ریسک مالی و انواع آن
برای هر فردی که میخواهد سرمایه خود را وارد بازار سرمایه و بازار بورس کند، توجه به برخی از فاکتورهای پیشرو از اهمیت بالایی برخوردار است. ترس از دست دادن سرمایه و کاهش ارزش دارایی یکی از دغدغههای مهم برای کسانی است که قصد ورود به بازارهای مالی را دارند. به همین خاطر توجه به کاهش ریسک مالی و خطراتی که ممکن است اصل سرمایه را تهدید کند، همواره مورد توجه بسیاری از معاملهگران و سرمایهگذاران بوده است. در این مقاله میخواهیم به بررسی و تعریف ریسک مالی بپردازیم و انواع آن را شرح دهیم و در ادامه مطالبی که به آنها اشاره خواهیم کرد:
انواع ریسک مالی
ریسک و بازده در مدیریت مالی
روشهای کاهش ریسک مالی
مزایا و معایب Financial Risk
مدیریت ریسک مالی
ریسک مالی (Financial Risk) چیست؟
ریسک مالی که به زبان انگلیسی Financial Risk تعریف میشود، به معنی خطر از دست دادن دارایی و کاهش ارزش دارایی در سرمایهگذاری مالی میباشد. در هر حال با ورود پول به بازار سرمایه، احتمال از دست رفتن بخشی از آن همواره وجود دارد. هر کسی که در بازارهای مالی سرمایهگذاری میکند، این احتمالات و خطرات را مورد بررسی قرار میدهد. بنابراین ریسک مالی میتواند به خطر از دست رفتن پول و سرمایه و نیز احتمال از دست دادن سرمایه و دارایی تعریف شود. در واقع هیچ کس دوست ندارد در بازار سرمایه ضرر کند اما این احتمال را همیشه به عنوان ریسک باید پذیرفت و در نظر گرفت.
در بازار بورس، ریسک مالی رابطه مستقیمی با بدهی شرکتها دارد و هر چقدر شرکتی از بدهیها و وامهای بیشتری برخوردار باشد، ریسک مالی بیشتری خواهد داشت.
انواع ریسک مالی
دستهبندی ریسک مالی بر اساس نوع سرمایهگذاری و نوع بازار مالی آن میتواند انواع مختلفی داشته باشد. در این قسمت سعی میکنیم تا این تقسیم بندی ها را شرح دهیم.
ریسک سرمایه گذاری
ذات بازار سرمایه همواره با ریسک همراه بوده است. هر معاملهای برای سرمایهگذاری، با خود خطر کاهش ارزش سرمایه و از دست دادن بخشی از دارایی را به همراه دارد. این نوع ریسک همانطور که از نام آن پیدا است به ریسکهایی که برای سرمایهگذاری در حوزههای مختلف صورت میگیرد، تعلق پیدا میکند.
این ریسک بیشتر در بازارهایی مثل بورس، دلار، طلا مربوط میشود که روزانه با نوسانات مختلفی مواجه میشوند و ریسک مالی آنها نسبت به دیگر بازارها بالاتر است.
ریسک بازار
این ریسک مربوط به نوسانات بازار میباشد و ریسک بازار میتواند مستقیم با نوسانات قیمتی همراه باشد به طوریکه با تغییرات قیمتی، قیمت سهم یا قیمت ارز دچار تغییر شود. همچنین میتواند به شکل غیر مستقیم با ریسک همراه شود به شکلی که فعل و انفعالات فرعی، سهم یا دارایی را دچار تزلزل و کاهش قیمتی کند.
ریسک نقدینگی
این ریسک، مربوط به نقد شدن سرمایه یا سهام مربوطه میباشد. وقتی شما در بازاری سرمایهگذاری میکنید، هر چقدر بتوانید به راحتی آن دارایی را به پول نقد تبدیل کنید، ریسک نقدینگی پایینتری را تجربه کردهاید. اینکه شما بتوانید سهم یا دارایی خود را با قیمت مناسب بفروشید و تبدیل به پول نقد کنید، مستقیماً به ریسک نقدینگی ارتباط خواهد داشت. برای مثال وقتی میخواهید سهام پالایشگاه نفت بندرعباس را خریداری کنید، ممکن است نوسانات آن روز بالا باشد و شما در قیمت دلخواه نتوانید سهم را خریداری کنید. همچنین زمانیکه به پول نقد آن سهم احتیاج دارید نتوانید به راحتی در قیمت مناسبی به فروش برسانید.
ریسک اعتبار
در این ریسک، میزان اعتبار پولی که شخص برای سرمایهگذاری از شخص دیگر یا نهاد دیگری قرض گرفته، مورد توجه قرار میگیرد. به عنوان مثال ممکن است فرد سرمایهگذار برای خرید سهام، از کارگزاری خود، مقداری اعتبار مالی تقاضا کند و پس از خریداری، قیمت سهم دچار افت و ضرر شود. در این حالت ریسک اعتبار به وجود خواهد آمد چرا که در آینده نزدیک باید این اعتبار را به کارگزاری پس بدهد. همینطور این ریسک میتواند مانند قرض گرفتن یا وام گرفتن در نظر گرفته شود.
ریسک عملیاتی
این ریسک مربوط به عدم کنترل و مدیریت مالی، اتفاقات غیر ارادی مثل کلاهبرداری میشود. ممکن است درست نبودن استراتژی سرمایهگذاری و سوء مدیریت در دسته ریسک عملیاتی قرار بگیرند.
ریسک و بازده در مدیریت مالی
این نکته همیشه مورد توجه سرمایهگذاران بازار قرار میگیرد که چه میزان ریسکی با چه میزان بازدهی برای سرمایهگذاری خود متحمل شدهاند. در نظر گرفتن نسبت ریسک به بازدهی از مهمترین پارامترهایی است که هر معاملهگری در بازار باید به آن اشراف داشته باشد، چرا که بسیار مهم است که شما برای رسیدن به بازدهی تا چه اندازه ریسک کردهاید. طبیعتاً هر چقدر با ریسک کمتری به بازدهی بیشتری برسید، نوع سرمایهگذاری و نوع معامله شما مناسب بوده است. بسیاری از تحلیلگران و معاملهگران بازار بورس، ابتدا میزان ریسکپذیری و شرایط سهم را به لحاظ موقعیت تکنیکالی یا شرایط سودآوری و بنیادی شرکت بررسی میکنند تا به این نتیجه برسند که آیا این میزان ریسک نسبت به انتظاری که از بازدهی و سود وجود دارد، منطقی به نظر میرسد یا نه. به همین نحو در دیگر بازارهای مالی این مدیریت مالی، مهم و تأثیرگذار به نظر میرسد که توجه به آن میتواند شما را به سمت سرمایهگذاری پر بازده و موفق سوق دهد.
