فواید و ریسک‌های معامله با مارجین

معاملات مارجین ارز دیجیتال به چه معناست؟ (Margin Trading)

این‌بار در کوین ایران تصمیم گرفتیم به بحث جذاب و داغِ معاملات مارجین (Margin Trading) سرکی بکشیم. معاملات مارجین روشی برای ترید دارایی‌ها با استفاده از یک واسطه یا شخص ثالث است. حساب‌های مارجین در مقایسه با حساب‌های عادی معاملاتی، به تریدرها اجازه‌ی دسترسی به مقادیر بیشتر سرمایه و استفاده مفید از پوزیشن معاملاتی‌شان را می‌دهند. اساساً معاملات مارجین نتایج معامله را به شکلی تقویت می‌کنند که تریدر بتواند در معاملات موفق خود سود بیشتری به‌دست آورد. این تواناییِ تقویت و توسعه‌ی نتایج معامله باعث شده معاملات مارجین در بازارهای کم‌نوسان، به‌خصوص بازار فارکس (ارز خارجی) محبوبیت خاصی پیدا کند.

در بازارهای سنتی، معمولاً تریدرها از کارگزاران سرمایه‌گذاری، پول قرض می‌گیرند. اما در معاملات رمزارز این سرمایه را تریدرهای دیگر تامین می‌کنند و خودِ تامین‌‌کنندگان سرمایه براساس تقاضای بازار برای سرمایه مارجین سود دریافت می‌نمایند. بعضی از صرافی‌های رمزارز نیز به کاربران خود سرمایه مارجین عرضه می‌کنند که البته چندان رایج نیست.

معاملات مارجین ارز دیجیتال چگونه کار می‌کند؟

وقتی یک معامله مارجین آغاز می‌شود، تریدر ملزم به گروگذاری درصدی از کل ارزش سفارش است. سرمایه‌ی اولیه، مارجین نام داشته و ارتباط نزدیکی با مفهوم اهرم مالی (leverage) دارد. به‌ عبارت دیگر، حساب‌های معاملات مارجین برای ایجاد معاملات اهرمی کاربرد دارد و این اهرم بیانگر نسبت سرمایه قرض‌گرفته‌شده به مارجین است. مثلاً برای ایجاد یک معامله 100.000 دلاری با اهرم 10:1، تریدر باید 10.000 دلار از سرمایه‌اش را واریز کند.

طبیعی است که پلتفرم‌های معاملاتی و بازارهای مختلف، قوانین متمایز و نرخ اهرم متفاوتی دارند. مثلاً در بازار بورس نرخ 2:1 و در قراردادهای آتی 15:1 مرسوم است. در کارگزاری‌های فارکس، معاملات مارجین با نسبت 50:1 است اما نسبت‌های 100:1 و 200:1 نیز در برخی موارد استفاده می‌شوند. در بازارهای رمزارز نسبت معمول از 2:1 تا 100:1 متغیر است و جامعه‌ی معاملاتی رمزارز اغلب از حرف «x» استفاده می‌کنند (2x، 5x، 10xو …).

معاملات مارجین در پوزیشن‌های معاملاتی کوتاه‌مدت و بلندمدت قابل‌استفاده‌اند. سرمایه‌گذار با فرض اینکه قیمت دارایی در آینده بالا می‌رود وارد پوزیش بلندمدت می‌شود. اگر هم پیش‌بینی کند که قیمت در آینده کاهش خواهد داشت، از پوزیشن کوتاه‌مدت و ترید استفاده می‌کند. پوزیشن مارجین، پوزیشنی باز است و دارایی‌های تریدر به‌عنوان وثیقه‌ یا ضمانت وجوه دریافت‌شده مانند قرض عمل می‌کنند. تریدرها باید حتماً به این نکته دقت داشته باشند که بیشتر کارگزاران حق دارند درصورتی‌که بازار برخلاف پوزیشن معاملاتی آن‌ها حرکت کرد، دارایی‌های وثیقه‌ای تریدر را به ‌فروش برسانند.

