریق مراجع قضایی مطالبه کرد :
ـــ دادگاه محل اقامت خوانده (متعهد پرداخت وجه سفته).
ـــ دادگاه محل وقوع عقدی که به موجب آن سفته صادر شده.
ـــ دادگاه محل انجام تعهدی که به موجب قرارداد،متعهد پرداخت سفته باید آن تعهد را در آن محل انجام دهد.
مثلاً :
شخصی در اهواز با دیگری قرارداد منعقد می کند که آن شخص کالایی را درشیراز به وی تحویل دهد.
در قبال این خرید سفته ای به فروشنده داده شده.
خریدار ساکن اصفهان است.اگر متعهد سفته (خریدار) وجه را در سر رسید نپردازد.( مطالبه وجه سفته )
فروشنده می تواند در دادگاه کدامیک از این سه شهر طرح دعــــــوی نماید ؟.(پاسخ)
ـــ در شهر اهواز ،چون محل انعقاد قرارداد است.
ـــ در شهر شیراز ،چون محل انجام موضوع قرارداد یا تعهد است.
ـــ در شهر اصفهان ، چون محل سکونت خوانده (متعهد وجه سفته) است.
بازنشر از نائینی
نحوه نوشتن سفته:
مواردی که درج آن ها در سفته الزامی است:
1- درج تاریخ سفته:
باید دقت داشته باشیم که صادر کننده باید 2 تاریخ را در سفته منظور نماید:
الف: تاریخ صدور :
شامل روز، ماه ، سال است که باید تماما با حروف نوشته شود.در صورتیکه تاریخ صدور بر روی سفته درج نشود سفته ارزش تجاری ندارد.
ب: تاریخ پرداخت سفته:
تاریخ پرداخت سفته حتما باید بر روی سفته قید شود. در غیر اینصورت راه برای سواستفاده از آن باز می باشد و دارنده به میل خود هر زمان که بخواهد با درج تاریخ بر روی آن سفته را مطالبه می کند.
2- نوشته نام گیرنده:
نام گیرنده باعث می شود که دارنده این سفته مشخص می باشد. اما در صورتیکه نام گیرنده بر روی آم مشخص نباشد سفته در وجه حامل محسوب می شود.
3- درج امضاء:
مهمترین مورد در صدور سفته امضا یا مهر صادرکننده است که در صورت فقدان سفته از درجه ساقط است.
4- مبلغ سفته:
نشان دهنده میزان تعهد مالی صادرکننده سفته است و سفته بی مبلغ هیچ ارزشی ندارد. بنابراین درج اجرا گذاشتن سفته بدون تاریخ مبلغ در سفته هم به حروف و هم به عدد پیش بینی شده است.
5- محل پرداخت:
محل پرداخت سفته از آن نظر اهمیت دارد که جهت انتخاب دادگاه صالح برای مطالبه وجه آن تعیین تکلیف می کند.
6- مشخصات صادر کننده سفته:
برای اینکه سفته کامل شود صادر کننده آن باید نام و نام خانوادگی و شماره ملی و محل اقامت خود را در آن ذکر کند.
نکته بسیار مهم :
این است که کلیه موارد فوق باید توسط شخص صادر کننده پر شود.( همه موارد قانونی در مورد سفته )
استحاله در سفته
برای تغییر مشخصات سفته ، میتوانید آن را پشت‌نویسی یا ظهرنویسی کنید.
مثلا عبارت “حواله‌کرد” برای انتقال سند به شخص دیگری می باشد اما اگر این مورد را خط بزنید به این معنی است که حق انتقال را از دارنده سفته گرفته اید و اگر وادار به انتقال شوید باید ظهرنویسی کنید و بنویسید که این سند به فلان شخص انتقال داده شده است و انتهای نوشته نیز می بایست امضا شود .
همینطور می‌توان برای دریافت وجه به شخص دیگری وکالت داد که این را هم باید ظهرنویسی و امضا شود، زیرا اصولا ظهرنویسی برای انتقال می باشد ، اگر برای وکالت در وصول باشد، باید عبارت “برای وکالت” تصریح شده و به امضای دارنده برسد.
گروه وکلای دیده بان حقوق
گروه وکلای دیده بان حقوق امیر با شعار صداقت در پیگیری کلیه دعاوی با بهره گیری از تیم حقوقی متخصص با کادری علمی اماده ارائه انواع خدمات حقوقی به شما عزیزان است.