روشهای کاهش ریسک مالی
همه معاملهگران و سرمایهگذاران در انواع بازارهای مالی توجه اصلی خود را روی کاهش ریسک مالی برای سرمایهگذاری میگذارند تا از دارایی و سرمایه خود، بهینه استفاده کرده باشند.
اما چه روشهایی را میتوان نام برد تا سرمایهگذاران، ریسک مالی خود را کاهش دهند؟
تجزیه و تحلیل شرایط
بسیاری از بازارهای مالی رابطه مستقیمی با شرایط اقتصادی، رکود و تورم، شرایط سیاسی و اجتماعی دارند. به همین خاطر قبل از ورود به سرمایهگذاری در حوزههای مختلف، بهتر است نسبت به شرایط موجود، اقدام کرد. هر چقدر در شرایط با ثبات اقتصادی، بتوانید اقدام به سرمایه گذاری کنید، ریسک مالی خود را تا حد زیادی کاهش دادهاید. بنابراین باید نسبت به شرایط، جوانب کلی را سنجید.
آموزش انواع تحلیل های بازار
بسیاری از کسانی که در بازارهای مالی مثل بازار بورس، به سود مناسبی دست پیدا انواع مختلف ریسکهای مالی چیست؟ میکنند، به انواع تحلیلهای بازار مثل تحلیل تکنیکال و تحلیل بنیادی تا حد زیادی اشراف دارند و یا آموزش دیدهاند. به همین علت، طی مراحل آموزشی و تحلیلی در مراکز معتبر یا مطالعه کتب مختلف در این حوزه، میتواند باعث کاهش ریسک مالی شود.
مشورت از افراد آگاه و نهادهای مربوطه
اگر سابقه فعالیت در بازارهای مالی را ندارید یا از ریسک و احتمالات آن مطلع نیستید، بهتر است پیش از اقدام به سرمایهگذاری، از خبرگان این حوزه یا نهادهایی که میتوانند مشاورههای مخصوص و مؤثری بدهند، مشورت بگیرید تا بدون آگاهی به بازارهای مالی ورود پیدا نکنید.
حریص بودن را کنار بگذارید
در بازارهای مالی هر چقدر حرص و طمع خود را کمتر کنید و به سود تا حد مشخصی قانع باشید، میتوانید ریسک مالی خود را کمتر کنید چرا که حریص بودن بیش از اندازه ممکن است شما را در ورطه سرمایهگذاری ریسکپذیر گرفتار کند.
داراییهای خود را در بازارهای مختلف تقسیم کنید
اگر تمام دارایی و سرمایه خود را فقط در یک بازار سرمایهگذاری کنید، ریسک مالی خود را تا حد زیادی افزایش دادهاید. اما اگر سرمایه خود را در صنایع و انواع مختلف ریسکهای مالی چیست؟ بازارهای دیگری پخش کنید، احتمال کاهش دارایی یا از دست دادن بخشی از سرمایه را کمتر و کمتر کردهاید.
مزایا و معایب ریسک مالی
ریسک مالی به خودی خود امر منفی تلقی نمیشود و بسیاری از سرمایهگذاران در مواقع مناسب، ریسکپذیری خود را افزایش دادهاند و توانستند سود قابل توجهی نیز کسب کنند. ریسک مالی میتواند جنبه مثبت و منفی داشته باشد که در این قسمت به آنها میپردازیم:
مزایای ریسک مالی
- توجه به افزایش آگاهی از شرایط برای تصمیمگیری مناسب
- استفاده از ابزارهای تحلیل برای سرمایه گذاری ایدهآل
- در نظر گرفتن نسبت ریسکپذیری به بازدهی سرمایه گذاری
معایب ریسک مالی
- ممکن است از کنترل خارج شود و اتفاقات غیر قابل پیشبینی با آن همراه باشد.
- پایین آوردن ریسک در شرایط مختلف دشوار است.
- احتمال تاثیرپذیری از بازارهای دیگر وجود دارد.
مدیریت ریسک مالی
مدیریت ریسک مالی به فرآیندی گفته میشود که شما به عنوان سرمایهگذار، تمامی جوانب و شرایط موجود را برای سرمایهگذاری یا راه اندازی کسب و کار میسنجید تا بتوانید احتمال از دست دادن سرمایه و دارایی خود را به حداقل برسانید. در مدیریت ریسک مالی، تجزیه و تحلیل نسبت میزان ریسکپذیری به بازدهی مورد انتظار، اهمیت ویژهای پیدا میکند. داشتن استراتژی مناسب برای سرمایهگذاری و بررسی روشها و مدلها از مهمترین فاکتورها برای مدیریت ریسک مالی است.
جمعبندی
ریسک مالی از مفاهیم مهم و مؤثر در بازار سرمایه به شمار میرود که در نظر گرفتن آن و آگاهی از آن میتواند شما را به سمت سرمایهگذاری مناسب سوق دهد. کاهش انواع مختلف ریسکهای مالی چیست؟ ریسک مالی، دغدغه بسیاری از معاملهگران و سرمایهگذاران بازار است که در این مقاله ابتدا به تعریف ریسک مالی و سپس به راهکارهایی برای کاهش ریسک مالی پرداختیم. در این خصوص، افزایش آگاهی و آموزشهای لازم، میتواند تا حد زیادی در کاهش ریسک مالی تاثیرگذار باشد. به همین علت کارگزاری اقتصاد بیدار با بهرهمندی از مشاوران بازار سرمایه، آموزش بورس و. آماده خدمتگذاری به سرمایهگذاران و معاملهگران عزیز میباشد.
انواع ریسک در امور مالی و روش های کنترل
انواع ریسک در امور مالی ، خطر احتمال تفاوت نتایج واقعی با نتایج مورد انتظار است. در مدل قیمت گذاری دارایی سرمایه، ریسک به عنوان نوسان بازده تعریف می شود. مفهوم ریسک و بازده این است که دارایی های پرریسک باید بازده مورد انتظار بیشتری داشته باشند تا نوسانات بالاتر و افزایش ریسک را برای سرمایه گذاران توجیه پذیر نمایند.
