تفاوت بین فرابورس و بورس در چیست؟

راهنمای تازه‌واردها؛ تفاوت بورس و فرابورس و بازار پایه

تفاوت عمده بین بازار‌های مختلف بورس، مربوط به شرایط پذیرش شرکت‌ها است. از آنجایی که شرایط ورود یک شرکت به بازار بورس کمی دشوار است، بازار فرابورس با شرایط ساده‌تر تشکیل شده تا شرکت‌های کوچک هم بتوانند سهام خود را در بازار سرمایه عرضه کنند

فرارو- بازار پایه فرابورس در چند هفته اخیر حسابی خبرساز شده. نتایجا جستجوی اینترنتی نشان می‌دهد خیلی از سرمایه‌گذاران بازار سرمایه در مواجهه با این اخبار یک سوال در ذهنشان ایجاد می‌شود. آن هم تفاوت بورس و فرابورس و بازار پایه است. این بازار‌ها هر کدام شرایط خاصی برای شرکت‌هایی که می‌خواهند در بازار سرمایه فعالیت کنند در نظر گرفته‌اند. ورود به بورس سخت‌ترین شرایط را دارد و در طرف مقابل فرابورس فرآیند ورود شرکت‌ها به بازار سرمایه را راحت‌تر کرده است. تفاوت بازار بورس و فرابورس و بازار پایه محدود به شرکت‌ها نیست، معاملات در این بازار‌ها هم کمی با هم تفاوت دارد. در این گزارش به تفاوت بین بازار‌های مختلف بورس و فرابورس پرداخته‌ایم تا ببینیم قوانین پذیرش شرکت و معامله سهام در هر کدام به چه شکل است.

تفاوت بورس و فرابورس و بازار پایه برای سهام‌داران

اصلی‌ترین تفاوت بازار بورس و فرابورس و بازار پایه برای سهام‌داران، دامنه نوسان روزانه آن است. طوری که سهام‌های حاضر در بازار سرمایه، روزانه حداکثر پنج درصد می‌توانند نوسان قیمت داشته باشند. برای مثال اگر قیمت پایانی یک سهم ۱۰۰ تومان باشد، در یک روز نهایتا می‌تواند بین ۹۵ تا ۱۰۵ تومان تفاوت قیمت داشته باشد. اغلب نماد‌های حاضر در بازار بورس و بازار اول و دوم فرابورس، از این قاعده پیروی می‌کنند و صرفا چند مورد استثنا با دامنه نوسان بیشتر یا کمتر وجود دارد. در طرف مقابل شرایط برای بازار پایه فرابورس به کلی متفاوت است. قبل از تغییراتی که شرکت فرابورس ایران در شهریورماه اعمال کرد، هر سهم در بازار پایه فرابورس می‌توانست روزانه تا ۱۰ درصد نوسان داشته باشد. حتی دامنه نوسان در یکی از تابلو‌ها به صورت نامحدود در نظر گرفته شده بود و ممکن بود یک سهم در یک روز از عرش به فرش برسد! البته این قوانین حالا توسط شرکت فرابورس اصلاح شده و شرایط کاملا برعکس گذشته است. حالا نماد‌های حاضر در بازار پایه فرابورس کمتر از دیگر بازار‌ها می‌توانند نوسان داشته باشند. طوری که دامنه نوسان در بازار پایه فرابورس نهایتا سه درصد است. نماد‌های تابلو زرد سه درصد، نماد‌های تابلو نارنجی دو درصد و نماد‌های تابلو قرمز یک درصد دامنه نوسان روزانه دارند. البته این ارقام تحت شرایط خاص که به سختی ممکن است اتفاق بیافتد به پنج، چهار و دو درصد افزایش پیدا می‌کند. از جمله شرایط آن می‌توان به صف خرید در سه روز متوالی اشاره کرد. با این تفاسیر می‌توان گفت: حالا بعد از اصلاح تغییرات بازار پایه فرابورس، احتمال سود و ضرر زیاد در این بازار نسبت به دیگر بازار‌های بورس و فرابورس کمتر است که عاملی برای کاهش ریسک معاملات در بازار پایه فرابورس است. هرچند همچنان ریسک سرمایه‌گذاری در این بازار بیشتر از دیگر بازار‌های بورس و فرابورس است.

باید توجه داشته باشید که شرکت‌های حاضر در بازار پایه فرابورس، الزامات کمتری برای شفافیت دارند. همه شرکت‌های حاضر در بازار سرمایه باید اطلاعات مالی خود را در اختیار عموما سرمایه‌گذاران قرار دهند، اما این مورد درباره شرکت‌های حاضر در بازار پایه فرابورس محدودتر است. به همین خاطر ریسک سرمایه‌گذاری در شرکت‌های حاضر در بازار پایه فرابورس خیلی بالاتر به نظر می‌رسد.

تفاوت دیگر بازار بورس و فرابورس و بازار پایه برای سهام‌دارها، حجم مبنای معاملات است. حجم مبنا، حداقل تعداد سهام یک شرکت است که باید در طول روز معامله شود تا قیمت آن سهم بتواند افزایش یا کاهش داشته باشد. یک شرکت را در نظر بگیرید که توجه سهام‌داران به آن جلب نشده است. سهام این شرکت خریدار زیادی ندارد و روی ۱۰۰ تومان باقی مانده. برای بالا رفتن قیمت این سهم، حداقل باید تعداد قابل قبولی از سهام شرکت خرید و فروش شود تا تغییرات قیمت آن رسمیت پیدا کند. در بازار بورس حجم مبنای معاملات عمموما ۰.۰۸ درصد کل سهام شرکت است. برای مثال اگر یک شرکت ۲۰ میلیون سهم داشته باشد، حجم مبنای آن ۱۶ هزار سهم خواهد بود و با این تفسیر اگر تعداد سهام معامله شده در روز کمتر از ۱۶ هزار سهم باشد، تغییر قیمت برای آن اتفاق نخواهد افتاد. در طرف مقابل بازار فرابورس حجم مبنا را کنار گذاشته و خرید و فروش تنها یک سهم در روز می‌تواند قیمت سهام شرکت را تغییر دهد.

