معاملات آتی
توافقنامه ای است مبتنی بر خرید یا فروش دارایی مشخص در زمان معین در آینده، با قیمت مشخص. در این قرارداد خریدار متعهد می گردد کالای مورد نظر را در تاریخ تعیین شده تحویل گرفته و مبلغ مشخصی را بابت هر واحد از آن پرداخت نماید و فروشنده نیز متعهد میگردد درتاریخ موردنظر درازای دریافت وجه مشخصی کالای مورد نظر را تحویل نماید. برای جلوگیری از امتناع طرفین از انجام قرارداد، طرفین به صورت شرط ضمن عقد متعهد می شوند مبلغی را به عنوان وجه تضمین نزد اتاق پایاپای بگذارند و متعهد می شوند متناسب با تغییرات قیمت آتی، وجه تضمین را تعدیل کنند و اتاق پایاپای از طرف آنان وکالت دارد متناسب با تغییرات قیمت، بخشی از وجه تضمین هریک از طرفین را به عنوان اباحه تصرف در اختیار دیگری قرار دهد و او حق استفاده از آن را خواهد داشت تا در سررسید باهم تسویه کنند. هم اکنون زعفران رشته ای بریده ممتاز نگین ،زعفران رشته ای پوشال درجه یک ، زیره سبز و پسته فندقی داراییهای پایه پذیرفته شده به عنوان دارایی پایه قراردادهای آتی بورس کالا می باشد.
مهمترین مزایای قراردادهای آتی
گواهی سپرده کالایی
گواهی سپرده کالایی اوراق بهاداری است که نشان دهنده مالکیت دارنده ی آن بر مقدار معینی کالاست و پشتوانه آن قبض انبار استانداری است که توسط انبارهای موردتایید بورس صادر می گردد از کاربردهای مهم قبوض انبار در تامین مالی، ابزار تحویل در قراردهای آتی می باشد.
تمام اشخاص حقیقی و حقوقی که کد معاملات اوراق بهادار دارند، می‌توانند اقدام به معامله گواهی سپرده کالایی هر کالایی نمایند. برای تحویل گرفتن کالا از انبار ( در صورت داشتن گواهی سپرده در کد بورسی و پرتفوی سپرده گذاری ) باید مدارک لازم شامل معرفی نامه برای انبار از کارگزاری دریافت شود و با ارائه مدارک به انبار و واریز هزینه های انباردار کالا به خریدار تحویل داده می شود.در حال حاضرگواهی سپرده های سکه طلا ، زعفران نگین و پوشال ، زیره سبز ،پسته و اخیرا کشمش در بورس کالا معامله میشود .
اختیار معامله (Option)
اوراق بهاداری است که به موجب آن فروشنده اوراق متعهد می شود در صورت درخواست خریدار، تعداد مشخصی از دارایی پایه را به قیمت اعمال ( قیمتی که هنگام بستن قرارداد تعیین شده است) معامله کند. خریدار اوراق می تواند در زمان یا زمان های معینی در آینده طبق قرارداد، معامله را انجام دهد. فروشنده ی اوراق اختیار معامله در قبال این تعهد، مبلغ معینی از خریدار اوراق دریافت می کند. برای جلوگیری از امتناع فروشنده اوراق از انجام قرارداد، فروشنده ضمن عقد قرارداد متعهد می شود مبلغی را به عنوان وجه تضمین نزد کارگزار بورس یا اتاق پایاپای قرار دهد و متناسب با تغییرات قیمت اوراق اختیار معامله، آن را تعدیل کند. هر یک از خریدار و فروشنده می توانند در مقابل مبلغی معین، اختیار یا تعهد خود را به شخص ثالثی واگذار کنندکه وی جایگزین آنها خواهد بود.
از مزایای قراردادهای اختیار معامله اهرمی بودن، کاهش ریسک سرمایه گذاری، متنوع سازی سبد سرمایه گذاری می باشد.
نوعی از صندوق های سرمایه گذاری می باشند که در کالاهای خاص سرمایه گذاری می کنند . سرمایه گذاری در این صندوق ها امکان بهره بردن از بازدهی همانند یک دارایی یا شاخص خاص را فراهم میکند. در حال حاضر چهار صندوق کالایی با دارایی پایه راه اندازی شده است و همانند سهام بصورت سیستم عرضه و تقاضا قابل معامله می باشند نمادهای این صندوق ها شامل طلا، عیار، گوهر و زر می باشد و از ساعات 12:30 الی 15:00 قابلیت معامله دارد. وجود بازار ثانویه شفاف، داشتن پشتوانه قوی، امکان جذب سرمایه های خرد و نیز کاهش هزینه ها از مزایای سرمایه گذاری در این صندوق ها می باشد.
اختیار معامله چیست و چه کاربردی در سرمایه‌گذاری دارد؟
امروزه پرونده‌ی خیلی از سرمایه‌گذاران شامل سرمایه‌گذاری‌هایی مانند سرمایه‌ی مشترک، سهام و اوراق بهادار است؛ با وجود این، تنوع اوراق بهاداری که در دسترس دارید همین‌ها نیستند. یکی دیگر از انواع اوراق بهادار «اختیار معامله» نام دارد. این اختیار فرصت‌های بی‌شماری را در اختیار سرمایه‌گذاران حرفه‌ای که کاربردهای عملی و ریسک این گروه از دارایی‌ها را درک می‌کنند، قرار می‌دهد.
حتما بخوانید:
یکی از فایده‌های مهم اختیار معامله، تطبیق‌پذیری و توانایی آن برای ارتباط برقرار کردن با داراییهای سنتی مانند سهام شخصی است. این ویژگی به شما امکان می‌دهد که موقعیت خود را طبق شرایطی که ممکن است در بازار اتفاق بیفتد، تطبیق بدهید یا تنظیم کنید. برای مثال می‌توانیم از اختیار معامله به‌عنوان سپر دفاعی در برابر بازار بورسِ در حال سقوط استفاده کنیم تا ضررات سقوط سهام را کاهش بدهیم یا می‌توانیم از آن برای پیش‌بینی استفاده کنیم یا اگر بخواهیم می‌توانیم با استفاده از آنها خیلی محافظه‌کار باشیم. بنابراین استفاده از اختیار معامله را می‌توان به‌عنوان بخشی از استراتژی وسیع‌تر سرمایه‌گذاری توصیف کرد.