ریسک در امور مالی
به طور کلی دو دسته ریسک اصلی وجود دارد: سیستماتیک و غیرسیستماتیک. ریسک سیستماتیک عدم اطمینان بازار در یک سرمایه گذاری است، به این معنی که احتمال آن وجود دارد که عوامل خارجی بر همه یا بسیاری از سازمان های یک صنعت یا گروه تاثیر می گذارد. ریسک غیرسیستماتیک نشان دهنده عدم قطعیت خاص دارایی است که می تواند بر عملکرد یک سرمایه گذاری تاثیر بگذارد.
در زیر لیستی از مهم ترین انواع ریسک مالی وجود دارد که یک تحلیل گر مالی باید هنگام ارزیابی فرصت های سرمایه گذاری در نظر بگیرد:
- ریسک سیستماتیک – تاثیر کلی بازار
- ریسک غیرسیستماتیک – عدم اطمینان خاص دارایی
- ریسک سیاسی / نظارتی – تاثیر تصمیمات سیاسی و تغییرات در مقررات
- ریسک مالی – ساختار سرمایه سازمان (درجه اهرم مالی یا بار بدهی)
- ریسک نرخ بهره – تاثیر تغییر نرخ بهره
- ریسک کشوری – عدم قطعیت ها در خصوص یک کشور
- ریسک اجتماعی – تاثیر تغییرات در هنجارها و رفتارهای اجتماعی
- ریسک زیست محیطی – عدم اطمینان در مورد تعهدات زیست محیطی یا تاثیر تغییرات در محیط
- ریسک عملیاتی – عدم اطمینان در مورد عملکرد یک شرکت یا سازمان همکار از جمله زنجیره تامین آن، تحویل محصولات یا خدمات
- ریسک مدیریت – تاثیری که تصمیمات یک تیم مدیریت بر سازمان می گذارد
- ریسک حقوقی – عدم قطعیت مربوط به پرونده های قضایی
- رقابت – میزان رقابت در یک صنعت و تاثیر رقبا بر سازمان
زمان در مقابل انواع ریسک
هر چه جریان نقدینگی یا بازدهی مورد انتظار در آینده دورترباشد، این خطرناک تر و نامطمئن تر خواهد بود. بین زمان و عدم اطمینان همبستگی مثبت و شدیدی وجود دارد که نمی توان آن را نادیده گرفت.
در ادامه دو روش مختلف برای فائق آمدن به این عدم اطمینان و انواع مختلف ریسکهای مالی چیست؟ مدیریت آن را بررسی خواهیم کرد که هر دو تابعی از زمان هستند.
تنظیم ریسک در امور مالی
از آنجا که سرمایه گذاری های مختلف دارای درجات مختلف عدم اطمینان یا نوسان هستند ، تحلیلگران مالی “میزان” عدم اطمینان درگیر را “تنظیم می کنند”. به طور کلی، دو روش معمول برای تعدیل وجود دارد: روش نرخ تنزیل و روش جریان مستقیم وجه نقد.
روش نرخ تنزیل در تنظیم ریسک امور مالی
روش نرخ تخفیف برای تعدیل ریسک برای سرمایه گذاری متداول ترین روش است، زیرا استفاده از آن کاملاً ساده است. مفهوم این است که جریان های نقدی پیش بینی شده در آینده از یک سرمایه گذاری باید با توجه به ارزش زمانی پول و حق بیمه اضافی سرمایه گذاری تنزیل داده شوند.
روش جریان نقدی مستقیم در تنظیم ریسک امور مالی
انجام روش جریان مستقیم وجوه نقد دشوارتر است، اما تجزیه و تحلیل دقیق تری را ارائه می دهد. در این روش، یک تحلیلگر مستقیماً جریان های نقدی آینده را با استفاده از یک ضریب اطمینان بر آن ها تنظیم می کند. ضریب اطمینان برآورد میزان واقعی دریافت جریان های نقدی است. از انواع مختلف ریسکهای مالی چیست؟ آنجا، تحلیلگر برای بدست آوردن ارزش فعلی خالص (NPV) سرمایه گذاری، به سادگی مجبور است جریانات نقدی را در زمان ارزش پول تنزیل کند. وارن بافت به دلیل استفاده از این روش برای ارزیابی شرکت ها مشهور است.
الگوهای کنترل ریسک
رویکردهای مختلفی وجود دارد که سرمایه گذاران و مدیران سازمانی می توانند برای مدیریت عدم اطمینان استفاده کنند. در زیر خلاصه ای از رایج ترین استراتژی های مدیریت ریسک آورده شده است:
متنوع سازی روشی برای کاهش ریسک غیر سیستماتیک (خاص) با سرمایه گذاری در تعدادی از دارایی های مختلف است. مفهوم این است که اگر یک سرمایه گذاری از یک حادثه خاص عبور کند و باعث کاهش سودآوری شود، سرمایه گذاری های دیگر آن را متعادل می کنند.
طیف گسترده ای انواع مختلف ریسکهای مالی چیست؟ از محصولات بیمه ای وجود دارد که می تواند برای محافظت از سرمایه گذاری ها در برابر حوادث فاجعه بار مورد استفاده قرار گیرد. به عنوان مثال می توان به بیمه اشخاص، بیمه مسئولیت عمومی، بیمه املاک و غیره اشاره کرد.
روش عملیاتی
روش های عملیاتی بی شماری وجود دارد که مدیران می توانند از آن ها برای کاهش خطرپذیری تجارت خود استفاده کنند. به عنوان مثال می توان به بررسی، تجزیه و تحلیل و بهبود شیوه های ایمنی آنها اشاره کرد. استفاده از مشاوران مدیریت برای بررسی کارایی عملیاتی؛ استفاده از روش های قوی برنامه ریزی مالی و متنوع کردن فعالیتهای تجاری از جمله آنها می باشد.
کلام آخر
شما چه روش های دیگری را موثر در کاهش ریسک در امور مالی می شناسید که در بالا به آن ها اشاره نکرده باشیم. چه تجربیاتی در این زمینه دارید؟ تجربیات و نظرات خود را با ما و دیگر کاربران وبلاگ مشاوره مدیریت غزال در میان بگذارید.