از دیگر خدمات این تیم حقوقی پشتیبانی مشاوره ای موکلین تا بعد از انعقاد عقد و غیر موکلین در زمینه مشاوره های حقوقی برای حمایت از شما عزیزان ، جهت پیشگیری از درگیری های حقوقی و اتلاف وقت و هزینه در دستگاه قضایی است.
۱۰ نکته‌ای که باید درباره سفته بدانید
سفته با هدف پرداخت مبلغی پول به دیگری در آینده‌ای نزدیک یا دور به کار می‌رود اما قبل از استفاده نیاز است که نکاتی را درباره آن بدانید.
به گزارش خبرنگار ایبِنا، تصوری که در مورد سفته در ذهن خیلی از ما شکل گرفته در حدی است که از این وسیله تعهد پول می‌ترسیم یا تصور می‌کنیم نقطه ضعف بزرگی است که ممکن است بعدها علیه خودمان، از آن استفاده شود. اما سفته بر خلاف این تصور مطلق، نکات و ویژگی های مختلفی دارد که می تواند بسیار کاربردی باشد.
با اینکه در حال حاضر برای تعهد پرداخت مبلغی در زمان آینده همه از چک استفاده می‌کنند و آن را ترجیح می‌دهند اما سفته در مقابل چک خطر کمتری برای صادرکننده آن دارد. شاید به همین دلیل هم کم کم از معاملات کنار رفته؛ چرا که خطر کمتر برای صادرکننده سفته، یعنی پایین تر آمدن احتمال وصول مبلغ.
تنظیم و تکمیل سفته
برای اینکه بشود نام یک سند را بر سفته گذاشت، باید مشخصات ظاهری آن رعایت شود، در غیر این صورت، سفته‌ای که امضا می‌کنید مشمول مقررات نمیشود. اول اینکه مبلغ باید به صورت تمام حروف روی آن نوشته شده باشد. مبلغی که تعهد می‌کنید نباید از مبلغ اسمی آن بیشتر باشد، در واقع مبلغ اسمی، سقفی است برای تعهد در آن سند؛ مثلا برای تعهدکردن ۲۷۰ میلیون ریال باید سفته ۳۰۰ میلیونی بخرید. دوم اینکه گیرنده وجه مشخص باشد البته حتما لازم نیست نام شخص خاصی روی سفته نوشته شود. سفته میتواند در وجه حامل باشد یا به شخص دیگری حواله شود؛ عبارت “حواله‌کرد” برای همین است.
سومین ویژگی‌ای که باید به آن توجه کنید این است که تاریخ پرداخت آن مشخص باشد. اگر تاریخ نوشته نشود، سفته مشخصات ظاهری خود را از دست میدهد و دیگر یک سند تجاری نخواهد بود. بلکه فقط یک سند عادی است که طبق قانون مدنی می‌توان نسبت به وصول مبلغ آن اقدام کرد. در ضمن این امر میتواند دلیلی بر عندالمطالبه بودن آن باشد؛ یعنی موقع پرکردن سفته تاریخ برای دو طرف اهمیتی نداشته بلکه مبلغ تعهد شده مهم بوده است.
تغییر در سفته
برای اینکه وضعیت سفته را تغییر دهید، میتوانید آن را پشت‌نویسی یا ظهرنویسی کنید. مثلا عبارت “حواله‌کرد” برای انتقال سند به فرد دیگری است اما اگر این عبارت را خط بزنید به این معنی است که حق انتقال را از دارنده سلب کرده‌اید و اگر مجبور به انتقال شوید باید ظهرنویسی کنید و بنویسید که این سند به فلانی منتقل شد و پای نوشته‌تان را هم امضا کنید. همچنین میتوانید برای دریافت وجه به دیگری وکالت دهید که این را هم باید ظهرنویسی کرده و امضا کنید، چون اصولا ظهرنویسی برای انتقال است، اگر برای وکالت در وصول باشد، باید عبارت “برای وکالت” تصریح شود و به امضای دارنده برسد. کسی که با ظهرنویسی وکالت پیدا میکند، درست مانند دارنده سفته حق اقامه دعوی را نیز برای وصول آن خواهد داشت.