اما این تطبیق‌پذیری عملی هم مشکلات خود را دارد. اختیار معامله، اوراق بهادار خیلی پیچیده‌ای هستند و اگر درست از آنها استفاده نکنیم ممکن است ریسک بالایی داشته باشند. به همین دلیل است که وقتی با یک کارگزار بورس اختیار معامله، معامله را خرید و فروش می‌کنیم معمولا با جمله‌ای مثل این مواجه می‌شویم:
«اختیارات شامل ریسک‌ها هم می‌شوند و برای هرکسی مناسب نیستند. معامله‌ی اختیارات اساسا اختیاری هستند و ریسک بالایی برای ضرر دادن دارند. فقط با سرمایه‌گذاری خطرپذیر سرمایه‌گذاری کنید».
اختیار معامله به گروه بزرگتری از اوراق بهادار به‌نام اوراق بهادار مشتقه تعلق دارد. این نوع از اوراق بهادار معمولا ریسک بالایی دارند و همچنین این توانایی را دارند که اقتصاد را به‌هم بریزند، اما این تفکر کمی اغراق‌‌شده است. معنای «مشتقه» بودن این است که قیمت آن به قیمت چیز دیگری وابسته است یا از آن مشتق شده است. مثل آبمیوه که از میوه مشتق است و سس کچاپ که مشتق از گوجه فرنگی است. اختیار معامله از اوراق بهادار مالی مشتق است یعنی ارزش آنها به ارزش داراییهای دیگر بستگی دارد. مشتق بودن به این معنی است و انواع مختلفی از اوراق بهادار وجود دارند که تحت عنوان مشتق قرار می‌گیرند مثلا پیمان‌های آتی، قرارداد سلف و قراردادهای معاوضه (که خود انواع زیادی دارد).
داشتن آگاهی کافی در مورد عملکرد اختیار معامله و اینکه چطور از آنها استفاده‌ی مناسب داشته باشیم، به شما کمک میکند سود زیادی در بازار به‌دست بیاورید. اگر پایه و اساس قضاوتیِ اختیار معامله برای شما مناسب نیست، اشکالی ندارد. می‌توانید بدون قضاوت کردن از این سهام استفاده کنید. حتی اگر تصمیم بگیرید هرگز از اختیار معامله استفاده نکنید، باید بدانید شرکت‌هایی که شما در آنها سرمایه‌گذاری می‌کنید چگونه از آن استفاده می‌کنند. حالا چه این استفاده محافظت در برابر ریسک معاملات ارزی باشد چه مالکیت را به‌صورت اختیار معامله به کارکنان بدهند، خیلی از شرکت‌های چند ملیتیِ امروزی به نوعی از اختیار معامله استفاده می‌کنند.
اختیار معامله چیست؟
اختیار معامله یکی از انواع اوراق بهادار مشتقه اوراق اختیار معامله و کاربردهای آن است. آنها مشتقه هستند چون قیمت یک اختیار معامله ارتباط مستقیمی با قیمت چیز دیگری دارد. به‌عبارت دیگر اختیار معامله یک قرارداد است که حق خرید و فروش دارایی مربوطه را با قیمتی تعیین‌شده و در زمانی معین به طرف معامله می‌دهد، ولی او را مجبور نمی‌کند. حق خرید «قرارداد حق خرید» و حق فروش «قرارداد اوراق اختیار معامله و کاربردهای آن حق فروش» نام دارد. افرادی که کمتر با مشتقات آشنا هستند ممکن است تفاوت‌های واضح این تعریف را با تعریف پیمان آتی و قرارداد سلف نبینند. پاسخ این است که پیمان آتی و قرارداد سلف، هم حق و هم اجبار خرید و فروش را در مقطعی در آینده اعطا می‌کنند. برای مثال اگر کسی در قرارداد آینده‌ی خود برای یک گله گاو کوتاهی کند مجبور میشود گاو‌ها را به خریدار تحویل بدهد مگر اینکه موقعیت خود را قبل از منقضی شدن زمان ببندد. معامله‌ی اختیار معامله چنین اجباری را در بر ندارد و دقیقا به همین خاطر است که «اختیار» نام دارد.
قرارداد حق خرید و قراردادهای حق فروش
قرارداد حق خرید ممکن است به‌عنوان ودیعه برای هدفی در آینده در نظر گرفته شود. برای مثال توسعه‌دهنده‌ی زمین ممکن است حق خرید یک پارکینگ عمومی خالی را در آینده داشته باشد، ولی فقط می‌خواهد در صورتی از این حق استفاده کند که قوانین منطقه‌بندی خاصی تصویب شوند. توسعه‌دهنده می‌تواند حق خرید پارکینگ را به قیمت ۲۵۰ هزار دلار از زمین‌دار در هر مقطعی در سه سال آینده خریداری کند. البته زمین‌دار چنین اختیاری را به رایگان نمی‌دهد و توسعه‌دهنده باید مبلغی بپردازد تا آن حق را به‌دست بیاورد. در مورد اختیار معامله این هزینه اجرت نام دارد و مقدار آن قرارداد اختیار معامله است. در این مثال، اجرت ممکن است ۶ هزار دلار باشد که توسعه‌دهنده به زمین‌دار می‌پردازد. بعد از دو سال قوانین منطقه‌بندی تصویب شده‌اند. توسعه‌دهنده از اختیار خود استفاده میکند و زمین را به قیمت ۲۵۰ هزار دلار می‌خرد حتی اگر ارزش آن در بازار دو برابر شده باشد. در شرایطی دیگر قانون منطقه‌بندی تا چهار سال بعد تصویب نشده است، یک سال بعد از انقضای قرارداد اختیار معامله. حالا اوراق اختیار معامله و کاربردهای آن توسعه‌دهنده باید قیمت بازار را بپردازد. در هر صورت زمین‌دار ۶ هزار دلار را نگه می‌دارد.