ریسک مالی چیست؟ انواع ریسک مالی که باید آنها را بشناسیم (بخش اول)
دوری از ریسک در بازارهای مالی، ممکن نیست. ریسکهای مالی متعددی بر سر راهمان در زندگی سبز میشوند که باید با آنها روبهرو شویم. برای مثال با داشتن یک خانواده، کسب درآمد و سرمایهگذاری پولمان، ناگریز خودمان را در معرض چند گونه از ریسکهای مالی قرار میدهیم که گاهی حتی از وجودشان بیخبریم. درک مفهوم ریسک مالی (Financial Risk) و تأثیر هر یک از گونههای مختلف ریسک بر زندگی، کمک خوبی است در برابر حفاظت از ریسک احتمالی از دست پول یا دیگر فرصتها.
ما نمیتوانیم این ریسکها را از بین ببریم اما می توانیم آنها را کاهش دهیم و یا کنترل کنیم. برای انجام این کار ابتدا باید انواع ریسک را بشناسیم و سپس برای غلبه بر آنها برنامه ریزی کنیم. در بخش اول این مقاله قصد داریم تا گونههای مختلف ریسک مالی را برایتان معرفی کنیم و مقداری به کلیات مفهوم ریسک مالی میپردازیم و در بخش دوم موضوع را با نحوه ارزیابی میزان ریسک پذیری خودمان با بیان مفاهیم ریسکپذیری و ظرفیت ریسک دنبال میکنیم و انواع دیگری از ریسک مالی را توضیح میدهیم که امکان مواجهه با آنها در زندگی برایمان ملموستر است.
ریسک مالی چیست؟
ریسک مالی را میتوان به صورت گونههای مختلف از ریسکهایی که به امور مالیمان مربوط میشوند، تعریف کرد. ریسک مالی به معنای ریسک از دست دادن یا احتمال از دست دادن پول یا داراییهای ارزشمند است. مهم است که بدانیم برخی از ریسکها، توأمان به زندگی و سرمایهگذاری ربط پیدا میکنند. بیایید برای درک بهتر از ریسک مالی، ابتدا در مورد سرمایهگذاری صحبت کنیم.
هدف غایی از ورود به عرصه سرمایهگذاری ساخت ثروت و رشد پولمان در راستای دستیابی بهتر به اهداف مالیمان است. وقتی از سرمایهگذاری صحبت میکنیم، میبایست «از دست دادن پول» را نیز به عنوان یک ریسک کاملا بدیهی در نظر بگیریم. از طرفی، ضرر در سرمایهگذاری تنها روش از دست رفتن پول قلمداد نمیشود؛ بلکه چندین و چند روش برای از بین رفتن پول وجود دارد. به همین خاطر مهم است که از تمام ریسکهایی که در طول زندگی با آنها مواجهیم و گزینههایی که برای محافظت از آنها در اختیار داریم، آگاه باشیم.
دستهبندی ریسکهای مختلف
مفهوم ریسک به چهار دسته اصلی تقسیم میشود:
دستهبندی اول: ریسکهایی که میبایست از آنها دوری کرد؛ یعنی ریسکهایی با نوسانات و شدت تخریب فراوان. صخرهنوردی بدون انواع مختلف ریسکهای مالی چیست؟ طناب و باقی تجهیزات مورد نیازش، یک مثال از این نوع ریسک به شمار میرود. اگر بدون تجهیزات به صخرهنوردی روید احتمال آسیب دیدنتان، آن هم از نوع شدید، خیلی زیاد است. برای درمان ضرر جسمانی، باید هزینههای فراوانی انجام دهیم.
دستهبندی دوم: ریسکهایی هستند با نوسان بالا (یعنی ممکن است زیاد تکرار شوند) ولی با شدت تخریب و ضرر کم. برای مثال گم کردن سوئیچ خودرو یا ریختن مایعات رنگی بر روی لباس.
دستهبندی سوم: ریسکهایی که میبایست برایشان جایگزین در نظر گرفت. یعنی ریسکهای با نوسان پایین ولی شدت تخریب بالا. برای مثال ریسک مرگ ناگهانی آن هم در شرایطی که زندگی چندین نفر به امور مالی شما بستگی دارد. در این شرایط اوضاع زندگی چندین نفر ممکن است به هم بریزد.
دستهبندی چهارم: ریسکهایی که میبایست نگاهشان داریم. یعنی ریسکهای با نوسان و شدت تخریب پایین. برای مثال تعویض تجهیزات آسیبدیده ورزشی یا صفحه شکسته گوشیتان با نوع سالمشان.
روشهای دیگر برای طبقهبندی ریسکهای مالی
ریسکها را به اشکال زیر نیز میتوان طبقهبندی کرد:
ریسک خالص: برای رفع این نوع ریسکها عموما به سمت خرید بیمه انواع مختلف ریسکهای مالی چیست؟ میرویم. این ریسکها یا موجب ضرر میشوند یا هیچ؛ چیزی بین این دو وجود ندارد. خروجی این دسته از ریسکها چیزی جز ضرر نیست. برای مثال: مرگ، تصادفات رانندگی، آتشسوزی و. .
ریسکهای گمانی: این دسته از ریسکها را میتوان داوطلبانه مرتکب شد؛ که یا سود میدهد یا زیان. تمام ریسکهای گمانی به صورت آگاهانه انجام میگیرند که البته به مانند ریسکهای خالص قابلیت بیمه شدن نیز ندارند. مانند سرمایهگذاری در بازار بورس یا راهاندازی یک تجارت.
ریسکهای موضوعی: این مدل از ریسکها به شیوه درک شخص از آن، بستگی دارند و دست هر شخص برای تفسیر شدت این نوع ریسکها باز است.
به این مثال توجه کنید: لوک و مایلی به شهر ساکرامنتو ایالت کالیفرنیا مهاجرت میکنند. همکار لوک به او گفته بود که پلیسهای این شهر حواسشان به سرعت غیر مجاز خودروها هست و همه رانندگان متخلف را جریمه میکنند. به همین دلیل، لوک برای خودرویش یک دستگاه هشداردهنده سرعت میخرد؛ زیرا به این درک رسیده که خودرویش در خطر (ریسک) جریمه شدن به علت سرعت بالا قرار دارد؛ در حالیکه همسرش، مایلی، هیچ کاری در این زمینه انجام نمیدهد؛ زیرا از نظر او ریسک خاصی به حساب نمیآید.