حق بازداشت در صورت عدم پرداخت
برای اینکه بتوانید از مسئولیت تضامنی ظهرنویسها برای وصول طلب خود استفاده کنید، باید تا قبل از اینکه یک سال از تاریخ واخواست بگذرد، دادخواستی علیه آنها به دادگاه تقدیم کنید. اگر این کار را انجام ندهید، بعد از یکسال دعوی شما علیه ظهرنویسها پذیرفته نمیشود اما اگر دادخواست بدهید، این حق را خواهید داشت که از دادگاه تقاضای تأمین کنید؛ به این معنی است که قبل از رسیدگی و صدور حکم، مالی را از اموال طرف دعوی که معادل مبلغ طلب شماست، به دادگاه معرفی کنید تا برای اطمینان از وصول طلب، به نفع شما توقیف شود. اینطوری بعد از صدور حکم، حتی در صورتی که ضامن طلب شما را نپذیرد، باز هم وصول طلب شما از مال توقیف شده، امکان دارد. در این صورت خیلی آسان‌تر و مطمئن‌تر به پولتان می‌رسید اما اگر اموالی از محکوم پیدا نشود، به استناد ماده ۲ قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی، میتوانید تقاضای بازداشت شخص محکوم را کنید.
نکته: تمام ویژگی‌ها و وظایفی که در قانون تجارت برای سفته گفته شده است، در عرف امروز با استفاده از چک خیلی ساده‌تر و مطمئن‌تر اجرا می‌شود. بنابراین بهترین و مهمترین کاربردی که امروز برای سفته باقی مانده، استفاده از آن برای ضمانت است؛ یا ضمانت حسن انجام کار یا ضمانت پرداخت اقساط وام و مانند اینها.
در این صورت سفته تبدیل به امانتی می‌شود که شما در اختیار کارفرما یا طلبکار خود گذاشته‌اید تا در صورت تخلف از شرط از آن استفاده کند. حواستان را جمع کنید که اگر میخواهید سفته را به عنوان ضمانت و یا هر عنوان دیگر غیری تعهد مبلغی پول به شخصی بدهید، حتما در یک دفتر اسناد رسمی، از او رسید بگیرید که این سفته را برای چه منظور به نام او صادر می‌کنید. تاکید روی دفتر اسناد رسمی به این دلیل است که سند شما رسمیت بیابد و اعتبار آن بالا برود، چون سند عادی در دادگاه اعتبار چندانی ندارد.
اگر سفته وصول نشود
ممکن است مبلغ تعهد شده، با رسیدن موعد مقرر پرداخت نشود. در این صورت اگر دارنده سفته هستید، باید تا ۱۰ روز بعد از تاریخ سررسید، سفته را واخواست کنید. برای این کار باید واخواستنامه‌ای تنظیم و به دادگاه رسیدگی‌کننده به امور حقوقی تقدیم کنید. واخواستنامه چاپی را می‌توان از دادگاه و یا حتی از بانک‌ها تهیه کرد. در تنظیم واخواستنامه باید یک رونوشت کامل از موارد امضا شده، بنویسید و با استفاده از کاربن آن را در ۳نسخه مشابه تنظیم کنید. بعد از تهیه و چسباندن تمبر به واخواست خود، دادگاه دستور میدهد که این برگه توسط مامور اجرا به صادرکننده سفته ابلاغ شود. یادتان باشد که در مورد وصول مبلغ ، هیچ نوشته‌ای از نظر اعتبار و قدرت اجرایی، جایگزین واخواستنامه نمیشود.
مسئولیت ظهرنویسان
سفته ممکن است با ظهرنویسیهای متعدد به اشخاص متعددی منتقل شود. در این حالت صادرکننده یعنی کسی که آن را امضا میکند و تمام ظهرنویسها همگی در مقابل دارنده آن “مسئولیت تضامنی” دارند. مسئولیت تضامنی به این معنی است که تمام این افراد مسئول پرداخت تمام مبلغ هستند؛ یعنی اگر دارنده سفته هستید میتوانید به هر کدام از امضاکنندگان که دسترسی راحتتری به او دارید مراجعه کنید و کل مبلغ را از او بخواهید. البته این کار برای هر کدام از امضاکنندگان این حق را به وجود میآورد که برای پس گرفتن مبلغی که به دارنده پرداخت کرده، به امضاکننده قبل از خود رجوع کند؛ یعنی برای هر یک از ظهرنویسها حق مطالبه وجه نسبت به ظهرنویس‌های قبل از خود و در نهایت نسبت به شخص صادرکننده وجود دارد.