اما قراردادهای حق فروش را می‌توان به‌عنوان بیمه در نظر گرفت. توسعه‌دهنده‌ی زمین مقدار زیادی سهام مرغوب دارد و نگران است که در دو سال آینده رکود اقتصادی اتفاق بیفتد. او می‌خواهد اطمینان داشته باشد که اگر سهام بازار سقوط کند سهام او بیشتر از ۱۰ درصد ارزش خود را از دست نمی‌دهد. اگر سهام S&P ۵۰۰ در حال حاضر با ارزش ۲۵۰۰ دلار خرید و فروش میشود، او می‌تواند قرارداد حق فروش را خریداری کند که به او این حق را می‌دهد که شاخص را در هر زمانی در دو سال آینده به قیمت ۲۲۵۰ دلار بفروشد. اگر ظرف ۶ ماه بازار ۲۰ درصد سقوط کند، این فرد با ۵۰۰ سهم توانسته است ۲۵۰ امتیاز به‌دست بیاورد چون شاخصی که ۲۰۰۰ دلار قیمت داشته را با قیمت ۲۲۵۰ دلار فروخته است. ضرر کلی آن با توجه به قرارداد حق خرید ۱۰ درصد بوده است. در واقع حتی اگر بازار به صفر برسد، او فقط همان ۱۰ درصد را ضرر میکند. خلاصه اینکه خریدن اختیار معامله هزینه‌هایی را در بر دارد (اجرت آن) و اگر بازار در طول این دوره سقوط نکند اجرت آن از بین می‌رود.
این مثال‌ها چندین نکته‌ی مهم را نشان می‌دهند. اول اینکه وقتی اختیار معامله را خریداری می‌کنید، این حق را دارید که با آن کاری انجام دهید ولی اجباری در کار نیست. همیشه این امکان را دارید که اجازه بدهید تاریخ انقضا رد شود، در این‌صورت اختیار معامله بی‌ارزش میشود اما اگر این اتفاق بیفتد شما ۱۰۰ درصد سرمایه‌گذاری را از دست می‌دهید؛ این در واقع همان مبلغی است که برای اجرت اختیار معامله پرداخت کرده‌اید. دوم اینکه اختیار معامله فقط یک قرارداد است که به دارایی مربوطه مربوط میشود. به همین دلیل این اختیار از نوع مشتقات است. در این آموزش، داراییهای مربوطه معمولا سهام یا شاخص سهام هستند ولی اختیار معامله همیشه در مورد همه‌ی انواع اوراق بهادار مالی مانند اوراق بهادار، ارز، کالاهای مصرفی یا حتی مشتقات دیگر معامله می‌شوند.
معامله‌ی قرارداد حق خرید و قرارداد حق فروش
داشتن قرارداد حق خرید به شما موضع معاملاتی خرید در بازار می‌دهد؛ بنابراین فروشنده‌ی قرارداد حق خرید، موضع معاملاتی فروش را دارد. قرارداد حق فروش به شما موضع معاملاتی فروش را در بازار می‌دهد و فروش قرارداد حق فروش، شما را در موضع معاملاتی خرید قرار می‌دهد. فهمیدن این چهار نکته خیلی اهمیت دارد چون به چهار چیزی مربوط میشود که می‌توانید با اختیار معامله انجام بدهید: خریدن حق خرید، فروختن حق خرید، خریدن حق فروش، فروختن حق فروش.
افرادی که اختیار معامله را می‌خرند خریدار (Holder) و کسانی که آن را می‌فروشند فروشنده (Writer) نام دارند. تفاوت اصلی بین خریداران و فروشندگان این است:
خریداران حق خرید و خریداران حق فروش (خریداران) اجباری ندارند که خرید یا فروش انجام بدهند. آنها می‌توانند اگر بخواهند از حقوق خود استفاده کنند. این ریسکِ خریداران اختیار معامله را محدود میکند، به این‌صورت که بیشترین ضرری که ممکن است متوجه آنها باشد از دست دادن حق اجرت اختیار معامله است.
اما فروشندگان حق خرید و فروشندگان حق فروش (فروشندگان) مجبور هستند بخرند یا بفروشند. به این معنا که فروشنده ممکن است به قول خود برای خرید یا فروش عمل کند. این یعنی فروشنده‌ی اختیار معامله ریسک نامحدود دارد، یعنی ممکن است خیلی بیشتر از قیمت اجرتِ اختیار معامله را از دست بدهد.
اوراق اختیار معامله و کاربردهای آن
اختیار معامله(Option) قراردادی دوطرفه بین خریدار و فروشنده است که براساس آن خریدار قرارداد، حق(نه الزام و تعهد) دارد که مقدار معینی از دارایی مندرج در قرارداد را با قیمت معین و در زمانی مشخص بخرد یا بفروشد.
براساس این قرارداد، دو طرف توافق می‌کنند که در آینده معامله‌ای انجام دهند. در این معامله خریدار "اختیار معامله"، در ازای پرداخت مبلغ معینی، حق خرید یا فروش دارایی مندرج در قرارداد را در زمانی مشخص با قیمتی که هنگام بستن قرارداد تعیین شده است، به دست می‌آورد.
از اختیار معامله به‌عنوان سپر دفاعی در برابر بازار بورسِ در حال سقوط استفاده کنیم
از طرف دیگر، فروشنده قرارداد اختیار معامله، در مقابل اعطای این حق به خریدار با دریافت مبلغ معینی هنگام عقد قرارداد، براساس مفاد قرارداد، آماده فروش دارایی مذکور است. چنان‌که از تعریف قرارداد اختیار معامله پیداست، دارنده قرارداد(خریدار) در اعمال حق خود مختار است و به عبارت دیگر هیچ تعهد و الزامی ندارد و در صورت صرف‌نظر وی از اجرای قرارداد، مبلغی را که در ازای این حق، پرداخته است از دست می‌دهد. از طرف دیگر فروشنده در صورت تمایل خریدار، مجبور به اجرای قرارداد است.