تفاوت بورس و فرابورس و بازار پایه برای شرکت‌ها

تفاوت عمده بین بازار‌های مختلف بورس، مربوط به شرایط پذیرش شرکت‌ها است. شرکت‌ها و کارخانه‌های مختلف مزیت‌های زیادی با ورود به بورس کسب می‌کنند برای همین در تلاش هستند تا هر چه زودتر وارد بورس شوند. از آنجایی که شرایط پذیرش سهام در بازار بورس کمی دشوار است، بازار فرابورس با شرایط ساده‌تر تشکیل شده تا شرکت‌های کوچک هم بتوانند سهام خود را در بازار سرمایه عرضه کنند. خود بازار فرابورس به بازار‌های اول، دوم و بازار پایه تقسیم می‌شود که در بین آن‌ها بازار پایه مخصوص شرکت‌هایی است که شرایط پذیرش در هیچکدام از بازار‌های بورس و اول و دوم فرابورس را ندارند. علاوه بر بازار‌های مختلف، هر بازار تابلو‌های مخصوص به خود را دارد. بازار پایه فرابورس از سه تابلو زرد، نارنجی و قرمز تشکیل شده که تابلو قرمز ساده‌ترین شرایط را برای پذیرش شرکت‌ها دارد. از آنجایی که شرایط پذیرش در بازار فرابورس راحت‌تر است، اغلب شرکت‌ها کارشان را در بازار فرابورس آغاز می‌کنند و سهامی که در این بازار معامله می‌شود، عموما متعلق به شرکت‌های کوچک است. در طرف مقابل شرایط خروج از بازار سرمایه هم برای شرکت‌های حاضر در فرابورس راحت‌تر است. طوری که آن‌ها می‌توانند با خرید سهام‌های عرضه شده در فرابورس، شرکتشان را دوباره به شرکت سهامی خاص تبدیل کنند.

تفاوت بازار بورس و فرابورس چیست ؟

تفاوت بین بورس و فرابورس شرایط پذیرش شرکت‌ها در این دو بازار است؛ که در بورس شرایط سخت گیرانه‌تر از فرابورس است.

فرق بورس و فرابورس چیست ؟

چندسالی می شود که برخی از افراد بنابر شرایط اقتصادی, برای حفظ ارزش سرمایه خود دست به فعالیت‌های اقتصادی و شبه اقتصادی می‌زنند که در این بین یکی از بهترین روش‌ها، ورود به بازار سرمایه است. بورس و فرابورس هر دو زیر مجموعه‌ای از بازار سرمایه هستند.

بورس چیست ؟

بورس تفاوت بین فرابورس و بورس در چیست؟ (به فرانسوی: Bourse) یا بهابازار به بازاری سازمان‌یافته گفته می‌شود که قیمت‌گذاری، خرید و فروش کالا، قرارداد آتی و اوراق بهادار در آن انجام می‌پذیرد.

بورس به دو نوع بورس کالا و بورس اوراق بهادار طبقه‌بندی می‌شود. در بورس کالا، کالا و در بورس اوراق بهادار، سهام و اوراق قرضه مورد معامله قرار می‌گیرد. هر چند کلمهٔ بورس عموماً در معنی بورس اوراق بهادار به‌کار گرفته می‌شود.

انواع بورس

• بورس کالا

• بورس ارز

در بورس ارز، همان طور که از نام آن مشخص است، کار خرید و فروش پول های خارجی انجام می گیرد. این بورس در کشور ایران فعال نیست اما در کشورهای پیشرفته فعالیت چشمگیری دارد.

• بورس اوراق بهادار

در بورس اوراق بهادار دارایی های مالی از قبیل سهام، اوراق مشارکت و… مورد معامله قرار می گیرد. در ایران، به بازار خرید و فروش اوراق بهادار که به طور رسمی و دایٔمی در محل معینی تشکیل می شود “بورس اوراق بهادار” می گویند.

فرابورس چیست ؟

1. فرابورس همانند بورس یک بازار است که در آن سهام شرکت‌ها خرید و فروش شده و براساس عرضه و تقاضا قیمت گذاری می‌شود. با این تفاوت که به دلیل راحت‌تر بودن فرایند پذیرش و خرید و فروش در آن، شرکت‌‌های کوچک هم می‌توانند سهام خود را در بازار سرمایه عرضه کنند.