انتقال سفته
کسی که این سند به نام او صادر شده است، میتواند آن را به شخص دیگری انتقال دهد. برای این کار باید سفته را به نام نفر سومی ظهرنویسی کنید. در این صورت، تمام حقوق و مزایای مربوط به سفته، به دارنده جدید منتقل می‌شود. انتقال سفته با امضای دارنده آن انجام می‌شود. کسی که سفته به نام او امضا شده یا کسی که با ظهرنویسی به او منتقل شده، دارنده سفته محسوب می‌شود. دارنده میتواند برای وصول وجه تعهد شده، به دیگری وکالت دهد. برای این منظور باید دارنده با نوشتن عبارت “وکالت برای وصول” را پشت‌نویسی و امضا کند.
ضمانت و ضامنین
اگر قرار است سفته به نام شما صادر شود یا اینکه با ظهرنویسی به شما انتقال یابد، میتوانید برای اطمینان بیشتر از پرداخت وجه آن، ضامن بخواهید. ضامن هم باید آن را ظهرنویسی و امضا کند. ضمانت برای دارنده این امتیاز را دارد که موقع وصول مبلغ میتواند علاوه بر امضاکننده اصلی، به ضامن هم مراجعه کند. این حق برای تمام امضاکنندگان بعدی هم وجود خواهد داشت. در صورتی که برای وصول مبلغ به ضامن مراجعه شود و او مبلغ را بپردازد، میتواند برای وصول مبلغ ذکر شده به امضاکنندگان قبلی مراجعه کند.
چک؛ جانشین سفته
سفته همان وظیفه عرفی چک را به عهده دارد اما به مرور زمان در معاملات چک جای هر سند دیگری را گرفت؛ چراکه برای تعهد پرداخت پول در آینده نیاز به وجود ضمانتی برای اجرای تعهد است. چک به دلیل اینکه جنبه کیفری دارد این ضمانت را خود به خود و طبق قانون همراه دارد. جنبه کیفری یعنی صدور چک بلامحل به خودی خود جرم است، بدون اینکه جنبه مسئولیت مدنی و بدهکاری به غیر را در نظر بگیریم.
تفاوت دیگری که چک با سفته دارد این است که برای داشتن چک نیاز به مقدماتی است؛ شما باید در بانک حساب جاری داشته باشید تا بتوانید به نام خود چک صادر کنید. برای باز کردن حساب جاری هم نیاز است به بانک ثابت کنید که منبع مالی مستمر دارید و میتوانید پول‌های تعهد شده را از آن منبع تامین کنید. در صورتی که سفته را میتوانید خیلی راحت و با پرداخت مبلغ معینی بخرید.
سفته، بدون نام
در تنظیم سفته، این امکان وجود دارد که بدهکار، سفته‌ای را که صادر میکند، بدون ذکر نام طلبکار به وی بدهد که این طوری فرد میتواند یا خودش در سررسید برای گرفتن پول اقدام کند یا این که آن را به دیگری حواله بدهد، عبارت «حواله کرد» در سفته به شخص دارنده این اختیار را میدهد که بتواند سفته را به دیگری منتقل کند. ولی اگر «حواله‌کرد» خط زده شود، دارنده سفته نمیتواند آن را به دیگری انتقال دهد و تنها خود وی باید برای وصول آن اقدام کند، علاوه بر آن میتواند با پشت نویسی آن را به شخص دیگری انتقال دهد.
از کجا بخرم؟
سفته را می‌شود از هر جایی تهیه کرد. از دستفروش‌های توی بازار گرفته تا بعضی از دکه‌های روزنامه‌فروشی. اما مطمئن‌ترین محل برای تهیه این سند، شعبه‌های بانک ملی است. اگر آن را از جای نامعتبر بخرید ممکن است مبلغی بیشتر از آنچه مصوب است از شما بگیرند. حتی ممکن است در مقابل مبلغ بیشتر به شما یکسری سند جعلی بدهند که دردسرهای زیادی بعدها برای شما داشته باشد. بهای مصوب برای سفته عبارت است از ۰٫۵ در هزار مبلغ اسمی سند.
دیدگاه شما