به‌عنوان مثال، اگر تریدری وارد یک پوزیشن اهرمی بلندمدت شود، درصورت افت چشمگیر قیمت، یک مارجین کال یا اخطار کسری ودیعه (margin call) دریافت می‌کند. دراین‌صورت باید مقدار بیشتری پول به حساب خود واریز کند. در ادامه این اصطلاح را توضیح می‌دهیم.

مزایا و معایب معاملات مارجین

واضح‌ترین مزیت معاملات مارجین، کمک به تریدر در کسب سود بیشتر به ‌دلیل ارزش نسبی بیشتر در فواید و ریسک‌های معامله با مارجین پوزیشن‌های معاملاتی است. علاوه بر این، معاملات مارجین برای متنوع کردن سبد دارایی‌ها و معاملات هم کاربرد دارد؛ چراکه تریدر می‌تواند چندین پوزیشن معاملاتی با سرمایه‌های نسبتاً کم باز کند؛ و اینکه با داشتن یک حساب مارجین، می‌توان به‌راحتی بدون اینکه نیاز باشد مقادیر زیادی پول از حساب‌ها جابه‌جا کرد، وارد پوزیشن جدیدی شد.

در کنار این مزایا، معایبی هم وجود دارد. همراه با احتمال افزایش سودی که تریدر با آن مواجه است، احتمال افزایش ضرر هم وجود دارد. در معاملات مارجین، برخلاف معاملات معمول، احتمال دارد تریدر فواید و ریسک‌های معامله با مارجین حتی بیشتر از سرمایه‌ی اولیه خود ضرر کند؛ پس این یک نوع معامله با ریسک بالاست. بسته به مقدار اهرمی که در یک معامله وجود دارد، حتی یک کاهش کوچک در قیمت می‌تواند زیان چشمگیری برای تریدر به بار بیاورد. به همین دلیل باید سرمایه‌گذارانی که تصمیم به استفاده از معاملات مارجین می‌گیرند، راهبردهای مدیریت ریسک مناسب داشته باشند و از ابزارهای کاهش ریسک مثل سفارش‌های توقف-ضرر (stop-order limit) بهره ببرند.

معاملات مارجین در بازارهای رمزارز

معاملات مارجین در رمزارزها چندان پیچیده نیستند، اما مشکل اینجاست که وقتی در گوگل سرچ می‌کنید، با انبوهی از اصطلاحات و اطلاعات عجیب روبه‌رو می‌شوید که سردرگمتان می‌کنند. برای معامله مارجین در رمزارزها باید مقدار مشخصی ارز در حساب خود داشته باشید. برای معامله در ابتدا مقداری مارجین به حساب پلتفرم واریز می‌کنید و همان‌طور که در بالا گفته شد، پلتفرم آن را به‌عنوان وثیقه نگه می‌دارد و شما مشغول معامله می‌شوید.

معاملات مارجین ذاتاً ریسک بیشتری از معاملات معمول دارند، اما ریسک معاملات مارجین در بازار رمزارزها بالاتر است. به ‌دلیل نوسان بالای بازارهای رمزارز، تریدرهای مارجین رمزارز باید دقت دوچندانی داشته باشند. شاید راهبردهای مدیریت و پوشش ریسک بتوانند به تریدرها کمک کنند، اما معاملات مارجین اصلاً مناسب مبتدی‌ها نیست.

توانایی تحلیل نمودار، شناسایی روندها و تعیین نقاط ورود و خروج پوزیشن معاملاتی، نمی‌تواند ریسک معاملات مارجین را از بین ببرد، اما شاید بتواند در پیش‌بینی ریسک و معامله‌ی موثرتر کمک کند. پس به کاربران توصیه می‌شود قبل از انجام معاملات مارجین در رمزارزها، حتماً تحلیل تکنیکال را بیاموزند و تجربه معاملاتی گسترده‌ای در این عرصه به‌دست بیاورند تا سرمایه‌های عزیزشان به ‌آسانی بر باد نرود.

تامین سرمایه مارجین

برای سرمایه‌گذارانی که خودشان تحملِ ریسک معاملات مارجین را ندارند، روش دیگری برای کسب سود از معاملات اهرمی وجود دارد. بعضی از پلتفرم‌های معاملاتی و صرافی‌های رمزارز یک ویژگی به‌نام تامین سرمایه مارجین (margin funding) ارائه می‌کنند که کاربران با آن می‌توانند پول خود را به تریدرهای مارجین دیگر بدهند تا به فواید و ریسک‌های معامله با مارجین معامله بپردازند.