ریسکهای عینی: ریسک عینی ریسکی است که قابلیت بیمه شدن ندارد و احتمال ضرر در آن را میتوان تخمین زد. این ریسکها قابلیت اندازهگیری و کمیتبندی دارند. یک اندازه خاص در هنگام انجام این ریسکها وجود دارد که مقدار ریالی ضرر آن را میتوان حساب کرد.
به این مثال توجه کنید: انتشار ارقام جریمههای سرعت غیرمجاز بر حسب تعداد گواهینامههای موجود در شهر ساکرامنتو، میتواند ریسک موضوعی مطرح شده توسط همکار لوک را در مثال قبل، تأیید یا تکذیب کند.
شما چقدر به این ریسکها در زندگی خود توجه میکنید؟
ریسکهای سرمایهگذاری
سرمایهگذاری در بازار سرمایه با دو نوع ریسک سیستماتیک و غیرسیتماتیک مواجه خواهد داشت. ریسک سیستماتیک و غیر سیستماتیک، مفاهیمی تخصصی هستند که آشنایی با آنها و مدیریت کردنشان، نیاز به تخصص و دانش مالی بالایی دارد. در ادامه توضیح بیشتری در این باره میدهیم.
ریسک سیستماتیک ریسکی است که بر کل بازار تاثیر میگذارد و منحصر به یک صنعت یا سهام خاص نیست. ریسکهای سیستماتیک حاصل عواملی کلانی چون تحریم، جنگ، تورم و . می توانند باشند. به همین دلیل، به ریسکهای سیستماتیک، ریسکهای غیرقابل حذف نیز میگویند زیرا سرمایهگذار قادر به حذف یا کنترل آن نیست. سرمایهگذاری تمام پول در تنها یک محل، ریسک سیستماتیک را افزایش میدهد. سرمایهگذار میتواند با سرمایهگذاری در چندین محل متفاوت، مانند املاک و اوراق مشارکت، آن را کاهش دهد و بهتر از سرمایهاش محافظت کند. یکی دیگر از راههای کنترل ریسک سیستماتیک این است که سرمایهگذار، ریسک سرمایهگذاری مورد نظر خود را که با ریسک کل بازار مقایسه کند و ببیند که سرمایهگذاری او در مقایسه با بازار چه میزان بیثباتتر و پر نوسانتر است.
ریسکهای غیرسیستماتیک مربوط به کل بازار نیستند و منحصر به یک شرکت یا سهام خاص هستند. این ریسکها همچنین به ریسکهای چندگانهساز نیز معروف است؛ یعنی استفاده از یک سبد سرمایه گذاری و متنوع سازی آن میتواند ریسک سرمایهگذاری را به پایینتر حد ممکن رساند.
علاوه بر این انواع ریسک مطرح شده، ریسک های مالی مهم دیگری نیز وجود دارد که احتمال دارد در زندگی با آنها مواجه شویم. برای آشنایی با انواع دیگر ریسک مالی و همچنین اشنایی با نحوه ارزیابی خودمان در مواجهه با ریسک مالی بخش دوم این مطلب را بخوانید.
ریسک مالی (Financial Risk)
به طور خلاصه و ساده ریسک مالی (به انگلیسی Financial Risk) به معنای خطر از دست دادن پول و یا دیگر داراییهاست.
در بحث بازارهای مالی میتوان ریسک را مقدار پولی که یک نفر ممکن است در یک معامله یا سرمایهگذاری از دست بدهد، تعریف کرد؛ پس ریسک از دست دادن پول به معنای واقعی نیست؛ بلکه میتواند پولی باشد که ممکن است از بین برود.
به بیان دیگر بسیاری از سرویسهای مالی و یا تراکنشهای درون خود یک ریسک ضرر ذاتی دارند و این همان چیزی است که به آن ریسک مالی میگوییم. این مفهوم به طور گسترده در سناریوهای مختلف قابل اجراست و میتواند در بازارهای مالی، مدیریت یک کسبوکار و یا کارهای دولتی و کشوری به کار گرفته شود.
پروسه و عملیات ارزیابی و چگونگی رفتار با ریسک مالی، به عنوان مدیریت ریسک شناخته میشود.
اما قبل از اینکه در مورد مدیریت ریسک صحبت کنیم، باید یک اطلاعات اولیه درباره ریسک مالی و انواع آن داشته باشیم.
راههای بسیاری برای دستهبندی و تعریف ریسکهای مالی وجود دارد و از مثالهای قابل توجه میتوان به ریسک سرمایهگذاری، ریسک اجرایی، ریسک انطباق و ریسک سیستمی اشاره کرد.
انواع ریسک مالی
همانطور که گفته شد راههای مختلفی برای دستهبندی ریسکهای مالی وجود دارد و تعریف آنها کاملا به حوزه به کارگیریشان مربوط میشود. در این مقاله یک دید کلی در مورد انواع ریسک که در بخش قبلی از آنها نام بردیم، به شما میدهد.
ریسک سرمایهگذاری
همانطور که از اسمش پیداست، ریسک سرمایهگذاری به خطرات مربوط به سرمایهگذاری و معاملهگری مربوط است. انواع مختلفی از ریسک سرمایهگذاری وجود دارد؛ اما اکثر آنها بر اساس نوسانات قیمت بازار تعریف میشوند.
ریسک بازار، نقدینگی و اعتبار از جمله خطراتی هستند که زیرمجموعه ریسک سرمایهگذاری شناخته میشوند.
ریسک بازار
ریسک بازار همان خطرات مربوط به نوسانات قیمت داراییهاست؛ برای مثال اگر علی مقداری بیتکوین خریداری کند، در معرض ریسک بازار قرار گرفته است؛ زیرا نوسان زیاد بازار ارز دیجیتال میتواند باعث کاهش قیمت و ضرر علی شود.
مدیریت ریسک در این بخش شامل در نظر گرفتن مقدار ضرری است که علی در صورت حرکت قیمت بیتکوین بر خلاف سیستم معاملاتیاش متحمل خواهد شد، میباشد. قدم بعدی درست کردن یک استراتژی است که مشخص میکند، آلیس در برابر حرکات بازار چگونه عمل کند.