فواید اختیار معامله
یکی از فواید مهم اختیار معامله، تطبیق‌پذیری و توانایی آن برای ارتباط برقرار کردن با داراییهای سنتی مانند سهام شخصی است. این ویژگی به شما امکان می‌دهد که موقعیت خود را طبق شرایطی که ممکن اوراق اختیار معامله و کاربردهای آن است در بازار اتفاق بیفتد، تطبیق دهید یا تنظیم کنید. برای مثال می‌توانیم از اختیار معامله به‌عنوان سپر دفاعی در برابر بازار بورسِ در حال سقوط استفاده کنیم تا ضرر سقوط سهام را کاهش بدهیم یا می‌توانیم از آن برای پیش‌بینی استفاده کنیم یا اگر بخواهیم می‌توانیم با استفاده از آنها خیلی محافظه‌کار باشیم؛ بنابراین استفاده از اختیار معامله را می‌توان به‌عنوان بخشی از استراتژی وسیع‌تر سرمایه‌گذاری توصیف کرد؛ اما این تطبیق‌پذیری عملی هم مشکلات خود را دارد.
اختیار معامله، اوراق بهادار خیلی پیچیده‌ای هستند و اگر درست از آنها استفاده نکنیم ممکن است ریسک بالایی داشته باشند. به همین دلیل است که وقتی اختیار معامله را خرید و فروش می‌کنیم، معمولا اوراق اختیار معامله و کاربردهای آن با جمله‌ای مثل این مواجه می‌شویم: «اختیارات شامل ریسک‌ها هم می‌شوند و برای هرکسی مناسب نیستند. اگر توان ریسک بالا دارید، سرمایه‌گذاری کنید». اختیار معامله به گروه بزرگتری از اوراق بهادار به‌نام اوراق بهادار مشتقه تعلق دارد.
معنای مشتقه
همان‌طور که گفتیم این نوع از اوراق بهادار معمولا ریسک بالایی دارند و همچنین این توانایی را دارند که اقتصاد را به‌هم بریزند، اما این تفکر کمی اغراق شده است. معنای «مشتقه» بودن این است که قیمت آن به قیمت چیز دیگری وابسته یا از آن مشتق شده است. مثل آبمیوه که از میوه مشتق است و سس کچاپ که مشتق از گوجه فرنگی است. اختیار معامله از اوراق بهادار مالی مشتق است، یعنی ارزش آنها به ارزش داراییهای دیگر بستگی دارد. مشتق بودن به این معنی است و انواع مختلفی از اوراق بهادار وجود دارند که تحت عنوان مشتق قرار می‌گیرند، مثلا پیمان‌های آتی، قرارداد سلف و قراردادهای معاوضه که خود انواع زیادی دارد.
معنای «مشتقه» بودن این است که قیمت آن به قیمت چیز دیگری وابسته یا از آن مشتق شده است
داشتن آگاهی کافی درباره عملکرد اختیار معامله و اینکه چطور از آنها استفاده مناسب داشته باشیم، به شما کمک میکند سود زیادی در بازار به‌دست بیاورید. اگر پایه و اساس قضاوتیِ اختیار معامله برای شما مناسب نیست، اشکالی ندارد. می‌توانید بدون قضاوت کردن از این سهام استفاده کنید. حتی اگر تصمیم بگیرید هرگز از اختیار معامله استفاده نکنید، باید بدانید شرکت‌هایی که در آنها سرمایه‌گذاری می‌کنید، چگونه از آن استفاده می‌کنند. حالا چه این استفاده محافظت در برابر ریسک معاملات ارزی باشد، چه مالکیت را به‌صورت اختیار معامله به کارکنان بدهند، خیلی از شرکت‌های چند ملیتی امروزی به نوعی از اختیار معامله استفاده می‌کنند.
قرارداد حق خرید
قرارداد حق خرید ممکن است به‌عنوان ودیعه برای هدفی در آینده در نظر گرفته شود. برای مثال توسعه‌دهنده زمین ممکن است حق خرید یک پارکینگ عمومی خالی را در آینده داشته باشد، ولی فقط می‌خواهد در صورتی از این حق استفاده کند که قوانین منطقه‌بندی خاصی تصویب شوند. توسعه‌دهنده می‌تواند حق خرید پارکینگ را به قیمت 250 میلیون تومان از زمین‌دار در هر مقطعی در سه سال آینده خریداری کند. البته زمین‌دار چنین اختیاری را به رایگان نمی‌دهد و توسعه‌دهنده باید مبلغی بپردازد تا آن حق را به‌دست بیاورد. در مورد اختیار معامله این هزینه اجرت نام دارد و مقدار آن قرارداد اختیار معامله است. در این مثال، اجرت ممکن است ۶ میلیون تومان باشد که توسعه‌دهنده به زمین‌دار می‌پردازد. بعد از دو سال قوانین منطقه‌بندی تصویب شده‌اند.
اختیار معامله، اوراق بهادار خیلی پیچیده‌ای هستند و اگر درست از آنها استفاده نکنیم ممکن است ریسک بالایی داشته باشند
توسعه‌دهنده از اختیار خود استفاده میکند و زمین را به قیمت 250 میلیون تومان می‌خرد، حتی اگر ارزش آن در بازار دو برابر شده باشد. در شرایطی دیگر قانون منطقه‌بندی تا چهار سال بعد تصویب نشده است، یک سال بعد از انقضای قرارداد اختیار معامله؛ حالا توسعه‌دهنده باید قیمت بازار را بپردازد. در هر صورت زمین‌دار 6 میلیون تومان را نگه می‌دارد.