این فرایند قوانین خاصی دارد و نرخ سود آن نیز متغیر است. اگر تریدر قوانین را بپذیرد و پیشنهاد را قبول کند، تامین‌کننده‌ی سرمایه وجوه خود را به‌صورت وام با سود مورد توافق به تریدر اعطا می‌کند. اگرچه این مکانیزم در صرافی‌های مختلف تفاوت‌هایی دارد، اما به‌لطف قانون نقدشوندگیِ دارایی‌ها برای پیشگیری از ضرر، ریسک تامین سرمایه مارجین نسبتاً کم است. با این وجود، کاربران در بحث تامین سرمایه باید وجوه خود را در کیف پول صرافی نگه دارند؛ و همان‌طور که می‌دانید نگه‌داشتن رمزارز در کیف پول صرافی با ریسک‌هایی همراه است. پس نباید به این ریسک‌ها بی‌توجه باشید و نحوه کارکرد این فواید و ریسک‌های معامله با مارجین ویژگی در صرافی مورد انتخاب‌تان را بشناسید.

پوزیشن‌های فروش (Going Short) و خرید (Going Long)

وقتی در معاملات مارجین پوزیشن یا موقعیتی اتخاذ می‌کنید، پوزیشن شما یا پوزیشن فروش (short) است یا پوزیشن خرید (long). وقتی پوزیشن فروش باز می‌کنید، یعنی پیش‌بینی می‌کنید قیمت رمزارز در آینده سقوط خواهد کرد. بالعکس، وقتی فواید و ریسک‌های معامله با مارجین پوزیشن خرید دارید، پیش‌بینی‌تان این است که قیمت‌ رمزارز در آینده افزایش می‌یابد.

سود شما به واریز اولیه اهرم مالی‌تان بستگی دارد. اهرم مالی اولیه در پلتفرم‌های مختلف فرق می‌کند.

مارجین کال (Margin Call) و لیکوئید (Liquidation) چیست؟

مارجین کال زمانی رخ می‌دهد که قیمت دارایی افت کرده و تریدر باید وجوه بیشتری به حساب خود واریز کند تا دوباره به کف قابل‌قبول معاملات مارجین برسد. اگر تریدر موفق به واریز وجوه نشود، کارگزار برای جبران ضرر، دارایی‌های او را به‌صورت خودکار نقد و برداشت خواهد کرد. این مکانیزم زمانی فعال می‌شود که ارزش کل سهام موجود در حساب مارجین که مارجین انحلال یا نقدشوندگی نیز نام دارد، به زیر سطح قابل‌قبولِ آن صرافی یا کارگزار خاص سقوط کند. برای جلوگیری از مارجین کال، می‌توانید پول بیشتری به پوزیشن معاملاتی خود وارد کنید.

اما اگر سطح مارجین به زیر مقدار مشخصی برسد، پلتفرم پوزیشن را می‌بندد و واریزی اولیه تریدر را برداشت می‌کند که به آن لیکوئید (liquidation) می‌گویند (یعنی نقدشدن یا ضبط تمام دارایی قرارداده‌شده در آن معامله توسط صرافی). این اقدام پلتفرم برای تضمین پیشگیری از زیان انجام می‌شود.