مزایای ثبت شرکت‌ها در بازار فرابورس چیست ؟

1. تامین مالی : مهم ترین کارکرد بورس هـای اوراق بهـادار، امکـان تـامین مـالی ارزان قیمـت و در دسـترس، از عمـوم مـردم و سرمایه گذاران است. شرکت های پذیرفته شده در بازار اوراق بهادار علاوه بر تامین مـالی از طریـق فـروش سهام خود، در صورت نیاز به منابع مالی جدید، امکان صدور سهام جدید و واگذاری آن به مردم را دارا هستند؛ منـابع مالی حاصل از افزایش سرمایه ارزان قیمت بوده و ریسک فعالیت شرکت را افزایش نمی‌دهد.
2. معافیت مالیاتی : شرکت های پذیرفته شده در فرابورس ایران امکان برخورداری از معافیت مالیاتی تا 10 درصد درآمد خـود را پس از پذیرش و عرضه سهام در فرابورس دارا هستند.(شرکت های حاضر در بـازار پایـه از شـمول ایـن معافیت مستثنی هستند.)
3. تخفیف مالیات نقل و انتقال : مالیات نقل و انتقال سهام شرکت های پذیرفته شده در بورس و فرابورس، 1.0 درصد ارزش معامله اسـت؛ این نرخ از مالیات 4 درصدی ارزش اسمی شرکت های خارج از بورس یا فرابورس به مراتب کمتـر بـوده و مطلوبیت بیشتری را برای سهامداران و سرمایه گذاران شرکت ها فراهم می‌آورد.
4. معرفـی شرکت بـه بـازار : با توجه به انعکاس اخبار و قیمت سهام شرکت های پذیرفته شده در سایت رسـمی فرابـورس، رسـانه هـا و سایر پایگاه های اطالع رسانی ، نام و برند شرکت های حاضر در فرابورس به صـورت روزانـه منتشـر شـده و موجب معرفی شرکت به آحاد جامعه، سرمایه گذاران، مشتریان و سایر افراد ذینفع می شود.
5. شفافیت اطلاعاتـی : با توجه به انعکاس اطالعات مالی شرکت های پذیرفته شده در سایت رسمی سازمان بورس و اوراق بهـادار و شرکت فرابورس ایران و دسترسی عموم عالقه مندان به اطلاعات قابل اتکا و استاندارد شـده، مخاطبـان شرکت افزایش یافته و افراد حقیقی یا حقوقی بیشتری به سرمایه گذاری در شرکت ترغیب می شوند.
6. کشف عادلانـه قیمت سهـام : قیمت شناسایی شده در مبادالت سهام در بورس ها از برآیند عرضه و تقاضای سهام توسط عمـوم فعـالان بازار به دست می‌آید و قیمتی رسمی محسوب شده و مبنایی برای تعیین ارزش شرکت محسوب می شود.
7. وثیقه گذاری سهـام : شبکه بانکی کشور، سهام شرکت های پذیرفته شده در بورس تهران یا فرابورس ایران را به عنـوان دارایـی قابل قبول به منظور وثیقه گذاری و اخذ تسهیلات به رسمیت می شناسد؛ از ایـن رو سـهامداران عمـده و سایر سهامداران شرکت ها می توانند از طریق توثیق سهام شرکت مورد نظر خود، نسبت بـه اخـذ تسـهیلات اقدام کنند.
8. امکان توزیع اوراق بهادار در بازار ابزار نوین مالی : شرکت‌‌های فعال در فرابورس این امکان را دارند تا منابع مالی طرح‌های دلخواه خود را تا سقف ۶۰ درصد سرمایه‌گذاری در طرح پروژه، توسط توزیع اوراق تامین کنند.

تفاوت بازار بورس و بازار فرابورس چیست ؟

تفاوت اصلی بین بورس و فرابورس شرایط پذیرش شرکت‌ها در این دو بازار است. که در بورس شرایط سخت‌ گیرانه‌تر از فرابورس است.

تقسیم بندی‌ بازارها در بورس و فرابورس متفاوت است. فرابورس دارای هفت بازار: اول، دوم، سوم (عرضه)، ابزارهای نوین مالی، پایه، شرکت‌های کوچک و متوسط و ابزار مشتقه است، اما بورس فقط دارای دو بازار اول و دوم است.

کارمزد خرید و فروش در فرابورس کمی کمتر از بازار بورس است.

آیا خرید سهام در بازار بورس و فرابورس تفاوتی دارد ؟

خرید و فروش در بورس توسط کارگزاران به عنوان متولی اصلی انجام خرید و فروش, انجام می شود. در فرابورس کارگزاران مسئولیت انجام خرید و فروش‌ها را بر عهده دارند.

در این بازار کارگزاران حکم واسطه بین خریدار و فروشنده داشته و کلیه معاملات سهام و اوراق بهادار در فرابورس از طرف آن‌ها انجام می شود

انواع بازارهای بورس و فرابورس

1. بورس (بازار اول و دوم)
2. فرابورس (بازار اول – بازار دوم – بازار سوم – بازار پایه – بازار ابزارهای نوین مالی، بازار مشتقه و بازار شرکت‌های کوچک و متوسط)

نتیجه‌گیری

با توجه به تمامی مطالب گفته شده تا به اینجا، سرمایه گذاری در سهام بورسی ریسک کمتری نسبت به سرمایه گذاری در سهام فرابورسی دارد. کاهش ریسک در بورس همچنین بر نقد شوندگی و انتظارات آتی سهام تفاوت بین فرابورس و بورس در چیست؟ تاثیرگذار است.

از طرفی سهولت پذیرش شرکت‌ها در فرابورس بیشتر از بورس بوده و همچنین کارمزد خرید و فروش در فرابورس کمتر از بورس است. تمامی این عوامل فرابورس را همانند بورس به گزینه‌ای جذاب برای سرمایه گذاران تبدیل کرده است.

تفاوت بازار بورس و فرابورس چیست؟

بازار سرمایه، محیطی جذاب و مکانی برای رشد و پیشرفت شرکت هاست. البته نه هر شرکتی، بلکه شرکت هایی که سهامشان تاییدهای لازم برای ورود به این بازار را دریافت کنند. برای هر چه آسان‌تر شدن ورود شرکت ها به این بازار، سازوکاری تعیین شد که باعث به وجود آمدن فرابورس در کنار بورس شد. در ادامه به بررسی دقیق‌تر این دو بازار و تفاوت بازار بورس و فرابورس خواهیم پرداخت.

بورس و فرابورس

بر اساس مبانی علم اقتصاد، منظور از بورس، بازاری است که قیمت ‌گذاری و خرید و فروش کالا و اوراق بهادار در آن انجام می‌شود و در یک طبقه‌بندی کلی شامل بورس کالا و بورس اوراق بهادار می‌شود.

ازآنجایی‌که ورود به بازار سرمایه معمولاً یکی از اهداف اکثر شرکت هاست، نیاز به فرآیندی بود تا این امر با سرعت بیشتری میسر شود؛ بنابراین محیطی به نام فرابورس ایجاد شد که ازنظر ساختار و جایگاه قانونی مشابه بورس بوده ولی شرایط پذیرش شرکت ها در این حوزه آسان‌تر از بورس باشد. درواقع اصلی‌ترین وظیفه‌ی فرابورس ایران، ساماندهی و هدایت آن بخش از بازار سرمایه است که شرایط ورود به بورس اوراق بهادار تهران را ندارند و یا به هر دلیلی، تمایل به ورود به بورس را ندارند.