قرارداد حق فروش
اما قراردادهای حق فروش را می‌توان به‌عنوان بیمه در نظر گرفت. توسعه‌دهنده‌ی زمین مقدار زیادی سهام مرغوب دارد و نگران است که در دو سال آینده رکود اقتصادی اتفاق بیفتد. او می‌خواهد اطمینان داشته باشد که اگر سهام بازار سقوط کند، سهام او بیشتر از ۱۰ درصد ارزش خود را از دست نمی‌دهد. اگر سهام S&P 500 در حال حاضر با ارزش ۲۵۰۰ دلار خرید و فروش میشود، او می‌تواند قرارداد حق فروش را خریداری کند که به او این حق را می‌دهد که شاخص را در هر زمانی در دو سال آینده به قیمت ۲۲۵۰ دلار بفروشد. اگر ظرف ۶ ماه بازار ۲۰ درصد سقوط کند، این فرد با ۵۰۰ سهم توانسته است ۲۵۰ امتیاز به‌دست بیاورد؛ چون شاخصی که دو هزار دلار قیمت داشته را با قیمت دو هزار و 250 دلار فروخته است.
داشتن آگاهی کافی در مورد عملکرد اختیار معامله و اینکه چطور از آنها استفاده مناسب داشته باشیم، به شما کمک میکند سود زیادی در بازار به‌دست بیاورید
ضرر کلی آن با توجه به قرارداد حق خرید ۱۰ درصد بوده است. در واقع حتی اگر بازار به صفر برسد، او فقط همان ۱۰ درصد را ضرر میکند. خلاصه اینکه خریدن اختیار معامله هزینه‌هایی را در بر دارد(اجرت آن) و اگر بازار در طول این دوره سقوط نکند، اجرت آن از بین می‌رود. این مثال‌ها چندین نکته‌ی مهم را نشان می‌دهند. اول اینکه وقتی اختیار معامله را خریداری می‌کنید، این حق را دارید که با آن کاری انجام دهید، ولی اجباری در کار نیست. همیشه این امکان را دارید که اجازه بدهید تاریخ انقضا رد شود، در این‌صورت اختیار معامله بی‌ارزش میشود، اما اگر این اتفاق بیفتد شما ۱۰۰ درصد سرمایه‌گذاری را از دست می‌دهید؛ این در واقع همان مبلغی است که برای اجرت اختیار معامله پرداخت کرده‌اید. دوم اینکه اختیار معامله فقط اوراق اختیار معامله و کاربردهای آن یک قرارداد است که به دارایی مربوطه مربوط میشود. به همین دلیل این اختیار از نوع مشتقات است. در این آموزش، داراییهای مربوطه معمولا سهام یا شاخص سهام هستند، ولی اختیار معامله همیشه در مورد همه‌ی انواع اوراق بهادار مالی مانند اوراق بهادار، ارز، کالاهای مصرفی یا حتی مشتقات دیگر معامله می‌شوند.
معامله قرارداد حق خرید و قرارداد حق فروش
داشتن قرارداد حق خرید به شما موضع معاملاتی خرید در بازار می‌دهد؛ بنابراین فروشنده قرارداد حق خرید، موضع معاملاتی فروش را دارد. قرارداد حق فروش به شما موضع معاملاتی فروش را در بازار می‌دهد و فروش قرارداد حق فروش، شما را در موضع معاملاتی خرید قرار می‌دهد. فهمیدن این چهار نکته خیلی اهمیت دارد، چون به چهار چیزی مربوط میشود که می‌توانید با اختیار معامله انجام بدهید؛ خریدن حق خرید، فروختن حق خرید، خریدن حق فروش، فروختن حق فروش.
قرارداد حق فروش به شما موضع معاملاتی فروش را در بازار می‌دهد و فروش قرارداد حق فروش، شما را در موضع معاملاتی خرید قرار می‌دهد
افرادی که اختیار معامله را می‌خرند اوراق اختیار معامله و کاربردهای آن خریدار(Holder) و کسانی که آن را می‌فروشند فروشنده(Writer) نام دارند. تفاوت اصلی بین خریداران و فروشندگان این است؛ خریداران حق خرید و خریداران حق فروش(خریداران) اجباری ندارند که خرید یا فروش انجام بدهند. آنها می‌توانند اگر بخواهند از حقوق خود استفاده کنند. این ریسکِ خریداران اختیار معامله را محدود میکند، به این‌صورت که اوراق اختیار معامله و کاربردهای آن بیشترین ضرری که ممکن است متوجه آنها باشد، از دست دادن حق اجرت اختیار معامله است؛ اما فروشندگان حق خرید و فروشندگان حق فروش(فروشندگان) مجبور هستند بخرند یا بفروشند. به این معنا که فروشنده ممکن است به قول خود برای خرید یا فروش عمل کند. این یعنی فروشنده اختیار معامله ریسک نامحدود دارد، یعنی ممکن است خیلی بیشتر از قیمت اجرتِ اختیار معامله را از دست بدهد.
چرا دور دوم اوراق اختیار معامله بدون خریدار ماند؟
معاملات اختیار سهام (option) پس از مدت‌ها انتظار به‌طور رسمی از اواخر پاییز سال گذشته در بورس تهران راه‌اندازی شد. اقدامی که به اعتقاد کارشناسان گام مهمی به سوی استانداردهای بین‌المللی بود.