نکته مهم درباره نسبت‌ها، ریسک‌ها و حجم معامله مارجین

ریسکی بودن معاملات مارجین و همچنین خودِ رمزارزها را روی هم بگذارید تا ببینید که معامله مارجین رمزارز چه چیز خطرناکی از آب درمی‌آید. مثلاً اگر با اهرم 4:1 به یک پوزیشن لانگ وارد شوید و آن پوزیشن نسبت به قیمت زمان معامله 25درصد افت کند، مارجین کال فعال شده و همه پولی که به معامله وارد کرده‌اید به باد می‌رود. اینطور تصور کنید: شما 25 دلار واریز می‌کنید و 75 دلار قرض می‌گیرید و به همراه کارمزدها نزدیک 25 دلار به‌ازای 100 دلاری که خریداری خواهید کرد از دست می‌دهید. اگر قیمت بالا رود، تا هر وقت دوست داشته باشید می‌توانید پوزیشن خود را حفظ کنید (چون 75 دلار وامِ گرفته‌شده را به‌خطر نمی‌اندازید)، اما اگر قیمت پایین برود نسبت به اهرمی که انتخاب کرده‌اید لیکوئید خواهید شد؛ مگر اینکه پول بیشتری به پلتفرم واریز کنید و جلوی لیکوئید شدن را بگیرید. یک مثال دیگر؛ مثلاً اگر کسی 100 دلار در اختیار داشته و همه آن مبلغ را در یک معامله مارجین با اهرم 10 وارد کند (به فرض پوزیشن لانگ) چنانچه قیمت آن دارایی یا رمزارز تنها 10درصد از قیمت زمان معامله افت کند، تمام دارایی یعنی 100 دلار تریدر لیکوئید خواهد شد و از دست خواهد رفت.

آیا در رمزارزها معامله مارجین انجام دهیم؟

معامله مارجین در رمزارز می‌تواند نویدبخش سودهای فراوان باشد. اگر معامله مارجین به‌درستی و با هوش بالا انجام شود، شاید نسبت به معاملات مالی سنتی صدبرابر فواید و ریسک‌های معامله با مارجین بازده داشته باشد. با پوزیشن فروش یا short می‌توان حتی درصورت کاهش قیمت رمزارز، سود کرد. اما در معامله مارجین در زمینه رمزارزها باید به این نکات توجه کافی داشته باشید:

• اگر تازه معاملات مارجین در رمزارزها را شروع کرده‌اید، با اهرم‌های کوچک شروع کنید. یک اهرم 2x یا 3x برای شروع کافی است چون ریسک لیکوئید را پایین می‌آورد. مارجین اولیه را به‌قدری انتخاب کنید که درصورت از دست رفتنش ورشکسته نشوید.
• همیشه برای جلوگیری از لیکوئید، یک سفارش توقف ضرر تعیین کنید. با این کار درصورت حرکت بازار برخلاف پیش‌بینی شما، تنها بخشی از واریز اولیه‌تان را از دست خواهید داد.
• با معاملات مارجین در رمزارز به‌عنوان یک سرمایه‌گذاری غیرفعال برخورد نکنید. همیشه باید بر پوزیشن معاملاتی خود نظارت داشته باشید چون هرگونه تغییر ناگهانی نتیجه‌ای جز ضررکردن شما ندارد. پس همیشه باید آماده‌ی به‌هم خوردن فواید و ریسک‌های معامله با مارجین نقشه‌های‌تان باشید و واکنش مناسب نشان دهید.
• برای خرید دارایی‌هایی که به‌سرعت درحال رشد هستند عجله نکنید؛ شاید یک طرح پامپ و دامپ باشد که بازیگران‌اش به‌دلیل داشتن دارایی‌های محدود، نرخ‌ها را دستکاری می‌کنند. قیمت به‌ همان سرعتی که رشد کرده سقوط می‌کند و شما می‌مانید و زیانی غیرقابل جبران.

در پایان

شکی نیست که معاملات مارجین ابزاری کاربردی مخصوص تریدرهای حرفه‌ای برای بیشتر کردن سود معاملات است. اگر این معاملات به‌درستی استفاده شود، می‌توان هم سود بیشتری به دست آورد، هم به سبد دارایی‌ها تنوع بخشید.

معاملات مارجین جدا از سود، زیان هم دارند و ریسک موجود در این معاملات گریبان‌گیر خیلی‌ها می‌شود. درمورد رمزارزها نیز که ذاتاً پُرنوسان هستند، دقت بسیار بیشتری نیاز است. انجام معامله مارجین چیزی کم از یک قمار خطرناک ندارد و در اکثر موارد سرمایه افراد از دست می‌رود.

این مقاله صرفا برای اهداف آموزشی ارائه شده است و نباید به‌عنوان مشاورهٔ تجاری و سرمایه‌گذاری از طرف کوین ایران و نویسندگانش قلمداد شود.