برخی فرابورس را به نام OTC می‌شناسند. جالب است بدانید که نام این بازار در ایران از معادل انگلیسی آن یعنی Over The Counter گرفته‌شده است.

روال و تنوع شرایط پذیرش شرکت ها در فرابورس به سبکی است که با احراز حداقل شرایط و درزمانی سریع‌تر، امکان ورود به بازار و بهره‌مندی از سرمایه‌ی موجود در آن برای شرکت ها فراهم می‌شود.

تفاوت‌های اصلی و عمده‌ی بورس و فرابورس:

فرابورس ایران نیز با مجوز شورای عالی بورس ایجادشده و تحت نظارت سازمان بورس اوراق بهادار قرار دارد، همچون بورس کالا ؛ اما تفاوت فرابورس و بورس را می‌توان در دو بخش عمده خلاصه کرد:

تفاوت در بازارها

تفاوت در فرآیند پذیرش

۱- تفاوت در بازارها:

برای توضیح بهتر در این زمینه، باید ابتدا بازارهای مختص بورس و فرابورس را بشناسیم.

فرابورس

در یک طبقه‌بندی کلی، بازار فرابورس ایران شامل بازارهای اول، دوم، سوم (بازار عرضه) و بازار پایه است. در زیر به‌اختصار درباره‌ی هرکدام توضیح خواهیم داد. البته ناگفته نماند که بازارهای دیگری که عمدتاً نیز جدید هستند که در سایت فرابورس ایران مشاهده می‌شوند. برای مطالعه‌ی جزییات بیشتر درباره‌ی آن‌ها می‌توانید به سایت رسمی این سازمان مراجعه نمایید.

بازار اول، در این بازار سهام شرکت هایی معامله می‌شود که آخرین سرمایه ی ثبت‌شده‌ی آن‌ها حداقل ۱۰ میلیارد ریال باشد. همچنین باید حداقل دو سال از زمان بهره‌برداری آن‌ها گذشته و زیان انباشته نداشته باشند.

بازار دوم، بازاری است که عمدتاً شامل سهام شرکت های زیان ده، تازه تأسیس، شرکت های کوچک و … هست. آخرین سرمایه ی ثبت‌شده‌ی این شرکت ها باید حداقل یک میلیارد ریال باشد و حداقل یک سال نیز از بهره‌برداری آن‌ها گذشته باشد.

بازار سوم که به بازار “عرضه” نیز شهرت دارد، به‌طور خلاصه مکانی است برای عرضه‌ی یکجا و پذیره‌نویسی اوراق بهادار. برای مثال، انجام پذیره‌نویسی انواع اوراق بهادار ازجمله شرکت های سهامی عام در شرف تأسیس، نمونه‌ای از فعالیت‌های ویژه‌ی این بازار است.

بازار پایه، ازجمله بازارهای فرابورس است که مطابق با ماده ۴ “دستورالعمل پذیرش، به‌منظور عرضه و نقل‌وانتقال اوراق بهادار در فرابورس ایران” راه‌اندازی شده است. پس از ثبت شرکت‌ها نزد سازمان بورس و اوراق بهادار، مدارک ارائه‌شده از جانب شرکت‌ها در کمیته عرضه فرابورس موردبررسی قرار می‌گیرد. سپس در فهرست نرخ‌های بازار پایه فرابورس درج می‌شوند. لازم به ذکر است این شرکت‌ها فرایند پذیرش را طی نمی‌کنند.

بازار پایه

شامل سه بازار، الف – ب – ج می‌شود.

به‌طورکلی در مورد این بازارها می‌توان گفت که هرچه پایین‌تر می‌رویم، شفافیت مالی و اطلاعاتی شرکت ها کمتر شده و ریسک سرمایه گذاری در آن‌ها بالاتر می‌رود؛ بنابراین اگر قصد سرمایه گذاری در بازار پایه‌ی فرابورس رادارید، بهتر است کمی بیشتر تأمل‌کنید!

بورس

از طرف دیگر، شرکت بورس تهران فقط دارای ۲ بازار تحت عناوین “بازار اول” و “بازار دوم” است. برای مثال یکی از مهم‌ترین تفاوت‌های این دو بازار، به میزان سرمایه‌ی ثبت‌شده‌ی شرکت ها برمی‌گردد. شرکت های با سرمایه‌ی بیشتر، در بازار اول بورس قرار خواهند گرفت.

۲- تفاوت در فرآیند پذیرش در بازار بورس و فرابورس:

برای مقایسه‌ی شرایط پذیرش سهام بین بازار بورس و فرابورس، به جدول زیر توجه نمایید.

همچنین برخی دیگر از تفاوت های بازار بورس با فرابورس عبارت‌اند از:

۱- بازار فرابورس هیچ مکان فیزیکی متمرکز و خاصی ندارد که دادوستدکنندگان یا متخصصین همچون بورس های کلاسیک گرد هم‌آیند.

۲- قوانین استاندارد اقلام مورد مبادله در بازار فرابورس انعطاف‌پذیر می‌باشند یعنی قوانین معمولاً ناشی از توافق طرفین هست.

۳- ساعات کار فرابورس از انعطاف‌پذیری بیشتری برخوردار است.

۴- در بازار فرابورس با توجه به اینکه شرایط معاملات با نظر طرفین تعیین می‌گردد مزایایی از قبیل شفافیت قیمت ها و کاهش ریسک وجود ندارد.

۵- بورس رسمی برای فعالان در این بازار مزایایی از قبیل شفافیت قیمت‌ها و کاهش ریسک را به دنبال دارد درصورتی‌که در بازار فرابورس با توجه به اینکه شرایط معاملات با نظر طرفین قرارداد تعیین می‌گردد، این شرایط به‌صورت کامل وجود ندارد.