به گزارش TSEpress به نقل از روزنامه دنیای اقتصاد بازار سهام کشور مانند سایر بازارهای بزرگ اقتصادی، نیازمند ایجاد شرایط جدید معاملاتی از طریق توسعه ابزارهای مالی است و با توجه به اینکه قرارداد آپشن یا همان اختیار معامله از بهترین ابزارها برای پوشش و انتقال ریسک و نیز راهکار مناسبی در راستای کشف قیمت محسوب میشود، راه‌اندازی این ابزار پس از گذشت چند سال از عمر بازار سرمایه را، باید به فال نیک گرفت. با این حال هر چند این ابزار مالی جدید به‌عنوان یکی از اجزای پازل توسعه بازار سرمایه مورد توجه فعالان اقتصادی قرار گرفته، اما هنوز کاستی‌ها و نواقص زیادی برای رسیدن به جایگاه مطلوب خود دارد. بازار سرمایه ایران از عمق کم و محدودیت‌هایی برخوردار است که ابزارهایی مانند آپشن و معاملات آتی با پوشش ریسک و مدیریت حرفه‌ای پرتفوی‌ها به عمیق شدن آن کمک بسیاری میکند. اما این مهم در صورتی محقق خواهد شد که با اصول اجرایی، هدفمند و صحیح راه‌اندازی و با تکمیل کلیه این فرآیند، اقدام به ورود آن شود. نه مانند شرایط کنونی که در یک اقدام عجولانه و بدون درنظر گرفتن و ایجاد ساختارهای لازم، استفاده از این ابزار مفید را دچار فرصت‌سوزی کنیم. امری که در ورود و عدم استقبال سرمایه‌گذاران در ورود به اوراق اختیار معاملاتی که تا‌کنون منتشر شده، قابل مشاهده است. روز گذشته اختیار معامله خرید و فروش با سررسید مهرماه ۹۶ روی سهام سه شرکت گسترش نفت و گاز پارسیان، مدیریت پروژه‌های نیروگاهی ایران و پالایش نفت اصفهان منتشر شد و متاسفانه هیچ خرید و فروشی برای آپشن‌های مزبور به ثبت نرسید. از این مهم‌تر مشاهده یکی دو تقاضای ثبت شده با قیمتی به میزان ۱/ ۰ قیمت عرضه شده بود. این اختلاف شدید قیمتی نشانگر نبود استقبال از اختیار معاملات بود. در آپشن‌های عرضه شده در دوره‌های قبلی نیز چنین رفتار مشابهی قابل رصد بود. برای بررسی جزئیات بیشتر در راستای استقبال اندک از این ابزار مالی جدید و بیان دیدگاه‌ها درخصوص عوامل موثر بر این امر به گفت‌وگو با کارشناسان بازار سهام پرداختیم؛ طبق نظرات این مدیران نبود سازوکارهای مناسب، نبود نرمافزارهای مخصوص و فقدان آموزش در مورد عملکرد این ابزار، از مهمترین عوامل عدم موفقیت این ابزارها بوده است. این سه عامل از جمله مهمترین انحرافات استفاده از این ابزار در بازار سهام است. در این راستا پیشنهادهایی از قبیل ایجاد آپشن شاخص، ورود بازارگردان‌ها، الزام برای صندوق‌های سرمایه‌گذاری در خرید اختیار معامله درخصوص بهبود بازار این ابزار جدید مطرح شد. در ادامه به بررسی ضعف‌های استفاده از این ابزار و پیشنهادهایی در این باره از منظر دو کارشناس بازار سهام می‌پردازیم. بهبود سازوکارها در اولویت است مدیر تحقیق و توسعه شرکت بورس تهران با بیان اینکه می‌توان از برخی ابزارهای مشتقه به‌صورت ترکیبی به منظور تامین مالی و پوشش ریسک استفاده کرد، گفت: معاملات اختیار سهام یکی از ابزارهایی است که می‌تواند از بعد نقدشوندگی و تامین مالی به ذی نفعان بازار سرمایه کمک کند. رضا کیانی در ادامه افزود: با توجه به اهمیت بالای این ابزار برای توسعه بازار سرمایه، شاهد عدم استقبال برای این ابزار هستیم. وی در ادامه به اظهار دلایل این ناکامی پرداخت و گفت: مشخصات کنونی قراردادها، نحوه عملیات از قبیل محاسبه مارجین و اهرم، نبود نرم‌افزار معاملاتی مخصوص و فقدان آموزش مناسب از جمله مهمترین دلایل این موضوع است. کیانی در ادامه توضیح داد: در حال حاضر به دلیل نبود نرم‌افزار مخصوص برای استفاده در معاملات آپشن، محاسبه دقیق مارجین امکان‌پذیر نیست و این مولفه به‌صورت غیرحرفه‌ای و بسیار بالا محاسبه میشود و به این ترتیب اهرم به کارگیری در آپشن مورد نظر کاهش خواهد یافت. مارجین (MARGIN) وجه تضمین اولیه وجهی است که به‌عنوان ضمانت در انجام تعهدات از طرفین قرارداد دریافت و در حساب کارگزاری مسدود میشود. اهرم (Levrage) نیز یکی از گزینه‌های مهمی است که به معامله‌گران این امکان را می‌دهد که با مقدار کمی پول بتوانند معاملات بزرگ‌تر را انجام دهند. به‌طور مثال وقتی اهرم شما یک به ۱۰ است، شما می‌توانید معامله‌ای که به ۱۰۰ تومان پول احتیاج دارد را با یک تومان انجام دهید. به گفته کیانی، به هر میزان که اهرم مورد نظر بیشتر باشد، جذابیت معامله افزایش یافته و سرمایه‌گذاران اشتیاق بیشتری برای سرمایه‌گذاری و ورود به بازار آپشن نشان می‌دهند. نیاز جدی به نرمافزارهای مخصوص وی ادامه داد: متاسفانه به دلیل نبود زیرساخت‌های دقیق و به خصوص نرم‌افزار مناسب، محاسبه مارجین و تضامین لازم وجود ندارد. در واقع آپشن به کار گرفته‌شده در در بازار سهام ایران مطابق با رویکردهای جهانی نیست و با مقیاس‌های بین‌المللی فاصله زیادی داریم. کیانی در ادامه افزود: درخواست برای خرید نرم‌افزار مرتبط با این موضوع داده شده تا به این ترتیب نه تنها موارد مطرح‌شده مرتفع شود. بلکه خریداری ابزارهای مشتقه نیز با سهولت بیشتری انجام شود. به گفته وی این نرم‌افزار هنوز تهیه نشده است. آپشن شاخص، رویکردی مناسب‌تر مدیر تحقیق و توسعه شرکت بورس تهران در ادامه به تجربه دنیا و استفاده از آپشن روی شاخص اشاره کرد و گفت: اصولا در دنیا حجم معاملات آپشن شاخص بسیار بالاتر از حجم معاملات آپشن سهام است و بسیاری از بورس‌های مطرح دنیا، معاملات خود را با آپشن شاخص آغاز کرده و این موضوع را به سهام نیز گسترش داده‌اند. کیانی ادامه داد: بورس تهران نیز از سال ۹۳ شاهد اعطای