به طور معمول سرمایهگذاران با ریسک بازار مستقیم و غیرمستقیم سر و کله میزنند. ریسک بازار مستقیم همان مقدار ضرری است که یک معاملهگر در صورت ایجاد تغییر منفی در میانگین قیمت یک دارایی میبیند. مثال قبلی نشاندهنده همین ریسک بازار مستقیم است (علی قبل از سقوط قیمت بیتکوین، مقداری از آن را خریداری کرده است).
از آن طرف یک خطر ثانویه که کمتر مشهود بوده و به نوعی فرعی است، به عنوان ریسک بازار غیر مستقیم تعریف میشود؛ برای مثال در بازار بورس، ریسک نرخ سود به طور غیر مستقیم بر روی قیمت سهام تاثیر میگذارد که طبق تعریف یک ریسک بازار غیر مستقیم محسوب میگردد.
برای مثال اگر محمد سهام یک شرکت را خریداری کند، ممکن است که قیمت داراییهای او به دلیل نوسان نرخ به طور غیر مستقیم تحت تاثیر قرار بگیرد.
با بالا رفتن نرخ سود، کار شرکت برای برای رشد و سودآور بودن سختتر شده و از آن طرف نیز با وجود نرخهای بالاتر سرمایهگذاران ترغیب میشوند که سهام خود را بفروشند.
نیازی به گفتن نیست که نرخ سود هم به صورت مستقیم و هم غیر مستقیم بر روی بازارهای مالی تاثیر میگذارد؛ برای مثال برای سهامی که درآمد ثابت دارند، نرخ سود به عنوان یک ریسک بازار مستقیم شناخته میشود؛ پس میتوان این پدیده را با توجه به نوع دارایی مورد بحث، در دستهبندی ریسک مستقیم و یا غیر مستقیم قرار داد.
ریسک نقدینگی
ریسک نقدینگی به ریسکی میگویند که با وجود آن یک سرمایهگذار و یا معاملهگر نمیتواند یک دارایی خاص را بدون تغییر شدید در قیمتش، به سرعت خریداری کرده و یا بفروشد.
برای مثال فرض کنید که علی 1000 واحد از یک ارز دیجیتال را با قیمت هر واحد 10 دلار خریداری کرده است. حال فرض میکنیم که قیمت آن ارز دیجیتال تا چندین ماه ثابت بماند و همان حوالی 10 دلار معامله شود.
در یک بازار با حجم بالا که نقدینگی در آن زیاد است، علی میتواند 1000 واحد ارز دیجیتال خود را به راحتی بفروشد و حتی سود کند؛ اما در صورتی که نقدینگی در بازار مورد نظر وجود نداشته باشد، تنها چند خریدار اندک برای رمزارزهای او وجود داشته و مجبور است در نهایت مقدار قابل توجهی از کوینهای خود را با قیمت کمتر به فروش برساند.
ریسک اعتبار
ریسک اعتبار به ریسکی میگویند که در آن یک فرد که به کسی پول قرض داده است، در اثر اشتباه شریکش، ضرر کند. اگر در مثالهای بالا محمد از علی مقداری پول برای سرمایهگذاری قرض کند، علی در معرض ریسک اعتبار قرار گرفته است. به بیان دیگر ممکن است که محمد به علی پولی را برنگرداند و در صورت اشتباه محمد، این علی است که سرمایه خود را از دست داده است.
در مقیاس گستردهتر، در صورتی که ریسک اعتبار یک کشور به یک سطح غیرمنطقی برسد، ممکن است که یک بحران اقتصادی در آن کشور به وجود بیاید. بدترین بحرانهای اقتصادی در طی 90 سال اخیر، بر اثر زیاد شدن ریسک اعتبار کشورها اتفاق افتاده است.
چندی پیش در بحران اقتصادی سال 2008، دولت آمریکا مقدار زیادی وام به افراد با وضعیت مالی پایین پرداخت کرده بود و بعد از ورشکستگی شرکت برادران لیمن، ریسک اعتبار به سطح جهانی نفوذ کرد و منجر به یک رکود اقتصادی بسیار بزرگ شد.
ریسک اجرایی
ریسک اجرایی، به ریسک و خطری میگویند که بر اثر شکست در فعالیتهای داخلی یک فرآیند، سیستم و یا روند تولید اتفاق میفتد. این شکستها اغلب بر اثر اشتباهات انسانی و یا کلاهبرداریها به وجود میآیند.
برای کاهش ریسک اجرایی، هر کمپانی و کارخانهای باید در کنار اتخاذ روشهای قدرتمند و مدیریت داخلی موثر، برخی ممیزیهای امنیتی را نیز اعمال کند.
مثالهای زیادی از کارمندان و کارگرانی وجود دارد که به دلیل مدیریت اشتباه، مدیران یک شرکت، ضررهای جبران ناپذیری به سرمایههای آن شرکت زدهاند. این فعالیتهای اشتباه ضررهای بزرگی را در سراسر جهان به همه، به خصوص صنعت بانکداری، وارد کرده است.
شکستهای اجرایی ممکن است بر اثر حوادث خارجی که به صورت غیر مستقیم بر روی فعالیتهای کمپانی تاثیر میگذارند، به وجود بیاید؛ از جمله مثالهای این اتفاقات میتوان به تصمیمات کلان اشتباه در سطح دولت، زلزله، سیل و دیگر حوادت طبیعی و غیرطبیعی دیگر اشاره کرد.
ریسک انطباق (قانونی)
ریسک انطباق به ریسکهایی میگویند یک شرکت و یا موسسه درگیر مسائل قضایی شده و به همین دلیل ضرر میکند. برای دور شدن از چنین ریسکهایی بسیاری از شرکتهای روشهای مختلفی؛ مانند سیستم ضد پولشویی و یا شناسایی مشتری استفاده میکنند.
اگر مشکلات حقوقی گریبانگیر یک شرکت و یا کارخانه شود، ممکن است باعث تعطیل شدن کلی آن موسسه گردیده و یا در حالت بهتر پرداخت خسارت و جریمههای مختلف را به آن شرکت تحمیل کند. بسیاری از شرکتهای سرمایهگذاری و بانکها به دلیل شکایتهای حقوقی و تحریمها با شکستهای قانونی مواجه شده و از بین رفتهاند. اختلاس و فساد از دیگر مثالهای ریسک انطباق است.