مزایای فرابورس برای شرکت های پذیرفته‌شده در آن

همان‌طور که ذکر کردیم، تمام مزایا و موقعیت‌های موجود برای شرکت های پذیرفته‌شده در بورس، برای شرکت های فرابورسی نیز محیاست. ازجمله‌ی این مزایا می‌توان موارد زیر را نام برد:

• تأمین مالی آسان و ارزان
• افزایش نقد شوندگی سهام
• بهره‌مندی از معافیت مالیاتی شرکت‌های پذیرفته‌شده در فرابورس
• نقل‌وانتقال سهام به‌صورت آسان، سریع و کم‌هزینه
• شفافیت و اعتبار قیمت سهام به‌واسطه مبادله در فرابورس
• اطلاع‌رسانی هماهنگ و عادلانه به سرمایه‌گذاران بالفعل و بالقوه
• بهره‌گیری از امکان وثیقه گذاری سهام و اخذ ساده‌تر تسهیلات بانکی
• معرفی شرکت و محصولات به طیف وسیعی از اقشار جامعه و افزایش اعتبار شرکت
• صدور اوراق مشارکت و گواهی سپرده در فرابورس پذیره‌نویسی و انتشار اوراق مشارکت و گواهی سپرده
• پیش‌بینی فرآیند ساده خروج از فرابورس

نتیجه‌گیری:

بورس، بازاری است که در آن دارایی‌های مختلف مورد معامله‌ی خریداران و فروشندگان قرار می‌گیرد. شرایط، ضوابط و قوانین ورود به بورس اوراق بهادار برای بسیاری از شرکت ها دشوار و زمان‌بر است. و این باعث می‌شود که تعداد کمتری از شرکت ها شرایط ورود به بازار بورس اوراق بهادار را کسب نمایند. لذا با توجه به علاقه‌ی شرکت ها برای ورود به بازار بورس (به دلایل گوناگونی ازجمله برخی معافیت‌های مالیاتی، تامین مالی آسان‌تر، کسب اعتبار بیشتر و …) و همچنین عدم احراز شرایط ورود به بورس، بازاری دیگر شبیه به بورس و بانام فرابورس ایجاد شد. یک تفاوت بازار بورس و فرابورس را می‌توان ورود و پذیرش آسان‌تر و سریع‌تر شرکت ها در فرابورس از بورس و همچنین برخورداری از انعطاف بیشتر بازار فرابورس نسبت به بورس دانست.

بازار فرابورس چیست؟

آیا می‌دانستید که دو بازار فرابورس و بورس با یکدیگر تفاوت دارند؟ فرابورس یا همان OTC از بازار‌های زیر‌نظر سازمان بورس اوراق بهادار است، که در سال ۱۳۸۷ برای اولین بار فعالیت خود را به طور رسمی آغاز کرد. بازار فرابورس مزایای متعددی نسبت به بورس دارد. در این مقاله بازار فرابورس را به‌طور کامل و با زبانی ساده معرفی کرده‌ایم تا اگر قصد ورود به این بازار پر‌سرمایه و کم ریسک را دارید، بعد از مطالعه این مطلب بتوانید سرمایه‌گذاری خود را آغاز کنید.

تفاوت بورس و فرابورس چیست؟

فرابورس نیز مانند بازار سرمایه بورس در آن سرمایه‌داران مشغول خرید و فروش سهام شرکت‌ها هستند. ولی در نوع شرکت پذیرش‌شده و همچنین شرایط معامله در این دو بازار تفاوت‌هایی وجود دارد که در ادامه بررسی کرده‌ایم:

• در بورس کارگزاری‌ها فقط نقش واسطه در معامله را دارند. ولی در فرابورس همه معامله‌ها از سمت کارگزاری انجام می‌شود.
• در بازار فرابورس شما محدودیت زمانی دارید. یعنی از شنبه و چهارشنبه در ساعات اداری مجاز به خرید و فروش سهام هستید. اما در بازار سرمایه بورس شما به محدودیت زمانی روبه‌رو نیستید.
• این دو بازار از نظر شرایط پذیرش متفاوت است. در واقع شرکت‌هایی که از سوی بورس پذیرفته نشده‌اند، بازار دوم سرمایه را برای سرمایه‌گذاری انتخاب می‌کنند.
• بازار بورس ایران به دلیل اهمیت زیاد به نماد‌ها، از ریسک کمتری نسبت به فرابورس برخوردار است.
• این دو بازار حتی از نظر تقسیم‌بندی و زیرمجموعه‌ها نیز با هم متفاوت هستند. فرابورس شامل هفت بازار زیر‌مجموعه است؛ در حالی که بورس به دو زیر‌مجموعه بسنده کرده.
• یکی از دلایل روی آوردن سرمایه‌داران به بازار فرابورس، مقدار پایین کارمزد معاملات آن نسبت به بورس است.

شرکت‌هایی که عضو فرابورس هستند، امکان تفاوت بین فرابورس و بورس در چیست؟ بهره‌مندی از سهام خود به عنوان وثیقه را دارند. یعنی، این شرکت‌ها می‌توانند بخشی از سهام خود را به عنوان وثیقه برای استفاده از تسهیلات بانکی استفاده کنند.

مزایای بازار فرابورس نسبت به بازار بورس چیست؟

فرابورس با ریسک پایین و نقدینگی بالا همچنین فعالیت در زمینه نرخ بهره، نرخ ارز و سهام اجازه مشارکت شرکت‌های بیشتری را به بازار می‌دهد. در اوضاع بد اقتصادی شرکت‌هایی که بنا‌به دلایل مختلف، موفق به فعالیت در بازار سرمایه بورس نشده باشند، در بازار فرابورس می‌توانند فعالیت می‌کنند. در این بازار، سهام شرکت‌های مختلف عرضه شده و قیمت آن بر‌اساس عرضه و تقاضا تعیین می‌شود. در فرابورس به دلیل حفظ اعتبار سهامداران قیمت معامله‌ برای عموم منتشر نمی‌شود؛ از‌این‌رو به این بازار سرمایه بازار تاریک نیز می‌گویند. در ادامه به بررسی مزایای بازار فرابورس به‌صورت جزئی‌تر می‌پردازیم.