مجوز کمیته فقهی برای تاسیس و راه‌اندازی معاملات اختیار سهام بود. زیرساخت‌های مناسب با همکاری ارکان بازار سرمایه آماده و نخستین معاملات آپشن نیز از پاییز سال گذشته آغاز شد. وی در ادامه با اظهار این مطلب که بهتر است این معاملات به جای سهام روی شاخص یا سبد سهام صورت می‌گرفت، گفت: کمیته فقهی مجوزی تحت‌عنوان تشکیل آپشن سبد سهام را اعطا کرد. اما طبق تصمیمات، این معاملات روی سهام آغاز شد. وی در ادامه تصریح کرد: شاید اگر آپشن را با شاخص یا سبد سهام آغاز کرده بودیم، شانس موفقیت بیشتری داشتیم و استقبال بالاتری از آن صورت می‌گرفت. کیانی در ادامه توضیح داد: چون در استفاده از ابزار مبتنی بر شاخص دیگر توقف نماد و قفل شدن نقدینگی وجود ندارد، می‌توان نقدشوندگی همیشگی را برای آن متصور شد. وی ادامه داد: با استفاده از این ابزارها یکی از نگرانی‌ها و ابهامات سرمایه‌گذاران از توقف طولانی مدت نماد و عدم امکان معامله، مرتفع شده و معامله‌گران هر زمان که اراده کنند به دارایی خود می‌رسند. فقدان آموزش مناسب به گفته کیانی، آغاز به کار ابزارهای مالی جدید بسیار مهم است؛ اینکه چه زمانی و با چه استراتژای این ابزار را شروع کنیم؟ شانس موفقیت کدام روش بالاتر است یا دیگر ابهامات در این زمینه می‌تواند زمینه‌ساز موفقیت یا شکست در ورود ابزار جدید به بازار سرمایه باشد. وی ادامه داد: هر چند مشکل نرم‌افزاری موجود بسیار زیاد است، اما نبود آموزش صحیح نیز یکی دیگر از عوامل عدم استقبال از آپشن بوده است. متاسفانه آموزش و فرهنگ‌سازی مناسبی در این زمینه صورت نگرفته و شاید بتوان ناآگاهی ازساز و کار این معاملات را یکی دیگر از مهمترین دلایل حجم پایین استقبال دانست. عوامل ۵ گانه در این میان کورش شمس، از مدیران فعال بازار سهام با اشاره به این مطلب که راه‌اندازی بازار آپشن گامی مهم در توسعه بازار سرمایه است، گفت: آپشن زمانی با استقبال فعالان بازار روبه‌رو میشود که دایره مخاطبان بالایی داشته باشد. بنابراین یکی از مهمترین دلایل در ناکامی و عدم استقبال از اوراق اختیار معامله و کاربردهای آن این ابزار جدید را می‌توان در عدم شناخت، نبود تبلیغات مناسب و برگزاری کلاس‌های آموزشی برای فعالان بازار یافت. وی ادامه داد: یکی از وظایف مهم بازار در درجه نخست، اطلاع‌رسانی مناسب درباره این ابزار به فعالان بورس و در مرحله بعدی تشویق سرمایه‌گذاران و متصدیان صنایع مختلف به استفاده از این ابزار است. شمس با اظهار این مطلب که برای رونق ابزارهای مالی جدید در بازار سرمایه، باید فرهنگ‌سازی مناسب بین فعالان بازار صورت گیرد تا آنها با ابزارها و کاربردهای آن آشنا شوند، گفت: در تمامی بازارهای مالی دنیا، معاملات آپشن پیش‌زمینه راه‌اندازی معاملات سهام است. اما در بازار سهام ایران بدون درنظرگرفتن ساختارهای مناسب، شاهد ورود آپشن به بازار بودیم.وی در ادامه چند عامل مهم را در روند ناکارآمد بودن اوراق اختیار معامله تاثیرگذار دانست و گفت: عدم برگزاری دوره‌های آموزشی مناسب، نبود زیرساخت‌های فناوری عملیاتی به حد کافی، مشکلات موجود در بحث‌های مارجین، نبود آپشن در نمادهای شاخص‌ساز و با نقدشوندگی بالا و فقدان بازارگردان از مهمترین دلایل این امربوده است. نبود بازارگردان شمس در ادامه با اشاره به بحث بازارگردان، افزود: نیاز به بازارگردان نه تنها در بازار نقد ما احساس میشود، بلکه نبود آن در آپشن نیز یکی از معضلات بزرگ است. وی ادامه داد: در این راستا می‌توان با الزام کمی برای نهادهای مالی، آنها را در نقش بازارگردان فعال کرد. به‌طور مثال صندوق‌های سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت با توجه به الزام سازمان بورس، ملزم به اختصاص بخشی از دارایی خود به سهام دارند. می‌توان این صندوق‌ها را مکلف به خرید حتی یک درصد از دارایی خود و چینش پرتفوی به آپشن کرد.شمس در ادامه تاکید کرد: این امر نه تنها به رونق بازار آپشن کمک بالایی خواهد کرد، بلکه خود به‌عنوان یک بازارگردان وارد عمل شده و این نقش را نیز پررنگ‌تر میکند. اختیار معامله را بیشتر بشناسیم اختیار معامله، قراردادی با اهمیت و دارای جایگاهی ویژه در بازارهای بین‌المللی است. اما برای اینکه این قرارداد بتواند تحولی در بازار سرمایه ایجاد کند، باید مجموعه‌ای از فاکتورها و پیش نیازها رعایت شود؛ در گام نخست، باید قرارداد آپشن را در راستای کارکرد اصلی‌اش یعنی پوشش ریسک به کار گرفت تا ناظر تحولی مثبت در بازار سرمایه باشیم. در این میان، یکی از وظایف مهم بازار در درجه نخست، اطلاع‌رسانی مناسب درخصوص این ابزار به فعالان بورس و در مرحله بعدی تشویق سرمایه‌گذاران و متصدیان صنایع مختلف به استفاده از این ابزار است. در واقع برای رونق ابزارهای مالی جدید در بازار سرمایه، باید فرهنگ‌سازی مناسب بین فعالان بازار صورت گیرد تا آنها با ابزارها و کاربردهای آن آشنا شوند. امکان کاهش میزان ریسک سرمایه‌گذاری در سهام، افزایش میزان تحلیل بازار و برآورد انتظارات بازار از آینده سهام از جمله مزایای راه‌اندازی آپشن است. ایجاد فضای معاملاتی برای کسب سود بیشتر نیز از جمله دیگر اهداف این ابزار است؛ به‌طوری‌که با فراهم آوردن فضایی برای عده‌ای که قصد کسب سودهای بیش از حد معمول دارند و می‌تواند با استفاده صحیح از ابزار مزبور، ریسک نوسانات بالا را کاهش دهند. علاوه بر این نگاه تحلیلی به آینده و همچنین انتظار برای حرکت سهام در دوره میان مدت را می‌توان از دیگر منفعت‌های آپشن برشمرد.