ریسک سیستمیک
ریسک سیستمیک شامل اتفاقاتی است که یک تاثیر منفی بر روی یک بازار و یا صنعت خاص میگذارد؛ برای مثال فروپاشی و ورشکستگی شرکت برادران لیمن در سال 2008 باعث ایجاد یک بحران اقتصادی جدی و سنگین در آمریکا و بعد در کل جهان گردید.
ریسک سیستمیک توسط ارتباط بسیار قوی بین کمپانیهای مختلف در یک صنعت مشابه شکل میگیرد؛ مثلا اگر همان شرکت برادران لیمن به طور عمیق در دیگر بخشهای اقتصادی ایالات متحده آمریکا وارد نشده و ارتباطی با دیگر بانکها و شرکتها نداشت، ورشکستگی او تاثیر چندانی بر روی کل اقتصاد جهان نمیگذاشت.
یک راه آسان برای فهمیدن و به یاد داشتن مفهوم ریسک سیستمیک، تصور کردن اثر دومینو است که وقتی یک تکه از دومینو سقوط میکند، بقیه تکهها نیز به دنبال آن میفتند.
گفتن این نکته مهم است که در همان بحران سال 2008 صنعت فلزات گرانبها رشد فوقالعادهای را تجربه کرد؛ پس میتوان نتیجه گرفت که برای کاهش ریسک سیستمیک، ایجاد تنوع در سیستم اقتصادی میتواند بسیار مفید واقع شود.
تفاوت ریسک سیستمیک و سیستماتیک
با وجود شباهت اسمی، ریسک سیستمیک با ریسک سیستماتیک تفاوت داشته و نباید یکسان پنداشته شوند.
تعریف ریسک سیستماتیک شامل فعالیتهای گستردهتری بوده و فقط مربوط به مسائل مالی و اقتصادی نمیشود.
ریسک سیستماتیک علاوه بر فاکتورهای اقتصادی، مسائل اجتماعی – سیاسی را نیز درگیر خود میکند. مواردی مانند نرخ تورم، نرخ سود بانکی، جنگها، حوادث طبیعی و تغییرات عظیم سیاستهای دولتی از جمله ریسکهای سیستماتیک هستند.
به طور کلی ریسک سیستماتیک شامل اتفاقاتی است که در بخشهای مختلف بر روی یک جامعه و کشور تاثیر میگذارد. این تاثیرات میتواند بر روی صنایع، کشاورزی، عمران و ساختساز، معدن، تولید، اقتصاد و … باشد؛ پس در نتیجه این نوشتهها، اگر بتوان ریسکهای سیستمیک را با کم کردن ارتباط صنایع و یا تنوع در فعالیتهای اقتصادی کم کرد، ریسکهای سیستماتیک به این صورت کاهش پیدا نمیکنند.
سخن پایانی
در این مقاله در مورد انواع ریسکهای مالی شامل؛ ریسک سرمایهگذاری، ریسک اجرایی، ریسک انطباق (قانونی) و ریسک سیستمیک صحبت کردیم. در ریسک اقتصادی مواردی مانند، ریسک بازار، ریسک نقدینگی و ریسک اعتبار را نیز به شما معرفی کردیم.
در بحث ریسک مالی، دوری کردن از ریسکهای مالی به طور کامل کاری غیرممکن است و بهترین کار برای یک سرمایهگذار این است که تا جایی که میتواند این ریسکها را کاهش داده و به نوعی کنترل کند. فهمیدن و درک انواع ریسک مالی میتواند اولین قدم در درست کردن یک استراتژی موثر و خوب برای مدیریت ریسک باشد.
در بورس و بازارهای مالی استفاده از مفاهیمی مثل حد ضرر و یا قیمت هدف یکی از مثالهای مدیریت ریسک است.
این اصطلاح در واژهنامه جامع بورسینس منتشر شده است.سایر اصطلاحات و واژههای اقتصادی و مالی را ببینید .
قصد شروع سرمایهگذاری در بورس را دارید؟ اولین قدم این است که افتتاح حساب رایگان را در یکی از کارگزاریها انجام دهید:
برای سرمایهگذاری و معامله موفق، نیاز به آموزش دارید. خدمات آموزشی زیر از طریق کارگزاری آگاه ارائه میشود:
آشنایی با ریسک و انواع آن
واژه لاتین ریسک که در زبان فارسی، از آن به مفهوم خطر نام برده میشود، یکی از بنیادیترین مفاهیم دنیای پول و تجارت است. به بیان ساده، مفهوم ریسک به معنی زیان احتمالی نهفته در هر نوع سرمایهگذاری است. با ورود به دنیای معاملهگری، اجتناب از ریسک غیرممکن میباشد و به منظور انجام محاسبات منطقی و سرمایهگذاری هوشمندانهتر، باید همیشه درصد مشخصی برای ریسک در نظر بگیریم. برخی افراد به اشتباه گمان میکنند که ریسک صرفاً به معنی نوسانات بازار یا حرکات قمارگونه برخی معاملهگران میباشد؛ در حالی که ریسک در اصلی ترین وجه خود، به عدم قطعیت اشاره میکند.
اهمیت تعیین ریسک
به همین جهت تمام کسانی که با تجارت سر و کار دارند، باید توجه ویژهای به آن داشته و مفهوم ریسک را به خوبی درک کنند زیرا، در غیر این صورت عواقب خطرناکی در انتظارشان خواهد بود. ریسک در داراییهای مختلف و همچنین برای مدیریت سرمایههای خرد و کلان، شامل مؤلفههای گسترده و متفاوتی میباشد اما، تمرکز مطلب فعلی بر توضیح مسائل مرتبط با ریسک برای سرمایه گذاران حقیقی در بازار سهام است. در واقع بسیاری باور دارند؛ به دلیل ماهیت بازار سرمایه که به طور ذاتی با پول و سفته بازی سر و کار دارد؛ درک عمیق این مفهوم، یکی از الزامات اساسی معاملهگری موفقیت آمیز در این بازار است.
انواع ریسک در بازار سهام
ریسک به انواع و اقسام مختلفی تقسیم میشود که ریسکهای بازار مالی را میتوان در دو دسته سیستماتیک و غیرسیتماتیک تقسیم بندی نمود.