امکان تامین مالی آسان و ارزان

از مهم‌ترین دلایل انتخاب بازار فرابورس به جای بورس، تامین مالی با قیمت کمتر است. در بازار فرابورس می‌توانید، در صورتی که با کمبود تفاوت بین فرابورس و بورس در چیست؟ منابع مالی مواجه شدید، از صندوق‌های مالی این بازار کمک بگیرد. البته برای آشنایی با انواع سهام و نحوه سرمایه‌گذاری باید از بهترین دوره تحلیل سهام کمک بگیرید تا با صفر تا صد این بازار بیشتر آشنا شوید.

معافیت مالیاتی برای شرکت‌های پذیرفته‌شده در فرابورس

در هر زمینه‌ای که فعالیت اقتصادی داشته باشید، موظف هستید بخشی از آن را به اداره مالیات پرداخت کنید. این قانون به همه شغل‌ها و زمینه‌ فعالیت مربوط می‌شود. اما بازار فرابورس از این مورد مستثنی است. افرادی که در فرابورس شرکت می‌کنند، طبق قانون شامل تخفیف ۱۰ درصدی خواهند شد.

معرفی و اطلاع‌رسانی عادلانه شرکت به بازار سرمایه‌گذاری

بازار فرابورس همه اخبار در زمینه معاملات، قیمت‌ها و شرکت‌های دو طرف معامله را در سایت خود اطلاع‌رسانی می‌کند. این امر باعث می‌شود تا سهامداران به‌خصوص آن‌هایی که به تازگی پا به این عرصه گذاشته‌اند، شرکت‌های خوشنام در بازار سرمایه را راحت‌تر شناسایی کنند تا در معاملات خود کمترین خطا را انجام دهند.

شفافیت اطلاعاتی و اعتبار قیمت سهام

بازار فرابورس همانند بورس موظف به شفاف‌سازی معاملات برای سهامداران است. در واقع می‌توان گفت فرابورس نیز مانند آموزش بلاکچین یک معامله شفاف و کم‌ریسک محسوب می‌شود. در بازار فرابورس اطلاعات قابل انتشار معاملاتی که در بیست و چهار ساعت گذشته انجام شده و لیست شرکت های فرابورس را در اختیار عموم قرار می دهد.

معرفی انواع بازار های فرابورس؛ انتخاب بازار مناسب برای شروع سرمایه‌گذاری

بازار‌های زیر‌مجموعه فرابورس به هدف معامله انواع اوراق بهادار و ابزار مالی ایجاد شده‌اند. این زیر‌مجموعه‌ها، شامل ۷ بازار است. بازار‌های اول، دوم و پایه جزو رایج‌ترین بازار‌های فرابورس محسوب می‌شوند. افرادی که آموزش اقتصاد کلان را به‌طورکامل گذرانده‌اند با انواع بازار و نماد فرابورس آشنا هستند. با‌این‌حال، در ادامه به بررسی این بازار‌های زیر‌مجموعه فرابورس و ویژگی‌های آن می‌پردازیم.

بازار اول فرابورس چیست؟ آشنایی با شرایط سخت‌ترین بازار OTC

در بازار اول فرابورس شرکت‌های سهامی عام با رعایت قوانین بازار، می توانند سهام خود را در مقدار تعیین‌شده مجاز عرضه و نقل‌و‌انتقال اوراق بهادار در فرابورس احراز کنند. شرکت‌هایی تفاوت بین فرابورس و بورس در چیست؟ که در این بازار مشغول معامله هستند حداقل به یک میلیارد تومان سرمایه اولیه نیاز دارند. شرایط این بازار شامل موارد زیر است:

1. این شرکت فاقد هرگونه زیان باشد.
2. سهام شناور ۱۰درصد از کل سهام ثبت‌شده باشد.
3. حداکثر ۲۴ماه از شروع فعالیت سرمایه‌گذاری شرکت گذشته باشد.

با وجود شرایط سخت این بازار، ریسک سرمایه‌گذاری در شرکت‌های عضو آن بسیار پایین‌تر از سایرین است.

ویژگی بازار دوم فرابورس؛ تبدیل سهامی خاص به سهامی عام

بازار دوم علاوه بر خرید و فروش سهام شرکت‌ها، بازار واحد‌های صندوق سرمایه را نیز برای معامله انتشار می‌دهد. از طرفی امکان پذیرش در بازار دوم به نسبت راحت‌تر از بازار اول است. پس سرمایه‌گذاران در صورت داشتن شرایط معامله، بازار دوم را به اول ترجیح می‌دهند. در‌نتیجه، سادگی شرایط پذیرش، پاسخی به سوال «تفاوت بازار اول و دوم فرابورس چیست» محسوب می‌شود. شرایط پذیرش این بازار شامل موارد زیر می‌شود:

1. در بهترین حالت ۱۲ماه از سرمایه‌گذاری شرکت بگذرد.
2. شرکت هیچ‌گونه شاکی اقتصادی نداشته باشد.تفاوت بین فرابورس و بورس در چیست؟
3. سهام شناور بازار دوم فرابورس شامل ۵درصد از کل سهام است.

علاوه‌بر موارد ذکر شده، نباید هیچ یک از اعضای هیئت مدیره دارای سابقه کیفری نداشته باشند.

بازار سوم؛ انجام معاملات عمده و بلوکی در بازار عرضه

شرکت‌هایی امکان پذیرش در بازار بورس را ندارند، بازار سوم فرابورس را به عنوان بازار سرمایه‌گذاری انتخاب می‌کنند. یعنی، حتی شرکت‌های نوپا و تازه تاسیس نیز می‌توانند در این بازار به پذیره‌نویسی بپردازند.

بازار چهارم فرابورس؛ ابزار نوین و ریسک کمتر

بازار نوین ابزار مخصوص خود را دارد. با استفاده از این ابزار، اوراق قابل‌فروش را ارزیابی می‌کنند. به همین دلیل در بازار چهارم ریسک معامله به نسبت کمتر است. بازار چهارم و پنجم در ایران طرفداران کمتری دارد. با‌این‌حال، آشنایی با ویژگی‌های این زیر‌مجموعه‌ها مفید است.