کتاب اوراق مشتقه و استراتژی های معاملاتی اختیار معامله به زبان ساده
کتاب اوراق مشتقه و استراتژی های معاملاتی اختیار معامله به زبان ساده کتابی کم حجم با متن ساده و روان است. این کتاب با زبان ساده اطلاعات پایه جهت آشنایی و ورود به بازار اوراق مشتقه به خواننده منتقل میکند. همچنین در فصل پایانی کتاب برخی از استراتژی‌های معاملاتی مناسب در بازار مشتقه بیان شده است.
بخشی از مقدمه کتاب اوراق مشتقه و استراتژی های معاملاتی اختیار معامله به زبان ساده
رشد سواد مالی جامعه و آگاهی افراد نسبت به بازارسرمایه قابل مشاهده و ملموس است. مشارکت صعودی حقیقی‌ها در جهت سهامداری نسبت به ادوار گذشته که استنتاج سودآوری بازار سرمایه و گرایش عموم به سمت آن است، گواه این است که بازار سرمایه جای خود را در سبد سرمایه‌گذاری افراد و در کنار سپرده‌های بانکی، بازار مسکن و طلا باز کرده است.
یکی از مباحث تخصصی سرمایه گذاری در بازار بورس، اوراق مشتقه و علی الخصوص اوراق اختیار معامله و استراتژی های شکل گرفته برآن است. در این راستا تاکید کتاب حاضر بر آشنایی با این مباحث بصورت تخصصی اما به زبان ساده و صیقل داده شده می‌باشد. و تلاش برآن بوده که فارغ از هرگونه دشواری‌های کلمات ترجمه‌ای و بدور از لغات ناآشنا، مباحث در قالب جملات سلیس و مثال‌های کاملاً تشریح شده، بصورت تفهیمی سهل و روان حلاجی شوند. و برای مخاطبان بیان شود. مطالب کتاب می‌تواند برای تمامی دانشجویان رشته‌های مالی، اقتصادی، بازرگانی و حسابداری و علاقه‌مندان مفید باشد.
سرفصل مطالب کتاب اوراق مشتقه و استراتژی های معاملاتی اختیار معامله به زبان ساده
فصل اول: اوراق مشتقه
اوراق مشتقه
قیمت توافقی و تاریخ انقضا
اختیار خرید و بهای اختیار خرید
اختیار فروش و بهای اختیار فروش
کاربردهای ساده برای اختیار خرید و اختیار فروش
کاربردهایی برای اختیار خرید
کاربردهایی برای اختیار فروش
اختیار معامله اروپایی و اختیار معامله آمریکایی
قرارداد تاخت
قرارداد آتی
مبانی و مفاهیم قرارداد آتی
قرارداد پیمان آتی
مبانی و مفاهیم پیمان آتی
به روز کردن حساب در پیمان آتی (تعدیل حساب ودیعه)
مفهوم قراردادهای باز در پیمان و قرارداد آتی
حساب ودیعه
آربیتراژ
شروط آربیتراژ
فروش استقراضی
اهداف فروش استقراضی
ساز و کار فروش استقراضی
فروش تعهدی
ساز و کار فروش تعهدی
فصل دوم: استراتژی های معاملاتی اختیار معامله
استراتژی های معاملاتی
استراتژی های معاملاتی متقارن و استراتژی های معاملاتی غیر متقارن
استراتژی های معاملاتی متقارن
استراتژی های معاملاتی استرادل
استراتژی های معاملاتی استرانگل
استراتژی های معاملاتی استرپ
استراتژی های معاملاتی استرپ
استراتژی های معاملاتی نامتقارن
استراتژی های معاملاتی نامتقارن رونق
استراتژی های معاملاتی نامتقارن رکود
استراتژی های معاملاتی ترکیبی نامتقارن پروانه‌ای
مشخصات کتاب
نویسنده: هوشنگ سهیلی‌نیا
تعداد صفحات: ۱۰۴
قطع: وزیری
نوع جلد: شومیز
نوبت چاپ: اول، ۱۴۰۰
شابک: ۹۷۸۹۶۴۱۵۷۵۱۸۴
قیمت: ۷۰ هزار تومان
ناشر: انتشارات نگاه دانش
دیدگاه شما