ریسک سیستماتیک؛ مربوط به وقایع کلان اقتصادی، تحولات سیاسی و… بوده و مرتبط با صنعت یا شرکت خاصی نیست. بارزترین ویژگی این نوع از ریسک، غیر قابل پیش بینی بودن آن است زیرا مربوط به رخدادهای مهم و بزرگ در سطح کشور یا جهان میباشد که عموماً نتایج و تأثیرات نهایی این امور قابل پیشبینی و محاسبه نیستند. معاملهگران باید با درنظر داشتن رویکردهای تدافعی مشخص، همیشه آمادگی رویایی با چنین اتفاقاتی را داشته باشند، چون وقوع آنها در هر لحظه محتمل بوده و شدت و ضعف اثرات ناشی از این بحرانها نیز مشخص نیست. از نمونههای ریسک سیستماتیک، میتوان به تغییرات نرخ بهره، اثرات تورم، تحریمهای بین المللی، جنگ و… اشاره نمود.
ریسک غیر سیستماتیک؛ ناشی از رخدادهای داخلی بازار سهام نظیر شرایط صنعت، وضعیت کلی شرکت، تحرکات سهامداران عمده و… بوده و تا حد زیادی به واسطه دانش تحلیل بازار قابلیت پیش بینی دارد. در واقع می توان گفت، این اتفاقات با صنعت یا شرکت خاصی مرتبط بوده و معمولاً کل بازار را تحت تأثیر قرار نمیدهند. طی سالهای اخیر برخی از صنایع خاص، نقش مهمی در تأمین نیازهای درآمدی کشور ایفا نمودهاند و از همین روی سرمایه گذاران نسبت به اخبار و وقایع پیرامون این شرکتها، تمرکز و حساسیت بالایی دارند. کوچک ترین تغییرات در شرایط فعالیت آنها، از سوی فعالان بازار به دقت رصد شده و میتواند موجب نوسانات قیمتی شدید در ارزش سهام این شرکتها شود. از نمونه این مسائل، میتوان به بحث تعیین نرخ خوراک شرکتهای پتروشیمی در لوایح بودجهای اشاره نمود که قیمت سهام گروه محصولات شیمیایی را به وضوح تحت الشعاع قرار میدهد. تغییرات نرخ سوخت صنایع، قوانین مالیاتی شرکتها، تعرفههای صادرات و واردات، ترکیب هیئت مدیره و… مثالهایی برای ریسک غیر سیتماتیک هستند.
نحوه تعیین ریسک برای یک موقعیت معاملاتی
همانگونه که در مقاله قبلی نیز به آن اشاره شد، یکی از اصول قطعی و مرسوم انجام معاملات موفق در بازار سهام، تعیین ریسک پیش از ورود به معامله است. به منظور تعیین ریسک یک موقعیت معاملاتی در ابتدا باید مشخص کنیم که در هر معامله چند درصد ضرر نسبت به کل سرمایه، برای ما قابل تحمل و منطقی خواهد بود؟
مقدار ایدهآل و توصیه شده ریسک در هر معامله، بین ۱ تا ۳ درصد میباشد که در ابتدای شروع فرآیند معاملهگری توصیه میشود؛ از همان ۱ درصد یا حتی مقادیری کمتر شروع کنید. در کنار تعیین ریسک هر موقعیت معاملاتی، باید قوانینی برای محدودههای مجاز ریسک پذیری در دورههای زمانی مشخص نیز داشته باشید. به طور مثال باید بدانید که روزانه، هفتگی و انواع مختلف ریسکهای مالی چیست؟ ماهانه حداکثر چه مقدار پذیرش ریسک از نظر شما منطقی بوده و به بقای بلند مدت شما در بازار آسیبی نمیرساند. ممکن است یک معاملهگر، ریسک هر معامله را به درستی تعیین کرده و به آن پایبند باشد اما، این فرد در طول روز معاملات متعددی را انجام میدهد و در این مورد هیچگونه محدودیتی برای خود متصور نیست! فرض کنید چندین معامله او در طول یک روز، به صورت پشت سرهم با ضرر خاتمه یابند؛ عملاً در چنین شرایطی مدیریت سرمایه اعمال نشده و زیان سنگینی به حساب معاملاتی وارد آمده است. در نتیجه توصیه میشود که بر اساس مدیریت ریسک شخصی تمام جزئیات مربوط به ریسک معاملات خود را تعیین نموده و از این قوانین پیروی کنید.
پس از مشخص شدن درصد ریسک احتمالی، به منظور تعیین حجم مجاز معامله، باید به جزئیات استراتژی معاملاتی خود رجوع کرده و نقاط ورود و خروج و فاصله آنها نسبت به یکدیگر را محاسبه و بررسی کنیم. نحوه دقیق تعیین حجم معاملات و نقاط خروج، در مقالات آتی آسان بورس برای شما عزیزان، توضیح داده خواهد شد.
در ادامه برای درک بهتر نحوه تعیین ریسک، به یک مثال ساده توجه نمایید:
سرمایه گذار الف در حساب معاملاتی خود، ۱۰ میلیون تومان موجودی دارد. این شخص بر اساس استراتژی مدیریت ریسک، برای هر موقعیت معاملاتی ۳ درصد ریسک در نظر میگیرد. به عبارت دیگر، در صورتی که پیش بینی او از آینده این سهم اشتباه بوده باشد؛ نهایتاً با پذیرش ضرر ۳۰۰ هزار تومانی، سهام خود را به فروش خواهد رساند.
رعایت محدوده ریسک
برخی معاملهگران حین خروج از معامله، تعلل دارند و به امید بازگشت سهم به مدار صعودی، از بازار خارج نشده و گمان میکنند؛ با تحمل چند درصد زیان بیشتر، فرصت کسب سود مورد انتظارشان را خواهند داشت! اما منطق سرمایهگذاری در بازار سهام ایجاب میکند که به محدودههای ریسک پذیری خود پایبند باشیم زیرا ممکن است؛ هیچگاه بازگشتی رخ نداده و یک روند نزولی طولانی مدت به همراه صفهای فروش سنگین، موجب تقبل یک ریسک نامحدود صرفاً برای یک موقعیت معاملاتی شود.
در مقاله بعدی، در مورد مفهوم بازده و رابطه آن با ریسک صحبت خواهیم نمود تا، به عنوان یک معاملهگر سهام قادر به تعیین ریسک و بازده معاملات خود باشید.
دیدگاه شما