بازار پنجم فرابورس چیست؛ ابزار مشتقه مخصوص افراد با‌تجربه

بازار پنجم متشکل از اوراق اختیار فروش و خرید است. ابزار مشتقه مناسب برای سهامداران قدیمی در این حوزه محسوب می‌شود که فعالیت طولانی مدتی در بازار فرابورس داشته‌اند.

بازار هفتم؛ بازار فرابورس پایه چیست؟

هرچه از بازار اول فرابورس دور می‌شویم و به بازار پایه نزدیک شویم، ریسک معاملات به نسبت افزایش می‌یابد. بازار هفتم یا بازار پایه فرابورس نیز از سه پایه تشکیل شده است:

1. بازار پایه زرد
2. بازار پایه نارنجی
3. بازار پایه قرمز

در این بازار هر‌چقدر از پایه زرد به سمت قرمز بروید، ریسک سرمایه‌گذاری به‌مراتب افزایش خواهد یافت. با‌این‌حال، در بازار هفتم نیازی به گذراندن پروسه پذیرش و داشتن شرایط خاص نیست.

نحوه شروع سرمایه گذاری در بازار فرابورس چگونه است؟

برای شروع کار شما به کارگزاری مناسب نیاز خواهید داشت. با مراجعه به سایت سجام شما می‌توانید در کارگزاری مورد‌نظر خود احراز هویت انجام دهید. کارگزاری‌ها شرایط خوب برای فعالیت سهامداران را به‌وجود آورده تا آن‌ها بخش‌های مختلف بازار سرمایه را درک کنند و فعالیت مفیدی داشته باشند.

چگونه در بازار فرابورس موفق باشیم؟ آموزش بورس و فرابورس در کلینیک اقتصاد

در این مقاله با بررسی محیط فعالیت اقتصادی بازار فرابورس، سوال «فرابورس چیست» را پاسخ دادیم. همچنین به شرایط تفاوت بین فرابورس و بورس در چیست؟ پذیرش در زیر‌مجموعه‌های این بازار پرداختیم. حال این شما هستید که با مقایسه بازار‌های فرابورس و بورس انتخاب کنید که سرمایه‌گذاری در کدام بازار بهتر است و کدام یک از این دو بازار برای باعث افزایش درآمد شما خواهد شد. در کلینیک اقتصاد، همه مفاهیم بورسی، انواع تحلیل‌ها و اصطلاحات مربوط به انواع سرمایه‌گذاری‌ها به زبانی ساده و روان گفته شده است. شما می‌توانید هر سوالی که در خصوص آموزش‌های کلینیک اقتصاد دارید، در قسمت نظرات بپرسید تا کارشناسان ما در اسرع وقت، شما را راهنمایی کنند.

فرابورس چیست؟

در سال‌های اخیر، بورس به عنوان گزینه‌ای پرطرفدار برای سرمایه‌گذاری در جامعه شناخته شده است. افراد زیادی سعی داشتند با سرمایه گذاری در بورس، ارزش سرمایه‌ خود را حفظ کنند. یکی از موارد مهم برای فعالیت در هر بازار، آشنایی با اصطلاحات مخصوص و بخش‌های مختلف آن است.

فرابورس، یکی از اصطلاحات بازار سرمایه است که کمتر به آن پرداخته شده و علامت سوال‌های زیادی پیرامون آن در ذهن افراد شکل گرفته است. شاید بسیاری از تازه‌واردان، تفاوت بورس و فرابورس را ندانند؛ به همین دلیل، در این مقاله سعی کردیم به سوال فرابورس چیست، پاسخ دهیم و به تفاوت این بازار با بازار بورس بپردازیم.

فرابورس چیست؟

برخی از افراد به اشتباه تصور می‌کنند که بازار بورس و فرابورس یکسان هستند. این در حالی است که فرابورس از سال ۱۳۸۷ تحت نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار در ایران آغاز به کار کرد. علت تصور غلط پیرامون بازار بورس و فرابورس، شباهت عملکردی این دو بازار است. در فرابورس نیز همانند بازار بورس سهام شرکت‌های مختلف خرید و فروش می‌شود اما تفاوت‌هایی بین این دو بازار وجود دارد که مسیر سرمایه‌گذاری آن‌ها را متمایز می‌کند.

عرضه سهام شرکت‌ها در بازار سرمایه برای آن‌ها فواید زیادی دارد. به همین علت شرکت‌های زیادی متقاضی بهره‌مند شدن از این مزایا هستند اما همه این متقاضیان شرایط لازم برای ورود به بازار بورس را ندارند. در این شرایط، فرابورس راهکاری است برای شرکت‌ها تا بتوانند از مزایای بازار سرمایه‌ استفاده کنند.

عرضه سهام شرکت‌ها در بازار سرمایه به آن‌ها کمک می‌کند تا راه‌حلی برای مسئله تامین سرمایه داشته باشند. شرکت‌هایی که سهام‌شان در بورس منتشر می‌شود با نظارتی سخت‌گیرانه‌تر مواجه می‌شوند. همچنین نسبت به عملکرد آن‌ها حساسیت بیشتری وجود دارد، در نتیجه لازم است این شرکت‌ها گزارش‌های سالانه بیشتری را از عملکرد خود ارائه کنند. سختگیری‌ها و الزام ارائه گزارش‌های بیشتر باعث می‌شود تا سرمایه‌گذاری در بازار بورس ریسک کمتری داشته باشد.

در مقابل بازار فرابورس مناسب شرکت‌هایی است که هنوز شرایط لازم برای فعالیت در بازار بورس را ندارند اما می‌خواهند از مزایای بازار سرمایه بهره بگیرند. فرابورس در بازار سرمایه جهانی با نام Over the counter Market یا بازار OTC شناخته می‌شود که به معنای «خارج از بورس» است.

ساختار بازار فرابورس

ساختار بازار فرابورس در ایران از ۴ بازار تشکیل شده است. این چهار بازار شامل: بازار اول، بازار دوم، بازار پایه (زرد، نارنجی و قرمز) و بازار سوم است.

بازار اول فرابورس

بازار اول فرابورس به پذیرش سهام شرکت‌ها و واحدهای صندوق‌های سرمایه‌گذاری می‌پردازد. خرید و فروش این سهم‌ها و واحدها هم در فرابورس انجام می‌شود. نوسان قیمتی که سهام در این بازار تجربه می‌کنند، ۵ درصد بدون حجم مبنا است. شرکت‌هایی که در این بازار پذیرفته می‌شوند باید ویژگی‌هایی زیر را داشته باشند:

• یک سال از زمان ثبت شرکت‌های پذیرفته شده در این بازار گذشته باشد.
• آخرین سرمایه ثبت شده آن‌ها حداقل ده میلیارد ریال باشد.
• شرکت مذکور فاقد زیان انباشته باشد.

این موارد تنها برخی از ویژگی‌های ضروری برای ورود به بازار اول فرابورس هستند.

بازار دوم فرابورس

بازار دوم فرابورس به شرکت‌های سهامی عام اختصاص دارد. در این بازار سهام شرکت‌هایی که تازه تاسیس شده‌اند، شرکت‌هایی که به مرحله زیان‌دهی رسیده‌اند و شرکت‌هایی که قصد دارند با جذب سرمایه از سهامی خاص به سهامی عام تبدیل شوند، ارائه می‌شود.

لازم به ذکر است آخرین سرمایه‌ای که این گروه از شرکت‌ها باید ثبت کنند، حداقل یک میلیارد ریال است.

بازار پایه فرابورس

بازار پایه فرابورس با هدف عرضه و نقل و انتقال اوراق بهادار ایجاد شده است. شرکت‌های پذیرفته شده در این بازار سه دسته هستند و فرآیندی برای پذیرش در این بازار طی نمی‌کنند.

دسته اول – شرکت‌هایی که درخواست و تمایلی برای پذیرش ندارند اما به علت الزام قانونی باید در بازار پایه وارد شوند.

دسته دوم – شرکت‌هایی که قبلا در بازار بورس ثبت شده‌اند اما شرایط لازم برای پذیرش را ندارند.

دسته سوم – شرکت‌هایی که شرایط پذیرش در بورس و فرابورس را ندارند و به همین علت پذیرش آن‌ها لغو شده است. مقررات ارائه اطلاعات در بازار پایه نسبت به بازارهای اول و دوم ساده‌تر است و همین مورد، دلیلی برای ریسک بالای این بازار به شمار می‌رود.

شرکت‌ها در بازار فرابورس در سه بازار دسته‌بندی می‌شوند. دسته اول بازار زرد با دامنه نوسان روزانه ۳ درصد، دسته دوم بازار نارنجی با دامنه نوسان روزانه ۲ درصد و دسته سوم بازار قرمز با دامنه نوسان روزانه ۱ درصد است.

بازار سوم فرابورس

بازار سوم فرابورس به عنوان بازار عرضه هم شناخته می‌شود. در این بازار آن دسته از اوراق بهاداری که شرایط یا امکان پذیرش در فرابورس را ندارند به صورت عمده معامله می‌شوند. این معاملات در بستری امن و شفاف در بازار سوم انجام می‌گیرند.

مزایای سرمایه‌گذاری در فرابورس چیست؟

قبل از تصمیم گیری برای سرمایه‌گذاری در یکی از گزینه‌های موجود در بازار سرمایه بهتر است از جنبه‌های مختلف به آن نگاه کنید. بررسی مزایا یکی از راه‌هایی است که در فرآیند تصمیم‌گیری اهمیت زیادی دارد. یکی از مهم‌ترین مزیت‌های سرمایه‌گذاری در فرابورس، پوشش سلیقه‌های مختلف سرمایه‌گذاران است، چرا که بازارهای متنوعی را به سرمایه‌گذاران ارائه می‌کند. همان طور که اشاره کردیم، شرایط پذیرش شرکت‌ها در فرابورس ساده‌تر از بورس است و به همین دلیل، گزینه‌های سرمایه‌گذاری در این بازار، تنوع بسیاری دارد.

روش معامله در فرابورس

خرید و فروش سهام شرکت‌ها در فرابورس تفاوتی با خرید و فروش سهام در بورس ندارد. برای سرمایه‌گذاری در هر یک از این بازارها، داشتن کد بورسی و کد معاملاتی ضرورت دارد.

شما می توانید با مراجعه به سامانه آگاه اکسپرس، ثبت نام و احراز هویت سجام و کارگزاری را به صورت همزمان و رایگان انجام دهید. پس از انجام مراحل ثبت نام، دسترسی به سامانه معاملاتی آگاه (آساتریدر) برای‌تان ایجاد می‌شود و می‌توانید با جست‌وجوی نماد مد نظرتان در این سامانه، سرمایه‌گذاری را شروع کنید.

سخن آخر

در این مقاله به پرسش فرابورس چیست، پاسخ دادیم و سعی کردیم تا مزایای سرمایه‌گذاری در آن و ساختار بازار فرابورس را شرح دهیم. فرابورس محلی برای عرضه سهام شرکت‌هایی است که هنوز شرایط کافی برای عرضه در بورس را ندارند، اما تمایل دارند از مزایای عرضه سهام در بورس بهره‌مند شوند.

شرکت‌ها با شرایط مختلف می‌توانند به یکی از بازارهای چهارگانه فرابورس وارد و از مزایای آن بهره‌مند شوند. در مقابل سرمایه‌گذاران نیز با سرمایه‌گذاری در فرابورس از مزایای بسیاری چون تنوع گزینه‌های سرمایه‌گذاری و کسب حق رای در مجمع عمومی شرکت‌ها بهره‌مند می‌شوند. آشنایی بیشتر با فرابورس می‌تواند آن را به یک انتخاب بالقوه برای کسب سود در میان سرمایه‌گذاران تبدیل کند.